"Od wielu miesięcy zwracaliśmy się o zwołanie okrągłego stołu z udziałem przedstawicieli wszystkich władz oraz środowisk prawniczych" - powiedział PAP sędzia Maciej Strączyński, prezes Stowarzyszenie Sędziów Polskich "Iustitia" i współorganizator - wraz ze Związkiem Zawodowym Prokuratorów i Pracowników Prokuratury RP - okrągłego stołu.
"Celem miała być rzetelna debata o kształcie polskiego wymiaru sprawiedliwości oraz systemu ochrony prawa. Podobne apele wystosowały zgromadzenia kilkudziesięciu sądów okręgowych i apelacyjnych oraz Ogólnopolskie Zebrania Przedstawicieli Sądów Okręgowych i Apelacyjnych" - mówił Strączyński.
Dodał, że podjęcie dyskusji, o którą apelowały środowiska prawnicze, było szczególnie uzasadnione z uwagi na prace parlamentarne, prowadzone nad zmianami w obowiązujących regulacjach dotyczących w szczególności prawa o ustroju sądów powszechnych. Według prezesa "Iustitii" stanowiły one szansę na opracowanie całkowicie nowych, przemyślanych rozwiązań prawnych, które po ponad 20 latach od transformacji ustrojowej doprowadziłyby do tego, że wymiar sprawiedliwości w Polsce spełniałby wymogi, stawiane demokratycznemu państwu prawa.
"Szansa na rzetelną debatę została jednak zaprzepaszczona, ponieważ politycy zignorowali głos środowisk prawniczych, w tym ostrzeżenia przed zagrożeniami dla niezawisłości sądów. W toku prowadzonych prac nie ukrywano, że celem ustawy jest poddanie sądów i sędziów kontroli władz politycznych poprzez ich szersze podporządkowanie ministrowi sprawiedliwości" - mówił Strączyński.
Po dwudniowych obradach we Wrocławiu prawnicy przyjęli dokument końcowy. Według nich rozwiązania zawarte w przyjętej ustawie zmieniającej prawo o ustroju sądów powszechnych nie tylko nie przyczynią się do naprawy wymiaru sprawiedliwości, ale pogłębią istniejące patologie.
"Coraz silniejsze podporządkowanie organizacyjne sądów ministrowi sprawiedliwości i powoływanym przez niego dyrektorom, przyznanie mu prawa do dowolnego określenia kryteriów ocen sędziów, możliwość ustanowienia referendarza zwierzchnikiem sędziego oraz sprowadzenie uprawnień sędziowskich organów przedstawicielskich do wydawania jedynie niewiążących opinii również w tak istotnych sprawach jak obsada stanowisk prezesów sądów, prowadzi do dalszego ograniczania samodzielności ustrojowej władzy sądowniczej" - wynika z dokumentu przyjętego na zakończenie obrad.
Z dokumentu wynika dalej, że rozpoczęta reforma prokuratury nie została dokończona, ponieważ w ślad za realizacją politycznego postulatu rozdziału funkcji Prokuratora Generalnego i ministra sprawiedliwości, akceptowanego przez środowisko, nie poszły realne działania.
"Pilną potrzebą jest podjęcie prac prowadzących do stworzenia silnej, nowoczesnej niezależnej i autonomicznej prokuratury tak, aby mogła ona w sposób skuteczny realizować swoje zadania w zakresie ochrony prawa, w tym w szczególności zwalczania przestępczości" - czytamy w dokumencie.
Prawnicy piszą też, że konieczne jest przede wszystkim osadzenie instytucji prokuratury w Konstytucji RP, zapewnienie jej autonomii budżetowej, bez której nie jest możliwe samodzielne funkcjonowanie, a także przyznanie Prokuratorowi Generalnemu inicjatywy ustawodawczej.
Uczestnicy wrocławskiego spotkania zaapelowali o zwołanie "Okrągłego Stołu dla Wymiaru Sprawiedliwości" z udziałem przedstawicieli wszystkich władz, a także środowisk naukowych i prawniczych, celem wypracowania optymalnego modelu funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości w Polsce.
"W naszej ocenie istnieje pilna potrzeba powołania specjalnej komisji kodyfikacyjnej, zadaniem której byłoby opracowanie całkowicie nowych projektów ustaw regulujących kompleksowo funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości i prokuratury" - napisali uczestnicy obrad w dokumencie końcowym.