Informacja dotycząca wysokości wynagrodzenia pracownika należy do kategorii jego dóbr osobistych i podlega ochronie na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego (art. 23 i art. 24 Kodeksu cywilnego), jak również przepisów ustawy o ochronie danych osobowych (art. 26 ustawy o ochronie danych osobowych). W pewnych sytuacjach pracodawca jest zwolniony z odpowiedzialności z tytułu ujawnienia danych osobowych pracownika, w tym danych dotyczących informacji o jego zarobkach. Pracodawca ma obowiązek ujawnić takie dane na żądanie organów ścigania, wymiaru sprawiedliwości, organów podatkowych, jak również PIP i ZUS.
WAŻNE!
Pracodawca jest zobowiązany do ujawnienia na żądanie m.in. organów ścigania, wymiaru sprawiedliwości lub organów podatkowych informacji dotyczących wynagrodzenia pracownika.
Nie można również uznać, że pracodawca narusza dobra osobiste pracownika, jeśli zobowiąże go, zgodnie z postanowieniami regulaminu przyznawania zapomóg z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, do złożenia zaświadczenia o zarobkach uzyskiwanych u drugiego pracodawcy. Tak orzekł Sąd Najwyższy w wyroku z 8 maja 2002 r. (I PKN 267/01, OSNP 2004/6/99).
Informacje, których można udzielić związkom zawodowym
Związki zawodowe mają prawo do kontrolowania pracodawcy w zakresie przestrzegania przez niego przepisów prawa pracy, co oznacza także uprawnienie do kontrolowania wysokości wynagrodzeń pracowników. Jednak organizacje związkowe bez zgody zatrudnionego nie są uprawnione do żądania od pracodawcy udzielenia informacji o wysokości wynagrodzenia pracownika.
Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w wyroku z 26 kwietnia 2006 r. (IV SA/Wr 379/05, Dz. Urz. Dolno. 2007/4/33) stwierdził, że „(...) opiniowanie wysokości i okresu przyznania dodatku motywacyjnego i funkcyjnego przez związki zawodowe może prowadzić do naruszenia dóbr osobistych pracownika, o których mowa w art. 23 k.c., w wyniku stworzenia możliwości zapoznania się przez związki zawodowe zarówno z elementami wynagrodzenia, jak i faktem ich przyznawania (...)”.
Również Sąd Najwyższy w uchwale z 16 lipca 1993 r. (I PZP 28/93, OSNC 1994/1/2) orzekł, że „ujawnienie przez pracodawcę bez zgody pracownika wysokości jego wynagrodzenia za pracę związkom zawodowym może stanowić naruszenie dobra osobistego w rozumieniu art. 23 i 24 Kodeksu cywilnego. (...) Informacja o zasadach wynagradzania może być jedynie pośrednim źródłem wiedzy o zarobkach indywidualnych pracowników, tzn. takim, który adresatowi tej informacji umożliwi uzyskanie niezbędnych danych o strukturze i globalnej wysokości (niekiedy tylko przeciętnej) wynagrodzenia poszczególnych pracowników. Dopóty można mówić o informacji o zasadach wynagradzania, dopóki nie pozwala ona na indywidualizację informacji, tzn. przypisanie konkretnego wynagrodzenia za pracę poszczególnym, personalnie określonym pracownikom. (...) Informacja o wysokości wynagrodzenia konkretnego, indywidualnie określonego pracownika nie jest niezbędna do prowadzenia działalności związkowej ani w zakresie ochrony interesów grupowych, ani indywidualnych. Wystarczająca jest w tym przedmiocie informacja o zasadach wynagradzania”.
