Karty elektroniczne
Bony w wersji elektronicznej są obecne u nas od kilku lat. Dotychczas jednak góruje wersja papierowa. Taka zachowawczość rynku koncentrującego się dotychczas na bonach papierowych była wynikiem jednostronnych decyzji decydentów w firmach zakupujących szczególnie kupony podarunkowe i żywieniowe.
Największym wystawcą kart elektronicznych i prekursorem w tej dziedzinie jest przedsiębiorstwo Bonus Systems. Ponad 50 proc. sprzedawanych bonów to karty elektroniczne. Zdaniem Adama Kompowskiego, prezesa zarządu Bonus Systems Polska, karty elektroniczne to przyszłość tego rynku. Firma ta rozpoczyna nawet sprzedaż kart elektronicznych po raz pierwszy do zakupów przez internet.
- Jest to kolejna innowacja na rynku. Dobre ceny w sklepach internetowych, bezpieczny system płatności Visa International oraz wygoda w użyciu zrewolucjonizują preferencje klientów na korzyść kart w tym roku - twierdzi Adam Kompowski.
Innego zdania są przedstawiciele lidera na tym rynku, firmy Sodexho Pass Polska. Firma oferuje przede wszystkim wersję papierową bonów i jej przedstawiciele uważają, że jeszcze nie nadszedł czas na rewolucyjne zmiany na tym rynku.
- Z opublikowanego w tym roku raportu Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych wynika, że większość użytkowników kart płatniczych nadal używa ich głównie, aby pobrać pieniądze z bankomatu, a należy pamiętać, że większość kart przedpłaconych takiej funkcji nie posiada. Z kolei 24 proc. posiadaczy kart nie używa ich w ogóle. W takiej sytuacji trudno oczekiwać dynamicznego rozwoju rynku bonów w wersji elektronicznej - mówi Elżbieta Helman-Pazdej, kierownik kategorii produktu w Sodexho Pass Polska.
Jej zdaniem właściciele kart elektronicznych muszą liczyć się z tym, że drobne kwoty pozostałe na karcie, np. 2 lub 7 zł, często się traci, bo większość sklepów nie przyjmuje płatności z użyciem karty na tak małe sumy.
Za wersją elektroniczną przemawia to, że kupuje się towar za określoną sumę, nie ma konieczności wydawania reszty. Natomiast w przypadku bonu w wersji papierowej trzeba wydać kupon w całości. Należy przy tym zaznaczyć, że obie formy (papierowa i elektroniczna) podlegają tym samym regulacjom prawnym i skarbowym.
Bony z hipermarketów
Zaopatrzenie pracowników w bony nie jest dla przedsiębiorstw skomplikowaną transakcją. Zamówienia można składać poprzez internet za pośrednictwem formularzy elektronicznych zamieszczonych na stronach www niektórych wydawców (emitentów) bonów.
Na rynku są obecne także bony wydawane przez główne sieci supermarketów, np. Tesco. Z reguły mają one wersję karty elektronicznej, przedpłaconej. Są one konkurencyjne dla bonów emitowanych przez wydawców. Bony wydawane i oferowane klientom przez hipermarkety mają inny charakter. Posiadają z reguły cechy lojalnościowe i mają za zadanie przyciągnąć klienta, by robił jak najwięcej zakupów w konkretnej sieci handlowej.
Kartę wydawaną przez główne sieci handlowe można z powodzeniem porównać do karty kredytowej oferowanej przez banki. Przez określony w umowie czas klienci mogą wydać gotówkę do określonego limitu.
Także w tym przypadku można zakupić karty kredytowe swoim pracownikom, jako bony towarowe. Także sami klienci bez pośrednictwa firm mogą nabyć tego typu karty.
Bony towarowe są obecne na naszym rynku od ponad 15 lat.
Motywacja i nagroda
Bony towarowe mogą być dobrym bezgotówkowym sposobem motywowania i wynagradzania pracowników. W szczególności dotyczy to wynagradzania menedżerów w średnich i dużych przedsiębiorstwach. Według badań przeprowadzonych przez firmę badawczą Sedlak & Sedlak w 2006 roku około 35 proc. menedżerów odpowiedziało podczas przeprowadzania ankiet, że korzysta z bonów towarowych. Głównie w ich opinii mają one charakter motywacyjny i służą jako dodatkowe wynagrodzenie.
