Jakie dodatki mogą otrzymać osoby uprawnione do emerytur i rent

- pielęgnacyjny,

- dla sieroty zupełnej,

- kombatancki,

- za tajne nauczanie,

- kompensacyjny,

- ekwiwalent pieniężny z tytułu prawa do bezpłatnego węgla dla byłych pracowników kolejowych,

- ekwiwalent pieniężny z tytułu prawa do bezpłatnego węgla dla byłych pracowników kopalń,

- ekwiwalent pieniężny z tytułu prawa do bezpłatnego węgla dla osób uprawnionych z przedsiębiorstw robót górniczych,

- świadczenie pieniężne dla byłych żołnierzy górników,

- świadczenie pieniężne dla osób deportowanych do pracy przymusowej oraz osadzonych w obozach pracy przez III Rzeszę i ZSRR,

- świadczenie pieniężne dla osób będących cywilnymi niewidomymi ofiarami działań wojennych,

- ryczałt energetyczny.

Dziś omówimy pierwsze trzy dodatki.

Dodatek pielęgnacyjny

Dodatek pielęgnacyjny przeznaczony jest dla osób, które są uprawnione do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy lub renty rodzinnej i spełniają jeden z dwóch warunków:

- zostały uznane za całkowicie niezdolne do pracy oraz samodzielnej egzystencji, albo

- ukończyły 75 lat.

Obecnie dodatek pielęgnacyjny wynosi 153,19 zł, a dla inwalidy wojennego całkowicie niezdolnego do pracy i samodzielnej egzystencji - 229,79 zł. Kwoty te zostaną podwyższone od 1 marca 2008 r. wraz z waloryzacją świadczeń emerytalno-rentowych.

Dla osób, które ukończyły 75 lat, dodatek pielęgnacyjny przyznawany jest przez ZUS z urzędu wraz z ukończeniem tego wieku, bez konieczności dostarczania dodatkowych dokumentów oraz składania stosownego wniosku. Natomiast pozostałe osoby muszą złożyć wniosek oraz orzeczenie lekarza orzecznika lub komisji lekarskiej ZUS stwierdzające całkowitą niezdolność do pracy i niezdolność do samodzielnej egzystencji.

Trzeba przypomnieć, że całkowicie niezdolna do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Natomiast niezdolność do samodzielnej egzystencji orzekana jest wówczas, gdy występuje naruszenie sprawności organizmu w stopniu powodującym konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych. Warto też wiedzieć, że osoba, w stosunku do której zostało wydane orzeczenie jedynie o całkowitej niezdolności do pracy, może ubiegać się o stwierdzenie niezdolności do samodzielnej egzystencji odrębnym orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS.

W ustawie o emeryturach i rentach z FUS postanowiono, że dodatek pielęgnacyjny nie przysługuje osobie przebywającej w zakładzie opiekuńczo-leczniczym lub w zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym, chyba że przebywa ona poza tą placówką przez okres dłuższy niż dwa tygodnie w miesiącu. Jednakże ZUS przyznaje i wypłaca ten dodatek również, gdy emeryt lub rencista przebywa dłużej niż dwa tygodnie w miesiącu w jednej z wymienionych placówek, ale opłaca pełne koszty pobytu i nie korzysta z żadnych ulg w odpłatności.

W myśl art. 158 ustawy o pomocy społecznej dodatek pielęgnacyjny nie przysługuje emerytom i rencistom przebywającym w domu pomocy społecznej na podstawie skierowania wydanego przed 1 stycznia 2004 r., chyba że przebywają poza tą placówką przez okres dłuższy niż dwa tygodnie w miesiącu. Prawo do tego dodatku mają natomiast osoby przebywające w domu pomocy społecznej na podstawie skierowania wydanego po 31 grudnia 2003 r. Datę skierowania ZUS ustala na podstawie decyzji o skierowaniu do tego domu albo na podstawie wyjaśnień dyrektora domu pomocy społecznej.

Wsparcie dla sieroty zupełnej

Dodatek dla sieroty zupełnej przysługuje osobie, której oboje rodzice nie żyją, a także dziecku, któremu zmarła matka, a ojciec jest nieznany. Dodatek ten nie jest świadczeniem samoistnym, tzn. że przysługuje wyłącznie osobie uprawnionej do renty rodzinnej lub jej części i faktycznie pobierającej to świadczenie. ZUS nie przyznaje jednak dodatku z urzędu - aby go otrzymać, trzeba złożyć odpowiedni wniosek.

Fakt przebywania sieroty zupełnej w rodzinie zastępczej nie stanowi przeszkody w przyznaniu przez ZUS omawianego dodatku. Natomiast w przypadku przysposobienia dziecka nie przysługuje mu omawiany dodatek, gdyż w takim przypadku dziecko przestaje być z formalnego punktu widzenia sierotą zupełną. Zgodnie z kodeksem rodzinnym i opiekuńczym przez przysposobienie powstaje między przysposabiającym a przysposobionym taki stosunek, jak między rodzicami a dziećmi. W związku z tym, dopiero śmierć obojga przysposabiających mogłaby być podstawą do uznania przysposobionego dziecka za sierotę zupełną i do ewentualnego przyznania mu dodatku z tego tytułu.