Brak przepisów nie zwalnia z obowiązku zachowania tajemnicy
Przepisy Kodeksu pracy nie przewidują wprost zakazu ujawniania zarobków przez pracowników. Jednak obowiązek utrzymywania przez pracowników w tajemnicy informacji dotyczących wynagrodzenia wynika pośrednio z przepisów Kodeksu pracy odnoszących się do obowiązków pracowniczych (art. 100 § 2 pkt 4 Kodeksu pracy). Informacje dotyczące wynagrodzeń pracowników stanowią ponadto tajemnicę przedsiębiorstwa i podlegają ochronie na podstawie przepisów ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (art. 11 ust. 4 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji). Część specjalistów z zakresu prawa pracy prezentuje pogląd, że zachowanie tajemnicy nie może oznaczać bezwzględnego zakazu ujawniania zarobków przez pracowników. Jest to możliwe w takim zakresie, w jakim nie godzi to w interesy pracodawcy. Ponieważ informacja o zarobkach pracowników stanowi ich dobro osobiste, nie można im zakazać ujawnienia tej informacji, jeśli nie stanowi to zagrożenia dla interesów pracodawcy (np. w celu ubiegania się o kredyt).
Kiedy informacje o wysokości zarobków są jawne
Informacje o wysokości wynagrodzenia są jawne w przypadku osób, które pełnią funkcje publiczne. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 6 maja 1997 r. (II SA/Wr 929/96, ONSA 1998/2/54) orzekł, że: „(...) ujawnienie wysokości przyznanego dodatku motywacyjnego będącego składnikiem wynagrodzenia dyrektora szkoły nie podlega ochronie ze względu na prywatność, o której mowa w art. 5 ust. 2 u.d.i.p. [ustawa o dostępie do informacji publicznej – przyp. red. ] (...)”.
WAŻNE!
Informacja o wysokości wynagrodzenia osób pełniących funkcje publiczne jest jawna.
Jawne są również informacje o wynagrodzeniu członków kierownictwa w spółkach państwowych, osób podlegających przepisom ustawy kominowej oraz informacje o nagrodach rocznych, świadczeniach dodatkowych i odprawach przysługujących tym osobom (art. 15 ustawy o wynagrodzeniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi). Jawne są także wynagrodzenia członków zarządów spółek notowanych na giełdzie.
Skutki niezachowania przez pracownika tajemnicy wynagrodzenia
Jeśli pracodawca zamieści w układzie zbiorowym, regulaminie wynagradzania lub w umowie o pracę postanowienia dotyczące obowiązku zachowania w tajemnicy informacji dotyczących wysokości wynagrodzenia, to ujawnienie takiej informacji przez pracownika w sposób godzący w interesy pracodawcy oznacza naruszenie obowiązku pracowniczego. Takie działanie pracownika daje pracodawcy podstawę do rozwiązania z nim umowy o pracę. Jak podkreślił Sąd Najwyższy w wyroku z 5 marca 2007 r. (I PK 228/06, OSNP 2008/7-8/100), „pracodawca może określić zasady zachowania tajemnicy informacji dotyczących przedsiębiorstwa. Jeżeli nie narusza to istotnych elementów treści stosunku pracy, to nie jest konieczne wypowiedzenie zmieniające, a odmowa przestrzegania tych zasad może być zakwalifikowana jako ciężkie naruszenie podstawowego obowiązku pracowniczego w rozumieniu art. 52 § 1 pkt 1 k.p.”
Pracodawca w przypadku naruszenia przez pracownika tajemnicy informacji dotyczących wynagrodzenia może zastosować łagodniejszy środek dyscyplinujący podwładnego, np. w postaci upomnienia lub nagany. Przepisy przewidują bowiem, że pracodawca może stosować wobec pracownika tego rodzaju kary m.in. za nieprzestrzeganie przez niego ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy.
Podstawa prawna
- art. 111, art. 52 § 1 pkt 1, art. 100 § 2 pkt 4, art. 108 § 1 Kodeksu pracy,
- art. 15 ustawy z 3 marca 2000 r. o wynagrodzeniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi (Dz.U. Nr 26, poz. 306 ze zm.),
- art. 23, art. 24 Kodeksu cywilnego,
- art. 11 ustawy z 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503 ze zm.),
- art. 26 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz.U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926 ze zm.),
- art. 31, art. 51 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.