Za swoje zobowiązania dłużnik odpowiada majątkiem osobistym. Jeżeli jednak zaciągnął je za zgodą drugiego małżonka, to wierzyciel może żądać zaspokojenia także z majątku wspólnego małżonków.
Małżonkowie odpowiadają solidarnie za zobowiązanie zaciągnięte przez jednego z nich w sprawach wynikających z zaspokojenia zwykłych potrzeb rodziny. Jedynie z ważnych powodów sąd może postanowić na żądanie jednego z małżonków, że za te zobowiązania odpowiada tylko ten, który je zaciągnął. Natomiast względem osób trzecich takie wyłączenie odpowiedzialności solidarnej będzie skuteczne tylko wówczas, gdy o nim wiedzieli.
Z niektórych elementów wchodzących w skład majątku wspólnego wierzyciel będzie mógł zaspokoić swoje roszczenia nawet wówczas, gdy małżonek dłużnika nie wyraził zgody na zaciągnięcie przez niego długów. Wtedy nie będzie można prowadzić egzekucji z całego majątku wspólnego małżonków, ale tylko z wchodzących w skład majątku wspólnego wynagrodzeń za pracę, dochodów uzyskanych z innej działalności zarobkowej oraz korzyści z praw autorskich i pokrewnych, praw własności przemysłowej oraz innych praw twórcy. Gdyby wierzytelność powstała w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa, które należy do majątku wspólnego, to wierzyciel mógłby prowadzić egzekucję również z przedmiotów, które wchodzą w skład tego przedsiębiorstwa.
Aby zabezpieczyć roszczenia wierzyciela i ułatwić mu prowadzenie egzekucji, sąd wystawia tytuł wykonawczy przeciwko dłużnikowi, który pozostaje w związku małżeńskim. Gdyby egzekucja mogła być prowadzona na podstawie samego tytułu egzekucyjnego, to wystawia taki tytuł przeciwko dłużnikowi. Taki tytuł umożliwia przeprowadzenie egzekucji nie tylko z majątku osobistego dłużnika, lecz także z wynagrodzenia za pracę, dochodów z prowadzenia innej działalności zarobkowej lub korzyści uzyskanych z jego praw.
Aby wierzyciel mógł prowadzić egzekucję z całego majątku wspólnego męża i żony oraz z ich majątków osobistych, powinien uzyskać w sądzie tytuł wykonawczy wystawiony przeciwko obojgu małżonkom. Prowadzenie egzekucji z całego majątku wspólnego małżonków umożliwia też tytuł egzekucyjny wydany przeciwko osobie pozostającej w związku małżeńskim po nadaniu mu klauzuli wykonalności także przeciwko drugiemu małżonkowi. Sąd ogranicza przy tym odpowiedzialność drugiego małżonka do majątku, który został objęty wspólnością majątkową.
Ważne!
Sąd może nadać klauzulę wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika, dopóki istnieje między nimi wspólność majątkowa
Aby uzyskać taką klauzulę i w ten sposób ułatwić wyegzekwowanie swoich roszczeń, wierzyciel powinien okazać dokument urzędowy lub prywatny, z którego wynikałoby, że stwierdzona tytułem egzekucyjnym wierzytelność powstała z czynności prawnej, która została dokonana za zgodą małżonka dłużnika.
Gdyby miały być egzekwowane roszczenia z przedmiotów majątkowych, które wchodzą w skład przedsiębiorstwa należącego do majątku wspólnego małżonków, obowiązuje nieco inna procedura. Sąd na wniosek wierzyciela nadaje tytułowi egzekucyjnemu, wydanemu przeciwko osobie pozostającej w związku małżeńskim, klauzulę wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika. Ogranicza jednak jego odpowiedzialność tylko do przedsiębiorstwa. Aby uzyskać taką klauzulę, wierzyciel powinien udokumentować, że stwierdzona tytułem egzekucyjnym wierzytelność powstała w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa.
Nadając klauzulę wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika, sąd nie musi ustalać, czy małżonkowie rzeczywiście mają majątek wspólny ani co wchodzi w jego skład.
Może się zdarzyć, że wierzyciel będzie chciał zaspokoić swoje roszczenia z konkretnego przedmiotu, który faktycznie wchodzi do majątku osobistego małżonka dłużnika. Wtedy ten małżonek ma prawo wytoczyć powództwo o zwolnienie tego przedmiotu spod egzekucji. W tym przypadku sąd zacznie tego małżonka traktować jak osobę trzecią, której prawo narusza zajęcie. Sąd też ustali, czy ten przedmiot nie jest przypadkiem objęty małżeńską wspólnością majątkową.
MAŁGORZATA PIASECKA-SOBKIEWICZ
malgorzata.piasecka@infor.pl