Za podatki wynikające ze zobowiązań podatkowych odpowiada podatnik. Czasami jednak odpowiedzialność ta zostaje przerzucona na osoby trzecie, w tym na małżonka podatnika.
Aby zapobiec tego rodzaju sytuacjom, małżonkowie często decydują się na zawarcie majątkowej umowy małżeńskiej ustanawiającej rozdzielność majątkową lub przynajmniej ograniczającej ją. Zapominają jednak o tym, że umowa taka odniesie zamierzony skutek i umożliwi wyegzekwowanie kwot zaległych podatków tylko wtedy, gdy zostanie podpisana w odpowiednim czasie.
Z przepisów Ordynacji podatkowej wynika jednoznacznie, że skutki prawne ograniczenia, zniesienia, wyłączenia lub ustania wspólności majątkowej nie odnoszą się do zobowiązań podatkowych powstałych przed dniem:
- zawarcia umowy o ograniczeniu lub wyłączeniu ustawowej wspólności majątkowej,
- zniesienia wspólności majątkowej prawomocnym orzeczeniem sądu,
- ustania wspólności majątkowej w przypadku ubezwłasnowolnienia małżonka,
- uprawomocnienia się orzeczenia sądu o separacji.
Oznacza to, że zawarcie umowy wyłączającej lub w jakikolwiek sposób ograniczającej ustawową wspólność majątkową nie odniesie w takim przypadku żadnego skutku. Fiskus i tak będzie mógł ściągnąć przysługujące mu należności.
Sytuacja będzie wyglądała inaczej, jeśli umowa ograniczająca, znosząca, wyłączająca lub inna powodująca ustanie wspólności majątkowej zostanie zawarta przed powstaniem wspomnianej odpowiedzialności. Wtedy umowa odniesie zamierzony skutek.Podatnik będzie ponosił odpowiedzialność tylko i wyłącznie ze swojego majątku odrębnego.
Współmałżonek będzie wolny od odpowiedzialności (jego majątek odrębny nie będzie przedmiotem zainteresowania organów skarbowych). W przypadku zniesienia wspólności majątkowej nie będzie też majątku wspólnego. Może się jednak zdarzyć, że małżonkowie zawrą umowę ograniczającą wspólność majątkową. Wtedy podatnik będzie odpowiadał ze swojego majątku odrębnego oraz z tej części majątku wspólnego, która pozostała po ograniczeniu.
Maksymalna stawka opłaty notarialnej za sporządzenie aktu notarialnego dokumentującego zawarcie umowy majątkowej to 400 złotych.
Anna Wojda
anna.wojda@infor.pl
Opinia
SZYMON KARPIŃSKI
partner w Sendero tax & legal we Wrocławiu
Zawarcie małżeńskiej umowy majątkowej może wiązać się z istotnymi konsekwencjami w zakresie osobistego opodatkowania każdego z małżonków. W szczególności umowa taka może uniemożliwić skorzystanie z prawa do wspólnego opodatkowania dochodów małżonków podatkiem dochodowym od osób fizycznych i tym samym pozbawić ich instrumentu pozwalającego na redukcję obciążeń podatkowych.
Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych dopuszczając możliwość wspólnego opodatkowania małżonków formułuje pewne warunki, które muszą zostać spełnione, by z możliwości tej skorzystać. Jednym z nich jest istnienie między małżonkami przez cały rok podatkowy wspólności majątkowej.
PROBLEM CZYTELNIKA
Zawarliśmy z mężem umowę wprowadzającą system rozdzielności majątkowej. Ostatnio mąż ma problemy finansowe. Jeden z jego wierzycieli domaga się spłaty należności z mojego majątku osobistego. Twierdzi, że ma do tego prawo, bo mąż nie powiedział mu o intercyzie. Gdyby spytał, to uzyskałby informację na ten temat, ale w ogóle nie interesowało go to. Czy wierzyciel męża ma rację?
EKSPERT WYJAŚNIA
Małżonek może powoływać się względem innych osób na umowę majątkową małżeńską, gdy jej zawarcie oraz rodzaj były tym osobom wiadome. Z tego powodu to na małżonkach spoczywa - pod rygorem utraty możliwości powoływania się na tę okoliczność - obowiązek zawiadomienia swoich kontrahentów o ewentualnym istnieniu małżeńskiej umowy majątkowej i jej rodzaju.
Z przedstawionych informacji wynika, że tak się nie stało. Bez znaczenia jest to, że wierzyciel męża czytelniczki nie pytał w ogóle o relacje majątkowe w małżeństwie. To mąż czytelniczki powinien go o tym poinformować bez oczekiwania na zainteresowanie tą sprawą.
Najlepiej jest do celów dowodowych złożyć oświadczenie w tej sprawie na piśmie. Jeśli tak się nie stało, to ten wierzyciel może dochodzić swoich należności tak, jakby intercyza nie została w ogóle zawarta.
Należy przy tym zaznaczyć, że umowa ograniczająca bądź wyłączająca wspólność ustawową jest skuteczna wobec osób trzecich, jeśli jest im znany fakt jej zawarcia przez małżonków. Nie muszą oni podawać kontrahentom jej treści.
Krzysztof Kęciak
ekspert z Pactum Kancelarii Prawnej E. Bednarek
NASZA REKOMENDACJA
W przedstawionym przypadku czytelniczka nie może oczekiwać ograniczenia odpowiedzialności za zobowiązania zaciągnięte przez jej męża. W związku z tym powinna przygotować się na to, że wierzyciel może skutecznie dochodzić zapłaty należności także z jej majątku osobistego obejmującego składniki, które należałyby do majątku wspólnego, gdyby intercyza nie została zawarta.
Not. MONIKA BURZYŃSKA
Podstawa prawna:
- art. 471 ustawy z 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (DzU nr 9, poz. 59 ze zm.).