Czym różni się rozwód od unieważnienia małżeństwa?
Rozwód jest sposobem rozwiązania małżeństwa, które zostało właściwie zawarte. Natomiast unieważnione może zostać małżeństwo, które zostało zawarte z jakiś powodów w sposób nieprawidłowy. O nieważności małżeństwa orzeka sąd. Oznacza to, że do czasu wydania orzeczenia, małżeństwo jest w świetle prawa w pełni ważne.
Z jakich powodów może zostać unieważnione małżeństwo?
Pierwszą grupę przyczyn unieważnienia małżeństwa stanowią tzw. przeszkody małżeńskie. W grę wchodzą tu takie okoliczności jak np. fakt, iż małżonek w dniu ślubu był ubezwłasnowolniony całkowicie (art. 11 § 1 KRO). Jednak w przypadku, gdy ubezwłasnowolnienie zostało uchylone, niedopuszczalne jest już domaganie się unieważnienia małżeństwa.
Jeżeli w dniu ślubu jedno z małżonków dotknięte było chorobą psychiczną lub niedorozwojem umysłowym, może stanowić to podstawę unieważnienia małżeństwa (art. 12 KRO). Jednak unieważnienie nie będzie wchodzić w grę w sytuacji, gdy choroba psychiczna małżonka ustanie.
Kolejna grupa przyczyn, które mogą skutkować unieważnieniem małżeństwa, to tzw. wady oświadczenia woli. Przykładowo: małżonek wyrażając w dniu ślubu chęć zawarcia małżeństwa znajdował się z jakiś powodów w stanie wyłączającym świadome wyrażenie woli.
Wreszcie małżeństwo może być unieważnione w przypadku, gdy w sposób nieprawidłowy zostało udzielone pełnomocnictwo do jego zawarcia. Może to jednak dotyczyć bardzo rzadkich sytuacji, gdy ślub nie jest zawierany osobiście, ale przez pełnomocnika.
Jak unieważnienie małżeństwa wpływa na sytuację dzieci małżonków?
W przypadku unieważnienia małżeństwo traktowane jest tak, jakby nigdy nie zostało zawarte. Nie dotyczy to jednak sytuacji dzieci, które traktowane są jak dzieci pochodzące z małżeństwa. Jest to istotne np. w odniesieniu do domniemania ojcostwa. Zgodnie z prawem dzieci pochodzące z małżeństwa uważa się za dzieci męża matki. Domniemanie to może być obalone tylko w drodze sądowego zaprzeczenia ojcostwa.
Czy orzekając o nieważności małżeństwa sąd stwierdza winę któregokolwiek z małżonków?
W dniu zawarcia małżeństwa kobieta nie miała ukończonych 18 lat. W dwa miesiące po ślubie żona zaszła w ciąże. Czy może dojść do unieważnienia małżeństwa i na czyje żądanie?
Zgodnie z KRO wiekiem wymaganym do zawarcia związku małżeńskiego jest 18 lat. W wyjątkowych sytuacjach kobieta może, za zgodą sądu, zawrzeć związek małżeński po ukończeniu lat 16. Brak zgody stanowi podstawę do unieważnienia małżeństwa, którego mogłoby żądać każde z małżonków. Jeżeli jednak żona zaszła w ciążę, mąż nie może domagać się unieważnienia małżeństwa. W podanym przykładzie jedynie żona mogłaby domagać się zatem unieważnienia małżeństwa. Należy jednak pamiętać, iż żadne z małżonków nie może żądać unieważnienia w sytuacji, gdy żona osiągnie już wiek 18 lat.
Doszło do unieważnienia małżeństwa z powodu zbyt młodego wieku żony (nie ukończone 18 lat i brak zgody sądu). Czy po uprawomocnieniu się orzeczenia żona wraca do swojego poprzedniego nazwiska?
Małżeństwo unieważnione uważa się za niezawarte. Orzeczenie wywiera również skutek wstecz. W rezultacie żona wraca do swojego poprzedniego nazwiska.
Adw. Małgorzata Supera
Kancelaria Adwokacka M.Supera