W art. 262 ustawy o finansach publicznych wymieniono czynności prawne, do których ważności wymagana jest kontrasygnata skarbnika jednostki samorządu terytorialnego. Należą do nich czynności polegające na:
- zaciąganiu kredytów, pożyczek,
- udzielaniu pożyczek,
- udzielaniu poręczeń i gwarancji,
- emisji papierów wartościowych.
Odwołanie skarbnika i nie powołanie w jego miejsce nowej osoby w praktyce może spowodować niemożność dokonania skutecznej czynności prawne – informuje na w najnowszym wydaniu Informatora Związek Powiatów Polskich.
Co istotne – jeśli odwołany skarbnik upoważnił wcześniej osobę do dokonywania kontrasygnaty, z chwilą jego odwołania upoważnienie takowe także traci moc. Jak bowiem uzasadnia ZPP, podstawą uprawnienia osoby upoważnionej jest uprawnienie tego kto udzielił upoważnienia. Jeśli skarbnik został odwołany i nie ma już takiego prawa, nie może ono przysługiwać osobie przez niego upoważnionej.
W odniesieniu do skutków czynności prawnych dokonanych bez wymaganej kontrasygnaty orzecznictwo nie jest jednomyślne:
- wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 17 lipca 2009 r. IV CSK 117/2009 - czynność prawna, która nie uzyskała kontrasygnaty skarbnika gminy, jest bezskuteczna także wtedy, gdy została częściowo wykonana.
- wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 27 marca 2000 r. III CKN 608/98 – w razie zawarcia umowy wzajemnej bez kontrasygnaty, jednostka samorządu terytorialnego powinna powiadomić drugą stronę o tym braku a zwierzchnik skarbnika powinien wezwać go pisemnie do dokonania kontrasygnaty (art. 46 ust 4. ustawy o samorządzie gminnym). Drugiej stronie zobowiązanej do spełnienia świadczenia jednocześnie albo wcześniej przysługuje natomiast z mocy art. 490 § 1 kc uprawnienie do powstrzymania się od świadczenia bez narażenia na skutki zwłoki.
Jeśli gmina lub powiat odmówi zapłaty kontrahentowi powołując się na brak kontrasygnaty a sąd uzna, że czynność prawna jest bezskuteczna, istnieje możliwość skierowania przeciwko jednostce roszczenia odszkodowawczego - ostrzega ZPP.