300 zł wynosi średnia wartość bonów, które otrzymują pracownicy w okresach przedświątecznych
NOWE RODZAJE BONÓW
Coraz większą popularnością cieszą się także kupony SPA, turystyczne, rekreacyjne, restauracyjne. - Bony turystyczne umożliwiają zakup zorganizowanych wycieczek i wyjazdów, biletów lotniczych bądź rezerwacji noclegów w hotelach. Bony SPA to produkt bardzo elitarny. Można je zrealizować na pobyty w hotelach SPA (noclegi, zabiegi, wyżywienia), a także w miejskich salonach DaySPA. Bony turystyczne wręczane są wtedy, gdy chcemy obdarowywać kogoś wycieczką, lub np. weekendem w wybranym mieście Europy - mówi Witold Szlachta, corporate business manager TravelPass Polska.
Emitenci bonów towarowych i użytkownicy
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Rodzaje bonów towarowych i usługowych
Rodzaje bonów towarowych dzieli się ze względu na ich przeznaczenie, postać, w jakiej występują, rodzaj towaru bądź usługi, jaką można za nie kupić.
We wszystkich przypadkach bon jest środkiem płatniczym, zastępuje pieniądz. W zdecydowanej większości za tego typu bony lub kupony można zakupić towary spożywcze. Na polskim rynku są też kupony rekreacyjno-kulturalne i turystyczne.
Bon żywieniowy. Jest to najstarsza forma kuponu towarowego nie tylko na rynku polskim. Za jego pośrednictwem możemy zakupić produkty żywnościowe w sklepach, obiady w barach i restauracjach. W praktyce u akceptantów, szczególnie w hipermarketach, możemy także zakupić towary nieżywnościowe.
Kupon rekreacyjno-kulturalny. Za jego pośrednictwem można zakupić określone rodzaje usług. Możemy zakupić usługę w gabinetach i salonach odnowy biologicznej w hotelach SPA. Także bilety do kina, do teatru, do muzeum, na wystawy. Możemy także zakupić kawę w kawiarni, pobyt na basenie.
Kupon profilaktyczny. Jest to szczególny rodzaj bonu żywnościowego. Jest on wydawany przez przedsiębiorstwa przemysłowe, na których ciąży obowiązek wynikający z przepisów bhp. Zapewnia on pracownikom, pracującym w ciężkich warunkach zakup żywności, w tym i napojów niealkoholowych.
Kupon podarunkowy. W zależności od wystawcy bon ten może być nazwany prezentowym lub kuponem podarunkowym. Możemy nim podobnie jak w innych przypadkach płacić za towary, które mogą służyć jako podarunek lub prezent. Do tej grupy w szczególności zalicza się książki, perfumy wyroby jubilerskie, odzież, niekiedy produkty żywnościowe jak używki i wiktuały.
Kupony turystyczne lub podróżnicze. Za tego typu bony kupujemy pobyt w określonym hotelu lub motelu w kraju i za granicą, wraz z wyżywieniem i noclegami. Pobyt w hotelach jest często połączony z funkcją SPA, masażami w hotelach, z dojazdem na wycieczkę, także podróż samolotem. Tego typu kupony na naszym rynku pojawiły się dopiero kilka lat temu. Jest to środek płatniczy służący do zapłaty za różnego rodzaju usługi turystyczne. Występuje także w wersji elektronicznej.
Bon premiowy. Najczęściej jest on wręczany jednorazowo. Jest narzędziem przyciągania klientów. Bony tego typu są stosowane w akcjach promocyjnych. Pełnią funkcję nagrody. Są też narzędziem sprzedaży premiowej, niektórych towarów, szczególnie mniej chodliwych. Niekiedy producenci tego typu premie adresują do bezpośrednich konsumentów.
Karta elektroniczna. Jest podobna do karty wydawanej przez banki. Jest to karta pre-paid (przedpłacona). To oznacza, że wystawca takiej karty zgodnie z umową zawartą z klientem ustanawia limit wydatków, jakie można zrealizować przy pomocy tej karty. Podobne karty wydają hipermarkety, ale w tym przypadku są to w większości karty kredytowe. W tym przypadku kartą płacimy tylko w określonym supermarkecie lub tylko w sieci placówek usługowo-handlowych, które akceptują konkretną kartę.
