Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej przypomina, że cudzoziemcy mogą wykonywać pracę w Polsce, jeśli posiadają zezwolenie na pracę (chyba, że na mocy szczególnych przepisów nie potrzebują takiego zezwolenia) oraz przebywają w Polsce legalnie.
W myśl nowej ustawy pracodawcy zatrudniający cudzoziemców powinni sprawdzić ich dokumenty pobytowe i przechowywać ich kopie. Dotyczy to zarówno umowy o pracę, jak i umów cywilnoprawnych. Dodatkowo cudzoziemiec powinien zostać zgłoszony do ubezpieczeń społecznych, jeśli obowiązek taki wynika z innych przepisów. Dokumenty należy sprawdzić zanim cudzoziemiec podejmie pracę.
Firmy już zatrudniające imigrantów będą miały 45 dni (do 4 września) na uzupełnienie dokumentacji o kopię dokumentu uprawniającego do pobytu ich pracowników na terenie Polski.
MPiPS przypomina, że dokumentem uprawniającym do pobytu w Polsce może być ważna wiza lub zezwolenie pobytowe (i wydana na jego podstawie karta pobytu). Informacje dotyczące wzorów dokumentów są dostępne w Biuletynie Informacji Publicznej Urzędu do Spraw Cudzoziemców (www.bip.udsc.gov.pl/?cid=73).
Nowe obowiązki nie dotyczą cudzoziemców, którzy są obywatelami Unii Europejskiej (UE), Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG), Konfederacji Szwajcarskiej lub członkami ich rodzin (małżonkami, dziećmi bądź rodzicami).
Jeśli pracodawca sprawdzi dokumenty pobytowe i zgłosi cudzoziemca do ubezpieczeń społecznych (o ile jest to wymagane), nie zostanie ukarany, w przypadku gdy np. okaże się, że jego pracownik przebywa jednak w Polsce nielegalnie, a jego dokument pobytowy został sfałszowany (oczywiście pod warunkiem, że o tym nie wiedział).
Za niestosowanie się do nowych przepisów i zatrudnianie nielegalnie przebywających w Polsce cudzoziemców przedsiębiorcom grożą kary. Grzywnę nie niższą niż 3 tys. zł można zapłacić za powierzanie pracy cudzoziemcowi nieposiadającemu ważnej wizy lub innego dokumentu uprawniającego do pobytu w Polsce; grzywna do 10 tys. zł grozi za uporczywe powierzanie pracy, która nie ma związku z prowadzoną przez pracodawcę powierzającego działalnością gospodarczą.
Grzywna lub kara ograniczenia wolności grozi m.in. za zatrudnianie małoletniego cudzoziemca przebywającego nielegalnie oraz za równoczesne zatrudnianie wielu cudzoziemców przebywających nielegalnie. Karą pozbawienia wolności do trzech lat zagrożone jest powierzenie pracy cudzoziemcowi będącemu ofiarą handlu ludźmi oraz powierzenie pracy w warunkach szczególnego wykorzystania (wyzysku).
Skazani za jedno z tych przestępstw nie będą mogli przez rok ubiegać się o zamówienia publiczne. Sąd może również pozbawić skazanych dostępu do środków z funduszy europejskich na od roku do 5 lat, a także nakazać zwrot równowartości środków europejskich uzyskanych w ciągu 12 miesięcy poprzedzających wyrok.
W przypadku zatrudnienia nielegalnie przebywającego cudzoziemca przez agencję pracy tymczasowej podlega ona wykreśleniu z rejestru.
Ustawa przewiduje też ułatwienia dla nielegalnie przebywających cudzoziemców w dochodzeniu roszczeń z tytułu wynagrodzenia.
MPiPS radzi także, aby przedsiębiorcy informowali swoich podwykonawców o skutkach powierzania pracy cudzoziemcom przebywającym nielegalnie, a także sprawdzali, czy podwykonawca zgłosił cudzoziemców do ubezpieczeń społecznych. W takim wypadku wykonawca nie będzie ponosił odpowiedzialności, jeśli podwykonawca zatrudniający cudzoziemca okaże się niewypłacalny. W przeciwnym razie wykonawca może zostać zobowiązany do wypłaty cudzoziemcowi zaległego wynagrodzenia oraz związanych z nim świadczeń, pokrycia kosztów przesłania należności cudzoziemcowi, który wyjechał z Polski, a nawet pokrycia kosztów wydalenia cudzoziemca.
Zasada ta dotyczy głównego wykonawcy oraz wszystkich wykonawców pośredniczących pomiędzy wykonawcą a podmiotem, który powierzył pracę cudzoziemcowi.