Pracownik może zostać ukarany przez pracodawcę karą pieniężną, natomiast jeżeli przewinienie powoduje szkodę w mieniu pracodawcy, może również zostać zobowiązany do naprawienia tej szkody. Karę pieniężną oraz odszkodowanie pracownik powinien wpłacić pracodawcy. Możliwe jest również dokonanie jej potrącenia z wynagrodzenia.
Potrącanie kar pieniężnych z wynagrodzenia
Pracodawca może nałożyć na pracownika kary porządkowe (upomnienia, nagany lub kary pieniężnej).
Dodatkowo, gdy pracownik nie przestrzega przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy lub przepisów przeciwpożarowych albo opuszcza pracę bez usprawiedliwienia, stawia się do pracy w stanie nietrzeźwym lub spożywa alkohol w czasie pracy – pracodawca może zastosować w stosunku do niego również karę pieniężną.
Czy pracodawca może ujawnić wysokość wynagrodzenia pracownika >>
Wysokość kary pieniężnej zarówno za jedno przekroczenie, jak i za każdy dzień nieusprawiedliwionej nieobecności, nie może być wyższa od jednodniowego wynagrodzenia pracownika.
Przykład
Pracownik zatrudniony w podstawowym systemie czasu pracy, wynagradzany stawką miesięczną w wysokości 3000 zł, w lipcu 2011 r. został ukarany przez pracodawcę za naruszanie przepisów bhp karą pieniężną, w wysokości 100 zł. Stawka kary została ustalona w sposób prawidłowy, gdyż w tym miesiącu nie mogła przekroczyć 142,88 zł:
3000 zł / 168 godz. = 17,86 zł – stawka wynagrodzenia za jedną godzinę pracy,
17,86 zł x 8 godz. = 142,88 zł – stawka wynagrodzenia za jeden dzień pracy.
Łącznie w miesiącu kary pieniężne nie mogą przewyższać jednej dziesiątej części wynagrodzenia przypadającego pracownikowi do wypłaty (chodzi tu zatem o kwotę netto), po dokonaniu ewentualnych innych potrąceń.
Przykład
Pracownik zatrudniony w podstawowym systemie czasu pracy, wynagradzany stawką miesięczną netto w wysokości 2156,72 zł (3000 zł brutto), został ukarany przez pracodawcę za naruszanie przepisów bhp karą pieniężną. Ponadto, pracownik ma potrącane co miesiąc z wynagrodzenia alimenty w wysokości 1200 zł. Kara pieniężna oprócz tego, że nie może być wyższa od jednodniowego wynagrodzenia, nie może przekroczyć kwoty 1/10 wynagrodzenia pozostałego pracownikowi do wypłaty po potrąceniu alimentów, czyli 95,67 zł:
2156,72 zł – 1200 zł = 956,72 zł,
956,72 x 1/10 = 95,67 zł.
Potrącanie odszkodowania za szkodę wyrządzoną pracodawcy
Pracownik, który wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych ze swej winy wyrządził pracodawcy szkodę, ponosi za tę szkodę odpowiedzialność materialną względem pracodawcy. Odszkodowanie ustala się w wysokości wyrządzonej szkody (rzeczywistej straty poniesionej przez pracodawcę), jednak nie może ono przewyższać kwoty 3-miesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody.
Przykład
Pracownik wynagradzany stawką miesięczną w wysokości 2500 zł na skutek zawinionego nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych nieumyślnie wyrządził w mieniu pracodawcy szkodę w wysokości 12 000 zł. Chociaż wartość szkody jest tak duża, odszkodowanie, które należy się pracodawcy od pracownika, nie może być wyższe niż 7500 zł.
Jeżeli pracownik umyślnie wyrządził szkodę w mieniu pracodawcy, jest zobowiązany do jej naprawienia w pełnej wysokości.
Przykład
Pracownik wynagradzany stawką miesięczną w wysokości 2500 zł na skutek zawinionego nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych umyślnie wyrządził w mieniu pracodawcy szkodę w wysokości 12 000 zł. Odszkodowanie, które należy się pracodawcy od pracownika wynosi 12 000 zł.
Potrącenie odszkodowania za szkodę wyrządzoną przez pracownika w mieniu pracodawcy podlega zupełnie innym zasadom niż potrącanie kar pieniężnych.
Po pierwsze potrąceniom obowiązkowym, a więc niewymagającym pisemnej zgody pracownika, podlegają tylko odszkodowania, które zostały prawomocnie stwierdzone w toku postępowania sądowego. Stanowią one wtedy sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne.
Potrącenia obowiązkowe obejmują jedynie:
- sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych,
- sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
- zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi,
- kary pieniężne.
Jeśli zatem pracodawca posiada tytuł wykonawczy na zaspokojenie kwoty odszkodowania, może je potracić w miesięcznej wysokości nieprzekraczającej 1/2 wynagrodzenia netto pracownika.
Przykład
Pracownik wynagradzany stawką miesięczną w wysokości 2156,72 zł na mocy tytułu wykonawczego jest zobowiązany pokryć wyrządzoną pracodawcy szkodę w wysokości 1000 zł. Pracodawca może mu potracić z wynagrodzenia miesięcznego całą kwotę odszkodowania, nie przekracza ona bowiem 1/2 kwoty wynagrodzenia.
Potrącając prawomocnie stwierdzone odszkodowanie, pracodawca musi dodatkowo pamiętać, że wysokość takiego potrącenia wraz z ewentualnie potrącanymi w pierwszej kolejności alimentami nie może przekroczyć 3/5 wynagrodzenia netto. Ponadto potrącenie odszkodowania nie może naruszać kwoty wolnej od potrąceń w wysokości minimalnego wynagrodzenia netto w danym roku kalendarzowym. Po jego potraceniu pracownikowi musi zostać zatem wypłacone co najmniej minimalne wynagrodzenie.
Jeśli odszkodowanie nie zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem, jego potracenie z wynagrodzenia pracownika możliwe jest tylko w sytuacji, gdy pracownik na takie potracenie wyraża zgodę. Zgoda taka może być wyrażona dopiero po tym, jak pracownik uzna swoją winę i zgadza się z nałożoną na niego odpowiedzialnością za powstałą szkodę oraz uznaje jej wysokość. Zgoda musi być wyrażona w formie pisemnej. Nawet jednak w takim przypadku potracenie nie jest nieograniczone. Ponieważ jest dokonywane na rzecz pracodawcy, nie może naruszać kwoty wolnej od potrąceń, którą stanowi wynagrodzenie minimalne netto.
Przykład
Pracownik wynagradzany stawką miesięczną w wysokości 2156,72 zł netto na skutek zawinionego niewykonania obowiązków pracowniczych wyrządził w mieniu pracodawcy szkodę w wysokości 2200 zł. Pracownik wyraził pisemną zgodę na potrącenie odszkodowania z przysługującego mu wynagrodzenia. W danym miesiącu pracodawca może potrącić mu jednak tylko 1124, 38 zł:
2156,72 zł – 1032,34 zł = 1124,38 – kwota możliwa do potrącenia, która nie narusza minimalnego wynagrodzenia pracownika.
Pozostałą część odszkodowania pracodawca będzie mógł potrącić z wynagrodzenia przysługującego pracownikowi za kolejny miesiąc pracy.
Podstawa prawna:
- art. 87 § 1 i 4, art. 871 § 1 pkt 1, art. 91 § 1 i § 2 pkt 1, art. 108 § 1–3, art. 114, 115, 119, 122 Kodeksu pracy.