Wyrok Sądu Najwyższego dotyczy siedmiu najemców mieszkań w budynkach zakładowych przejętych bezpłatnie przez górniczą spółdzielnię mieszkaniową. Dzięki temu wyrokowi staną się właścicielami tych lokali po zapłaceniu symbolicznych kwot.
Wszyscy oni byli członkami spółdzielni, ale nie skorzystali z możliwości uzyskania praw spółdzielczych do zajmowanych mieszkań. Na ich wykup na własność zdecydowali się dopiero po wejściu w życie art. 48 ust. 3 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych.
Zgodnie z tym przepisem, jeśli spółdzielnia mieszkaniowa nabyła mieszkania zakładowe nieodpłatnie, ich najemcy pokrywają przy wykupie tylko koszty nakładów koniecznych poniesionych przez spółdzielnię na utrzymanie budynku, w którym dane mieszkanie się znajduje. U wspomnianych najemców były to kwoty od 199 zł do 2100 zł.
Wszyscy oni złożyli wnioski o wykup mieszkań przed 31 lipca 2007 r., tj. przed dniem, kiedy przestał obowiązywać art. 48 ust. 3 ustawy o spółdzielniach. Tego dnia przepis ten stracił moc na skutek wyroku Trybunału Konstytucyjnego (sygn. K 64/07).
Dopiero po tym wyroku najemcy wystąpili do sądu, by zobowiązał spółdzielnię do przeniesienia na nich własności mieszkań na starych zasadach, czyli bezpłatnie.
W listopadzie 2009 r. sąd I instancji oddalił ich żądania. Najemcy wygrali natomiast w sądzie II instancji. Sąd ten, jako podstawę rozstrzygnięcia wskazał art. 4 ust. 1 ustawy z 19 grudnia 2009 r., zmieniającą - w związku z wyrokiem TK - ustawę o spółdzielniach mieszkaniowych.
Według art. 4 ust. 1 ustawy z 19 grudnia 2009 r., jeżeli najemcy byłych mieszkań zakładowych przejętych przez spółdzielnie złożyli wnioski o wykup przed 31 lipca 2009 r., to spółdzielnia musiała przenieść własność lokalu do 30 czerwca 2010 r. Z przepisu wynikało jednak, że najemcy muszą spełnić warunki przewidziane w ustawie o spółdzielniach mieszkaniowych "w dotychczasowym brzmieniu" - takie, jak osoby ubiegające się o wykup mieszkań spółdzielczych lokatorskich i własnościowych.
Od tego wyroku skargę kasacyjną wniosła spółdzielnia mieszkaniowa.
W wyroku z 16 listopada 2011 r. (sygn. V CSK 524/11) Sąd Najwyższy oddalił tę skargę. Uznał, że najemcom należy się darmowe uwłaszczenie, tyle tylko, że na innej podstawie prawnej, niż przyjął sąd II instancji.
Tę podstawę zawiera art. 5 ust.4 nowelizacji z grudnia 2009 r. Zapisano w nim, że "do spraw sądowych toczących się i niezakończonych prawomocnym orzeczeniem stosuje się przepisy dotychczasowe", a więc - zdaniem SN - także art. 48 ust. 3 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, który stracił moc wskutek orzeczenia TK.