● W tym roku mamy prawdziwą lawinę zwolnień lekarskich. Jakie są efekty wzmożonych kontroli ZUS?
– Od 1 sierpnia 2009 r. ZUS realizuje program Zintensyfikowana kontrola absencji chorobowej. Jeszcze za wcześnie na podsumowanie jego efektywności. Specjalne działania są potrzebne, bo w tym roku odnotowywany jest znaczny wzrost absencji chorobowej.
● Czy będą zatrudnieni nowi lekarze orzecznicy?
– Nie. Więcej kontroli będą prowadzili już zatrudnieni lekarze orzecznicy i pracownicy oddziałów ZUS. Obecnie około 180 lekarzy zajmuje się kontrolą orzekania o czasowej niezdolności do pracy.
● W jakich sytuacjach ZUS podejmie kontrolę?
– Wnikliwie będziemy kontrolowali zwolnienia lekarskie, które mogą budzić wątpliwości co do liczby dni niezdolności do pracy z tytułu określonego schorzenia. Baczną uwagę zwrócimy także na osoby, które często korzystają z krótkotrwałych zwolnień lekarskich, uzyskują zwolnienia od różnych lekarzy. Sprawdzimy również takie, które korzystają z kolejnych zasiłków albo są pozbawione prawa do zasiłku w związku z niewłaściwym wykorzystywaniem zwolnień lekarskich. Wzmożoną kontrolą chcemy objąć również tych, którzy składali w swoich firmach zwolnienia po siedmiu dniach, co skutkowało obniżeniem zasiłku o 25 proc. albo nie stawili się w terminie na badanie zasadności orzekania o czasowej niezdolności do pracy przez lekarza orzecznika ZUS.
● W jaki sposób ZUS kontroluje pracowników?
– Lekarz orzecznik ZUS może przeprowadzić badanie pracownika w miejscu jego pobytu, lub w oddziale czy inspektoracie ZUS. Może także skierować taką osobę na badanie przez konsultanta ZUS, badania dodatkowe lub obserwację szpitalną. Może też zażądać od lekarza, który wystawił zaświadczenie lekarskie, udostępnienia dokumentacji lekarskiej będącej podstawą jego wystawienia, a także informacji i wyjaśnień w tej sprawie.
● Jaką decyzję podejmuje lekarz orzecznik po zbadaniu pracownika?
– Lekarz orzecznik ZUS może w wyniku kontroli ustalić wcześniejszą datę ustania niezdolności do pracy niż ta, która została określona w zaświadczeniu lekarskim. Może to jednak zrobić wyłącznie po przeprowadzeniu bezpośredniego badania ubezpieczonego i po analizie dokumentacji stanowiącej podstawę wystawienia zwolnienia.
● Czy to oznacza, że ZUS skontroluje więcej lekarzy?
– Tak, będziemy kontrolowali szczególnie tych, którzy wystawiają bardzo dużo zwolnień. Nie można przecież zbadać dokładnie kilkudziesięciu pacjentów w ciągu kilku godzin i wystawić im zwolnienia. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości ZUS ma możliwość cofnięcia upoważnienia do wystawiania tych zaświadczeń na okres do 12 miesięcy. Jest to bardzo dotkliwa sankcja dla lekarzy. Brak możliwości wystawiania zwolnień oznacza dla większości znaczne utrudnienie w wykonywaniu zawodu lekarza.
● Czy także pracodawcy składają wnioski o kontrole pracowników?
– Około 10 proc. wszystkich kontroli jest przeprowadzanych na wniosek pracodawców. W ostatnich latach takich wniosków jest coraz więcej. Pracodawcy mogą również we własnym zakresie przeprowadzać kontrole wykorzystywania zwolnień lekarskich swoich pracowników, ale niektórzy pracodawcy nie mają dostatecznej wiedzy na ten temat. Dlatego w ostatnim czasie niektóre oddziały ZUS przeprowadziły bezpłatne szkolenia dla przedsiębiorców z zakresu kontroli wykorzystywania zwolnień lekarskich.
● Czy ZUS bada każdy wniosek pracodawcy?
– Tak. ZUS rozpatruje każdy wniosek pracodawcy o kontrolę prawidłowości wystawienia zaświadczenia lekarskiego o czasowej niezdolności do pracy niezależnie od okresu, na jaki zostało wystawione. Taką kontrolę przeprowadza lekarz orzecznik.
● GRAŻYNA WAWRZYŃCZYK-KAPLIŃSKA
doktor nauk medycznych, absolwentka Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie. Od 2006 roku naczelny lekarz ZUS i dyrektor Departamentu Orzecznictwa Lekarskiego w Centrali ZUS