ANDRZEJ OKRASIŃSKI
andrzej.okrasinski@infor.pl
OPINIE
kierownik kategorii produktu w Sodexho Pass Polska
Okres przedświąteczny to czas największego zainteresowania kuponami ze strony firm. 56 proc. przedsiębiorstw w Polsce przekazuje swoim pracownikom dodatki do pensji właśnie w okresie świąt Bożego Narodzenia. Szczególnym zainteresowaniem firm cieszą się jak co roku kupony podarunkowe oferowane wraz z atrakcyjnym Pakietem Smart. Są one stałym i nieodłącznym elementem oferty Sodexho Pass w czasie świąt Bożego Narodzenia. Umożliwiają pracownikom robienie zakupów promocyjnych i korzystanie z rabatów sięgających nawet 50 proc. W ramach Pakietu Smart pracownicy otrzymają w tym roku łącznie 25 kuponów promocyjnych, podzielonych na trzy kategorie tematyczne: Dla Twojego Domu, Dla Ciebie i Rodziny oraz Twoje Hobby. W pierwszej grupie znajdują się kupony promocyjne do sklepów RTV AGD (np. 7-proc. rabat w sieci ElectroWorld, 5-proc w RTV Euro AGD). Rabaty są oferowane także w sieci marketów budowlanych oraz salonów z artykułami do wystroju wnętrz, w tym 5-proc. rabaty w Leroy Merlin i Obi. Drugą kategorię tworzą kupony rabatowe do placówek handlowych z artykułami spożywczymi, a także z odzieżą i kosmetykami, w tym 25-proc. rabat na zakupy w sieci sklepów odzieżowych KappAhl oraz 17-proc. rabat na zakupy w sklepach z artykułami dziecięcymi Smyk. Natomiast w ramach grupy Hobby współpracujemy między innymi z salonami muzycznymi Riff.
Przygotowaliśmy ok. 2 milionów zestawów kuponów rabatowych, które dodawane są do kuponów podarunkowych zamawianych przez firmy.
Pierwszy raz kupony w wersji elektronicznej pojawiły się na polskim rynku w 2003 roku. Jednak nadal stanowią raczej dodatek do oferty niż jej podstawowy element. W przypadku Sodexho Pass kartę elektroniczną zamawia niewielu klientów. Ciągle istnieją duże ograniczenia w realizacji kart, wynikające ze słabej infrastruktury, braku terminali w wielu sklepach i ograniczeń kwotowych w realizacji płatności kartą. Te utrudnienia techniczne, szczególnie w okresach wzmożonego handlu, związane z długim oczekiwaniem na realizację transakcji powodują niechęć do tego typu rozwiązań.
Witold Szlachta
corporate business manager w TravelPass Polska
Rynek bonów turystycznych przeżywa aktualnie rozkwit. Powodów jest kilka. Przede wszystkim można dofinansowywać pracownikom z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych wczasy zagraniczne. Bony turystyczne idealnie się tu nadają, nie dajemy pracownikowi konkretnej wycieczki, tylko bon. A on sam już wybiera, kiedy i gdzie chce pojechać. Rynek rozwija się również dlatego, że dotychczasowe formy motywacji pracowników i klientów dla wielu z nich przestały spełniać swoją rolę. Coraz bardziej popularne stają się działania, które oddziaływają na emocje. A wakacje chyba u wszystkich budzą wiele pozytywnych skojarzeń.
Rynek ten wraz z bogaceniem się społeczeństwa i coraz większą dojrzałością będzie się nadal rozwijał. Przewidujemy, że oprócz bonów typowo wycieczkowych klienci będą oczekiwać coraz bardziej specyficznych produktów. Przykładem takiego produktu jest bon SpaTravel. Cieszy się on coraz większym uznaniem firm, bo jest to nagroda stosunkowo niedroga, a mająca bardzo silne oddziaływanie na pracowników i klientów.
Zagrożeniem dla rozwoju rynku bonów turystycznych są przede wszystkim zmiany w regulacjach prawnych, które mogłyby ograniczyć możliwość finansowania ich zakupu ze środków ZFŚS. Są dwa główne obszary, gdzie mogłyby nastąpić zmiany czy ułatwienia dla firm, które zaowocowałyby rozwojem tego rynku. Pierwszy to ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdzie m.in. opisane są zasady organizacji konkursów i ewentualne zwolnienia podatkowe dla nagrodzonych osób. Wiele firm chce takie konkursy organizować dla swoich klientów, ale zapis ustawy mówi, że zwolnienia dotyczą tylko konkursów organizowanych i emitowanych przez środki masowego przekazu.