Tak zwane intuicyjne decyzje zapadają w oparciu o zgromadzone przez lata doświadczenie. To, czy napiszesz e-mail czy raczej sięgniesz po słuchawkę telefonu będzie zależało od tego, czy danej informacji potrzebujesz niezwłocznie i jak bardzo skomplikowanej kwestii ona dotyczy. Twoje doświadczenie podpowie ci, która z dróg będzie w tym przypadku najlepsza.
Tabela ważności
W bardziej złożonych sprawach wybór właściwego rozwiązania będzie jednak trudniejszy. Załóżmy, że musisz zdecydować, który dostawca sprzętu - firma A czy B - będzie lepszy. Przy tego rodzaju decyzjach zaczynamy zazwyczaj od zgromadzenia potrzebnych informacji i przeanalizowania ich w oparciu o kilka ściśle określonych kryteriów. Bardzo pomocna okazuje się tabela ważności. Konstruuje się ją w następujący sposób: definiujemy kryteria i każdemu z nich przypisujemy wartość procentową w zależności od tego, które z nich są dla nas najbardziej, a które najmniej istotne. Suma musi wynosić 100 procent.
Na przykład: nasze kryteria to jakość usługi, czas jej wykonania, koszty, dostępność usługodawcy oraz późniejszy serwis. Najbardziej zależy nam na jakości, a w następnej kolejności na kosztach i czasie, serwis jest natomiast dla nas sprawą drugorzędną. Po zapoznaniu się z ofertą firmy A i B przygotowujemy tabelę:
Poszczególnym kryteriom przyznaliśmy wartość procentową w zależności od tego, jak bardzo są dla nas ważne. Rozpatrywanym usługodawcom przyznajemy punkty według skali, w której 6 oznacza „wyjątkowo dobrze”, a 1 „bardzo źle”. Firma B np. oferuje świetną jakość, nie zapewnia natomiast serwisu, czas wykonania usługi jest dobry, a cena przeciętna.
Teraz mnożymy liczbę punktów przypisanych poszczególnym kryteriom przez procentową wartość, jaką przyznaliśmy każdemu z nich w naszej skali ważności. Firma A otrzymuje: za czas 3x20%=0,6, za jakość 4x40%=1,6, za dostępność 1x10%=0,1. Podobnie obliczamy wartość, jaką ma dla nas w każdej dziedzinie firma B. Dodajemy liczby uzyskane w rubrykach Firma A - wartość oraz Firma B - wartość. Wynik jest jednoznaczny: wygrywa firma B (4,4), ponieważ w tym przypadku jakość była dla nas ważniejsza niż koszty.
Tabela ważności może pomóc nam w podejmowaniu najróżniejszych decyzji, sprowadzając bardziej złożoną sytuację do wspólnego mianownika - istotne jest jednak precyzyjne określenie kryteriów i staranne rozważenie, jaką wagę mają dla nas poszczególne z nich. Podjęta w ten sposób decyzja będzie oczywiście subiektywna, tak samo jak wybór czynników, które mają dla nas znaczenie (ktoś inny na naszym miejscu pierwszeństwo przyznałby być może kosztom czy zapewnieniu sobie serwisu lub sformułował inne kryteria).
Rozsądek i emocje
Jeśli zagadnienie jest kompleksowe, a w proces decyzyjny zaangażowane jest więcej osób, najważniejsze staje się znalezienie wspólnej płaszczyzny rozumowania. Najtrudniejsze okaże się prawdopodobnie znalezienie jednolitych kryteriów i osiągnięcie jednomyślności co do ich wagi. Jest to szczególnie istotne wówczas, gdy posiadane informacje nie są wystarczające, a decyzja obarczona jest wysokim ryzykiem. Wtedy do głosu dochodzą emocje. Nie należy ich lekceważyć - przeciwnie, po rozpatrzeniu argumentów racjonalnych dopuśćmy do głosu uczucia. W ten sposób możemy zwrócić uwagę na dodatkowe aspekty, np. jak dane rozstrzygnięcie wpłynie na atmosferę w firmie.
Po przejściu procesu decyzyjnego zastanówmy się, czy dobrze czujemy się z uzyskanym wynikiem. Jeśli tak, zacznijmy wcielać naszą decyzję w życie. Jeżeli nie - lepiej będzie wrócić do poprzednich etapów, zdobyć dodatkowe informacje, zastanowić się, czy nie pominęliśmy czegoś istotnego.
Barbara Hubal