Podczas udzielania świadczeń zdrowotnych lekarz zawsze ma obowiązek poszanowania intymności pacjenta. Wynika to zarówno z ustawy z 30 sierpnia 1991 r. o zawodach opieki zdrowotnej (Dz.U. nr 91, poz. 408 z późn. zm.), jak i z ustawy z 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (t.j. Dz.U. nr 226, poz. 1943 z późn. zm.).
Obecność personelu
Podstawowym warunkiem poszanowania prywatności jest obecność jedynie pacjenta i lekarza w trakcie wykonywanych świadczeń. Jeżeli jednak rodzaj wykonywanych zabiegów wymaga obecności także innych osób z personelu szpitala (np. pielęgniarki, laboranta), to lekarz nie musi pytać pacjenta o zgodę na to. W takiej sytuacji przy zabiegu czy badaniu mogą być obecni tylko ci pracownicy medyczni szpitala, których obecność jest niezbędna ze względu na rodzaj udzielanych świadczeń. Nie każda więc osoba z personelu medycznego może przebywać w trakcie wykonywania konkretnego zabiegu medycznego w jednym pomieszczeniu z pacjentem. Musi zachodzić konieczność uczestnictwa pielęgniarki, laboranta czy innego lekarza w trakcie wykonywanego zabiegu. W takiej sytuacji osoby te będą obecne przy zabiegu, nawet jeżeli pacjent sprzeciwiałby się temu.
Pacjent ma jednak prawo nie zgodzić się na udział w zabiegu medycznym konkretnej osoby (np. pielęgniarki). W takiej sytuacji chory powinien zwrócić się do lekarza z prośbą, aby ktoś inny zastąpił wcześniej wskazaną osobę. Jeżeli lekarz nie ma możliwości zastąpienia jednego pracownika innym, to nie ma on obowiązku przychylania się do prośby chorego. Z reguły jednak lekarze przychylają się do prośby pacjenta.
Pacjent może również wyrazić zgodę, by przy przeprowadzanym zabiegu brały udział, jeśli to konieczne, także inne osoby.
Obecność studentów
Wyjątkiem od zasady, że w czasie zabiegu na sali operacyjnej, w gabinecie lekarskim czy pokoju zabiegowym znajdują się tylko osoby z niezbędnego personelu medycznego, jest obecność osób uczących się zawodów medycznych. Takie sytuacje mogą mieć miejsce tylko w:
• klinice,
• szpitalach akademii medycznych,
• jednostkach badawczo-rozwojowych i innych jednostkach uprawnionych do kształcenia studentów nauk medycznych.
Nie jest konieczne uzyskanie zgody pacjenta na obecność tych osób, jeżeli wykonanie zabiegu medycznego jest konieczne i wynika z toku leczenia, a obecność studentów jest ograniczona do niezbędnego zakresu wynikającego z celów dydaktycznych. Natomiast konieczne jest uzyskanie zgody pacjenta na obecność tych osób, jeżeli nie ma wyższej konieczności do wykonania zabiegu (nie ma np. zagrożenia życia), a przeprowadzenie zabiegu służy wyłącznie demonstracji o charakterze dydaktycznym.
Fakt obecności studentów podczas wykonywania czynności medycznych stanowi wyjątek od prawa pacjenta do intymności. W przypadku małoletnich, osób ubezwłasnowolnionych, zgodę na obecność osób postronnych w trakcie wykonywania świadczeń medycznych wyraża ich przedstawiciel ustawowy lub opiekun prawny.
Lekarz ma obowiązek również nadzorowania tego, jak jest przestrzegane prawo pacjenta do intymności przez pozostałych członków personelu medycznego. Ponosi również odpowiedzialność za zachowanie innych osób w stosunku do pacjenta, które asystują mu w trakcie wykonywania świadczenia medycznego.
Prawo w regulaminie
Prawo pacjenta do intymności musi być przestrzegane zarówno w publicznych, jak i niepublicznych szpitalach, przychodniach czy gabinetach. Muszą one stworzyć choremu takie warunki, aby możliwe było respektowanie tego prawa. Dlatego m.in. w każdym zakładzie opieki zdrowotnej musi znajdować się regulamin porządkowy, w którym wskazuje się, w jaki sposób personel medyczny ma respektować prawo do intymności i zachowania godności przez chorego. Treść takiego regulaminu powinna mieć wymiar praktyczny. Regulamin musi jednoznacznie i wyczerpująco wskazywać, jaka jest organizacja i porządek procesu udzielania świadczeń medycznych w danej placówce medycznej.
PAMIĘTAJ, ŻE
• Poszanowanie godności pacjentów jest obowiązkiem wszystkich lekarzy i innych pracowników opieki zdrowotnej.
• Personel medyczny musi odnosić się z jednakowym szacunkiem do każdej osoby, niezależnie do jej płci, wieku, statusu społecznego, stanu cywilnego, wykształcenia, koloru skóry, rasy, chorób, orientacji seksualnej, poglądów.
• Od lekarza wymaga się delikatności, życzliwości i kulturalnego traktowania pacjentów.
DOMINIKA SIKORA
dominika.sikora@infor.pl