Zanim przedstawimy uwagi dotyczące nowego prawa probierczego, należy wyjaśnić, iż określa ono zasady i warunki wprowadzania do obrotu wyrobów z metali szlachetnych oraz obrotunimi na terytorium Polski, a także zasady i tryb przeprowadzaniabadań i oznaczania wyrobów z metali szlachetnych oraz wyrobówzawierających metale szlachetne. Metalami szlachetnymi w rozumieniuustawy są: platyna, pallad, złoto i srebro, metale z grupyplatynowców: iryd, osm, rod i ruten oraz ich stopy z innymimetalami.
Ustawa z dnia 1kwietnia 2011 roku - Prawo probiercze (Dz. U. z 2011 r. Nr 92, poz.529), uchyla dotychczas obowiązującą ustawę z dnia 3 kwietnia1993 r. - Prawo probiercze (Dz. U. z 1993 Nr 55, poz. 249 zezm.).
Nowa ustawa określa: 1) zasady i warunkiwprowadzania do obrotu wyrobów z metali szlachetnych oraz obrotunimi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej; 2) zasady i trybprzeprowadzania badań i oznaczania wyrobów z metali szlachetnychoraz wyrobów zawierających metale szlachetne; 3) obowiązujące próbydla wyrobów z metali szlachetnych; 4) organizację administracjiprobierczej; 5) zasady nadzoru nad wykonywaniem przepisów ustaw.Należy przy tym wskazać, że nowa ustawa wprowadza wiele nowychprzepisów mających na celu bardziej precyzyjne ujęcie kwestii prawaprobierczego. Dużo dokładniej określone zostały podstawowe terminyz zakresu prawa probierczego, a w wielu przypadkach wprowadzonowyczerpujące katalogi pojęć. Poniżej przedstawiamy niektóre zmianywprowadzone nową ustawą.
Według dotychczas obowiązującej ustawy, tominister właściwy do spraw gospodarki określał, w drodzerozporządzenia, próby dla wyrobów z metali szlachetnych.To uregulowanie decydowało o względnie uznaniowym i elastycznymsposobie określania prób metali szlachetnych przez organadministracji. Nowa ustawa nie zawiera takiego upoważnienia i samaokreśla próby dla metali szlachetnych.Jednocześnie nowa ustawa precyzuje, że zawartość metaluszlachetnego w wyrobie określa się próbą, przez którą rozumie sięstosunek masy czystego metalu szlachetnego zawartego w stopie domasy stopu, wyrażony w częściach tysięcznych. Wyrób odpowiada danejpróbie, jeżeli zawartość metalu szlachetnego nie jest mniejsza odprzewidzianej dla danej próby.
Przepisami nowej ustawy, zasługującymi na uwagę,są przepisy dotyczące administracji probierczej, zakresu jejdziałania i uprawnień. Nowe przepisy precyzują kompetencje organówadministracji probierczej i upraszczają jej funkcjonowanie.Organami administracji probierczej, po wejściu w życie nowejustawy, są Prezes Głównego Urzędu Miar (którywykonuje swoje zadania w zakresie probiernictwa przy pomocyGłównego Urzędu Miar) oraz dyrektorzy okręgowych urzędówprobierczych (którzy wykonują swoje zadania przy pomocykierowanych przez nich okręgowych urzędów probierczych).Zlikwidowane zostały urzędy obwodowe. Ponadto, nowa ustawawprowadziła możliwość realizowania zadań administracji probierczejw oparciu o formułę partnerstwapubliczno-prywatnego oraz możliwość tworzeniapunktów probierczych u podmiotu wprowadzającego wyrób doobrotu.
Kolejną istotną zmianą, którą wprowadza nowaustawa jest określenie, że organ administracji probierczej, napodstawie przeprowadzonych badań, określa zawartość metaluszlachetnego w wyrobie oraz stwierdza, w drodze decyzjiadministracyjnej, czy zawartość ta odpowiada obowiązującejpróbie, co potwierdza, umieszczając na wyrobie cechę probierczą,wydając świadectwo badania lub umieszczając znak "MET". Powyższerozwiązanie pozwoli na zastosowanie przewidzianego w Kodeksiepostępowania administracyjnego (tekst jednolity: Dz. U. z 2000 r.Nr 98, poz. 1071 ze zm.) trybu postępowania odwoławczego izagwarantuje pełną ochronę interesów stron uczestniczących wpostępowaniu przed organem administracji probierczej. Nowa ustawa wsposób dużo bardziej wyczerpujący określa katalog usług, za któreorgany administracji probierczej pobierają opłaty.
Postanowienia nowej ustawy, które w sposóbbardziej przejrzysty regulują całe prawo probiercze toukłon nie tylko w stronę przedsiębiorców, ale równieżkonsumentów. Jasne wymogi dotyczące m. in. zasadoznaczania wyrobów z metali szlachetnych wprowadzanych do obrotu,sprawiają, że konsument otrzymuje precyzyjne i ujednoliconeinformacje.
Podsumowując, nowa ustawa stanowi odpowiedź naproblemy, jakie dotychczas napotykali nie tylko przedsiębiorcy zbranży jubilerskiej, ale także konsumenci. Nowe przepisyupraszczają funkcjonowanie organów administracji probierczejpoprzez doprecyzowanie ich kompetencji. Pozytywnie należy ocenićrównież dookreślenie, że organy administracji probierczej w drodzedecyzji administracyjnej stwierdzają, czy zawartość metaluszlachetnego w wyrobie odpowiada obowiązującej próbie i w związku ztym zastosowanie trybu odwoławczego przewidzianego w Kodeksiepostępowania administracyjnego. Istotne jest również, że punktyprobiercze mogą być tworzone u przedsiębiorców wprowadzających doobrotu wyroby jubilerskie, co powinno doprowadzić do zmniejszenia kosztów transportu, ubezpieczenia i przetrzymywania wyrobów wurzędach probierczych, a przez to być może do zmniejszenia cenwyrobów dla konsumentów.