W konsekwencji nowelizacji ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, od 1 stycznia 2012 r. osoby ze znacznym, umiarkowanym lub lekkim stopniem niepełnosprawności będą pracować w pełnym wymiarze.
W obecnym stanie prawnym czas pracy osoby ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności wynosi 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. Uprawnienie to przysługuje pracownikom z mocy prawa. Dłuższa praca jest możliwa w przypadku uzyskania zgody lekarza. Natomiast w pełnym wymiarze czasu pracy mogą być zatrudnione osoby z lekką niepełnosprawnością.
Jak podkreśla Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych, aby pracownik o znacznym bądź umiarkowanym stopniu niepełnosprawności mógł pracować w skróconych normach czasu pracy (maksymalnie 7 godzin dziennie), powinien przedstawić pracodawcy stosowne zaświadczenie wydane przez lekarza przeprowadzającego badania profilaktyczne pracowników lub lekarza sprawującego opiekę nad osobą niepełnosprawną (tylko wówczas, gdy brak jest lekarza medycyny pracy).
Pracodawca nie może żądać od pracownika skorzystania z uprawnienia do pracy w skróconym czasie pracy. Nie ma również obowiązku wydawania skierowań na badania wszystkim swoim niepełnosprawnym pracownikom o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Powinien je jednak wydać tym, którzy będą zainteresowani uzyskaniem takiego zaświadczenia.
Koszty badań zawsze ponosi pracodawca, także dodatkowych, których wykonanie będzie niezbędne do uzyskania zaświadczenia.
Lekarz nie jest zobowiązany do wskazywania wymiaru czasu pracy, na jaki pracownik niepełnosprawny ma być zatrudniony. Istotne jest, aby wystawiając zaświadczenie, wskazał, że stosowanie skróconych norm czasu wobec danego pracownika jest celowe. Ustawa nie wskazuje, na jaki okres wydawane jest zaświadczenie, zatem termin jego ważności określa lekarz.
W ustawie nie przewidziano instancji odwoławczej od decyzji lekarza, jeśli postanowi on nie wydawać zaświadczenia o celowości stosowania skróconych norm czasu pracy.
Ustawa, która wprowadza te zmiany, zmniejsza także dofinansowanie do zatrudnienia niepełnosprawnych w stopniu lekkim, a zwiększa - dla niepełnosprawnych w stopniu znacznym. Jej celem jest m.in. poprawa sytuacji Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, zagrożonego utratą płynności finansowej.
Zaostrzone zostają też wymogi dla zakładów pracy chronionej. Status taki będą mogły otrzymać te zakłady, w których niepełnosprawni stanowią co najmniej 50 proc. wszystkich pracowników (w tym 20 proc. niepełnosprawni w stopniu znacznym). Obecnie jest to 40 proc. niepełnosprawnych, w tym 10 proc. w stopniu znacznym.
Według PFRON w zakładach pracy chronionej i na otwartym rynku pracy zatrudnionych jest obecnie 135 tys. niepełnosprawnych w stopniu lekkim, 116 tys. niepełnosprawnych w stopniu umiarkowanym oraz ponad 10 tys. w stopniu ciężkim.
Jak podaje Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych, w 2010 r. aktywnych zawodowo było 25,9 proc. osób niepełnosprawnych w wieku produkcyjnym. W zeszłym roku pracowało 29,9 proc. osób w wieku produkcyjnym z orzeczonym lekkim stopniem niepełnosprawności, 21 proc. z umiarkowanym i 7,9 proc. ze znacznym.