By zapobiegać takim zdarzeniom, ustawodawca wprowadził określone środkisłużące zabezpieczeniu interesów finansowych państwa. Wśród nichwymienia się m.in.: odsetki, sankcje karne skarbowe, ryzyko wszczęciaegzekucji.
Podatnik jest zobligowany do zapłaty podatku w określonym, ustawowym terminie. W praktyce zdarzyć się może, że z braku środków pieniężnych czy zapomnienia należność podatkowa nie zostanie uiszczona w terminie. Zwłoka w zapłacie podatku skutkuje koniecznością powiększenia należności głównej o odsetki od zaległości podatkowych. Odsetki nalicza się od dnia, w którym jednostka zobowiązana jest uiścić określoną kwotę zobowiązania podatkowego, do dnia, w którym zaległość ta jest regulowana (art. 53 § 4 Ordynacji podatkowej i § 4 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z 22 sierpnia 2005 r. w sprawie naliczania odsetek za zwłokę oraz opłaty prolongacyjnej, a także zakresu informacji, które muszą być zawarte w rachunkach – Dz.U. Nr 165, poz. 1373 ze zm.). Stawka odsetek od zaległości podatkowych wynosi 10% w skali roku.
Przykład 1
Spółka Promode SA była zobligowana do zapłaty VAT za luty 2010 r. w wysokości 75 000 zł. 25 marca 2010 r. przelano na rachunek właściwego urzędu skarbowego kwotę 55 000 zł. Pozostałą część należności spółka Promode uiści 5 kwietnia 2010 r.
Liczba dni zaległości podatkowej: 12 (5 dni kwietnia i 7 dni marca).
Kwota zaległości podatkowej: 20 000 zł (75 000 zł – 55 000 zł).
Obliczenie odsetek: 12/365 × 20 000 zł × 10% = 65,75 zł = 66 zł.
Odsetki zaokrągla się do pełnych złotych w ten sposób, że końcówki kwot wynoszące mniej niż 50 groszy pomija się, a końcówki kwot wynoszące 50 i więcej groszy podwyższa do pełnych złotych. Jeśli wysokość stawki odsetek za zwłokę ulegała zmianie, zaokrągleniu podlega suma odsetek naliczonych za poszczególne okresy.