W prima aprilis zaczęła obowiązywać reglamentacja mięsa i jego przetworów - nie był to ponury żart historii. Ludziom też nie było do śmiechu. Mieli nadzieję, że system kartkowy pozwoli im choćby w minimalnym stopniu i bez upokarzającej walki o mięso w mieście i wypraw na wieś wyżywić rodziny. Wprowadzenie kartek na mocy uchwały Rady Ministrów z 28 lutego 1981 r. było realizacją trzynastego postulatu porozumienia gdańskiego z sierpnia 1980 r.
System kartkowy nie realizował słynnego peerelowskiego hasła "wszystkim po równo". Przeciwnie dzielił społeczeństwo na poszczególne grupy zawodowe i wiekowe. Podtrzymywał w ten sposób przekonanie, że - jak się wówczas mówiło - w socjalizmie są "równi i równiejsi".
Przepisy przyjęte przez rząd Wojciecha Jaruzelskiego precyzyjnie określały nie tylko, kto może ile mięsa i wędlin kupić, ale stanowiły także, jakie to będą wyroby. "Najlepsze przydziały mięsno-tłuszczowe mieli górnicy (sprzedaż węgla była głównym źródłem dewiz). Pracujący pod ziemią mogli wykupić do 7 kg mięsa na miesiąc, czyli dwukrotnie więcej niż zwykli robotnicy i kobiety w ciąży oraz trzy razy więcej niż inteligenci i dzieci - dostawali po 2 - 3 kg mięsa" - pisze dr Konrad Rokicki z IPN w artykule "Życie codzienne w stanie wojennym".
Na kartkach na mięso się nie skończyło. Jeszcze przed stanem wojennym wprowadzono reglamentację mąki, ryżu, masła i tłuszczu roślinnego, mleka dla niemowląt, czekolady, cukierków, proszku do prania, papierosów i alkoholu. Po kilku miesiącach rządów Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego dołożyła talony na benzynę i zeszyty a w sezonie zimowym 1982-83 weszły do użytku kupony na obuwie.
System karkowy rozszerzał się niemal na wszystkie towary (w niektórych województwach reglamentacji podlegały nawet zapałki). Był zróżnicowany w zależności od regionów i województw. Np. mieszkańcy regionów przemysłowych dostawali na miesiąc po pół kg proszku do prania i jedno mydło. Ale ci, którzy mieszkali na terenach "ekologicznych" mogli - zdaniem władz - myć się rzadziej. Im przysługiwało jedno mydło na dwa miesiące.
Władze nie były bezduszne w dystrybucji dóbr. Brały pod uwagę ważne wydarzenia rodzinne. Dysponowały specjalnym weselnym przydziałem wódki - 10 litrów na wesela. Na chrzciny rodzice dostawali kartki pozwalające na zakup pięciu butelek wódki ekstra. Normalnie, co miesiąc przysługiwała jedna półlitrówka na głowę dorosłej osoby. Dr Patryk Pleskot z warszawskiego IPN wyjaśnia, że rozszerzanie systemu reglamentacji nie wynikało tylko z tragicznej sytuacji gospodarczej w kraju.
Podkreśla, że kartki nie zlikwidowały kolejek. Towarów i tak było za mało. Ponadto stworzyły nowe problemy, tym razem związane samym wydawaniem bonów. "System kartkowy sprowadzał się do zupełnego absurdu. W latach 80. wprowadzano nawet kartki na kartki. Wyglądało to w ten sposób, że obywatel otrzymywał specjalny blankiet, na którym wpisywano pobranie kartki. Czasem druki te wklejano do dowodu osobistego czy odnotowywano zakup np. mleka w proszku w książeczce dziecka" - relacjonuje historyk z IPN.
Reglamentacja przetrwała niemal do końca PRL. Ostatnie kartki na mięso przestały obowiązywać z końcem lipca 1989 r.
Wojciech Kamiński