Przepisy o przeniesieniu celników były konstytucyjne

Trybunał Konstytucyjny rozpoznał połączone skargi Bożeny O., Grażyny L. i Jadwigi W. Wszystkie trzy kobiety były funkcjonariuszkami celnymi zatrudnionymi w izbie celnej. Otrzymały propozycję przeniesienia do pełnienia służby w innym mieście. Jako podstawę prawną wskazano im art. 32 ustawy z 27 czerwca 2003 r. o utworzeniu Wojewódzkich Kolegiów Skarbowych. Ustawa ta dziś już nie obowiązuje.

W ciągu 10 dni celniczki miały złożyć oświadczenie o przyjęciu propozycji lub odmowie jej przyjęcia. Odmowa była podstawą do zwolnienia ich ze służby. Celniczki odmówiły przyjęcia zaproponowanych warunków, w związku z czym dyrektor izby celnej wydał 13 listopada 2003 r. decyzję o zwolnieniu ich ze służby.

Potem nastąpiła seria odwołań i skarg do sądów. Zakończyła się ona jednak utrzymaniem w mocy decyzji dyrektora izby celnej z 13 listopada 2003 r.

Byłe celniczki złożyły skargę do Trybunału Konstytucyjnego. Ich zdaniem art. 32 obowiązującej wówczas ustawy o utworzeniu Wojewódzkich Kolegiów Skarbowych był sprzeczny z konstytucją. Powodował, że funkcjonariusze celni, którym na podstawie tej ustawy złożono propozycje przeniesienia, znajdowali się w gorszej sytuacji niż pozostali, bo wyłączono w stosunku do nich stosowanie przepisów ustawy o Służbie Celnej.

Skarżące argumentowały, że zostały pozbawione uprawnień, które przysługiwałyby im na podstawie przepisów ogólnych. To, ich zdaniem, naruszało zasadę równości traktowania osób znajdujących się w takiej samej sytuacji i wykonujących takie same czynności i zadania. Ponadto - jak tłumaczyły - zostały postawione przed koniecznością podjęcia niezwłocznej decyzji dotyczącej ich dalszej pracy i życia, co mogło mieć wpływ na utratę pracy i rozpad więzi rodzinnych. A to z kolei było niezgodne z art. 65 ust. 1 konstytucji, który każdemu zapewnia wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy.

Służby mundurowe są traktowane odmiennie w stosunku do innych grup zawodowych - stwierdził we wtorek Trybunał Konstytucyjny (sygn. SK 15/09), orzekając o zgodności z konstytucją art. 32 ust. 1, 3-6 ustawy z 27 czerwca 2003 r. o utworzeniu Wojewódzkich Kolegiów Skarbowych.

Przypomniał, że kilkukrotnie już orzekał w sprawie umundurowanych funkcjonariuszy służb publicznych i za każdym razem zwracał uwagę na specyfikę stosunku służby oraz na ryzyko, jakie się z nią wiąże.

W tym wypadku - jak zauważył TK - przenoszenie pracowników i funkcjonariuszy celnych do pracy w innych miejscowościach było związane z wejściem Polski do Unii Europejskiej. Polska musiała zapewnić zwiększoną obsługę celną na północnej i wschodniej granicy kraju. Stąd 10-dniowy termin dla celników na podjęcie decyzji, czy zgadzają się na przeniesienie do innej miejscowości.

Taki termin - zdaniem TK - mieścił się "w granicach autonomii ustawodawcy, który dążył do sprawnego zorganizowania wielu zadań państwa, w tym wykonywania obsługi celnej na nowych zewnętrznych granicach Unii Europejskiej."

Trybunał dodał, że z konstytucji nie wynika, by ustawodawca musiał zapewnić odpowiednio długi czas na podjęcie decyzji dotyczącej wyrażenia zgody na przeniesienie do innego miejsca pracy.