Dodatek przysługuje w wysokości 287,93 zł bez względu na to, w jakim wieku znajduje się osoba uprawniona do renty rodzinnej.

Dodatek kombatancki

Dodatek kombatancki przysługuje kombatantom i innym osobom uprawnionym pobierającym emeryturę lub rentę. Kombatantami są osoby, które brały udział w wojnach, działaniach zbrojnych i powstaniach narodowych, wchodząc w skład formacji wojskowych lub organizacji walczących o suwerenność i niepodległość Reczypospolitej Polskiej.

Ustawa o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego wymienia okresy, które uznaje się za działalność kombatancką. Natomiast przez pojęcie inne osoby uprawnione ustawa rozumie osoby posiadające okresy równorzędne z działalnością kombatancką (np. pełnienie funkcji cywilnych we władzach powstań narodowych oraz w administracji podziemnego Państwa Polskiego w okresie wojny 1939-1945), a także osoby, które podlegały represjom wojennym i okresu powojennego (np. przebywały z przyczyn politycznych, narodowościowych, religijnych i rasowych w hitlerowskich więzieniach, obozach koncentracyjnych i ośrodkach zagłady, a także w innych miejscach odosobnienia).

W razie zbiegu prawa do kilku świadczeń o charakterze emerytalno-rentowym, przysługuje tylko jeden dodatek kombatancki. Natomiast osobie uprawnionej jednocześnie do dodatku kombatanckiego i dodatku z tytułu tajnego nauczania przysługuje tylko jeden z tych dodatków - wyższy lub wybrany przez zainteresowanego.

Dodatek kombatancki wynosi obecnie 153,19 zł. Kwota tego dodatku jest podwyższana w terminach waloryzacji emerytur i rent, przy zastosowaniu wskaźnika waloryzacji tych świadczeń. Tak więc od 1 marca 2008 r. będzie wyższa od aktualnie obowiązującej kwoty.

Przyznanie dodatku kombatanckiego możliwe jest na podstawie pisemnego wniosku zgłoszonego do jednostki ZUS wypłacającej emeryturę lub rentę. Do wniosku należy dołączyć zaświadczenie Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych stwierdzającego określone w wymienionej ustawie okresy działalności kombatanckiej lub represji.

Ważne!

Jeśli do renty rodzinnej uprawnionych jest kilkoro dzieci będących sierotami zupełnymi, każdemu z nich przysługuje odrębny dodatek

PRZYKŁAD:

WNIOSEK O DODATEK PIELĘGNACYJNY

We wrześniu 2002 r. Anna P. mająca 50 lat została uznana za całkowicie niezdolną do pracy i na tej podstawie ZUS przyznał jej rentę. W ciągu kilku kolejnych lat stan jej zdrowia ulegał systematycznemu pogorszeniu, co doprowadziło do sytuacji, że obecnie musi mieć ona zapewnioną stałą opiekę w wykonywaniu codziennych czynności życiowych. Anna P. złożyła do ZUS wniosek o przyznanie jej dodatku pielęgnacyjnego. Na podstawie tego wniosku oraz przeprowadzonego badania lekarz orzecznik ZUS orzekł, że jest ona niezdolna do samodzielnej egzystencji. Orzeczenie to stało się podstawą do przyznania i wypłaty dodatku pielęgnacyjnego.

PRZYKŁAD:

PRZYSPOSOBIENIE WYKLUCZA DODATEK

Do renty rodzinnej uprawnionych jest troje dzieci, których oboje rodzice nie żyją. Jedno z nich, rok po śmierci drugiego z rodziców, zostało przysposobione przez młode małżeństwo. Do czasu przysposobienia każda z sierot otrzymywała odrębny dodatek. Natomiast od czasu przysposobienia, dziecko, które zostało przysposobione, utraciło prawo do odrębnego dodatku. Zgodnie z kodeksem rodzinnym i opiekuńczym przez przysposobienie powstaje między przysposabiającym a przysposobionym taki stosunek, jak między rodzicami a dziećmi. Nie można zatem uznać dziecka przysposobionego za sierotę zupełną.

PRZYKŁAD:

PENSJONARIUSZE DOMÓW POMOCY SPOŁECZNEJ

Marian L. ma ustalone prawo do emerytury i jest osobą niepełnosprawną w stopniu znacznym. Na podstawie skierowania wydanego 15 grudnia 2003 r. został umieszczony w domu pomocy społecznej. W placówce tej przebywa jednak tylko przez dziesięć dni w miesiącu. Przez pozostałą część każdego miesiąca opiekuje się nim córka. Ponieważ Marian L. przebywa poza domem pomocy społecznej dłużej niż dwa tygodnie w miesiącu, pomimo skierowania wydanego przed dniem 1 stycznia 2004 r., przysługuje mu dodatek pielęgnacyjny.

Wysokość dodatków do emerytur i rent

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

MAREK OPOLSKI

gp@infor.pl

Podstawa prawna

- Art. 75, 76 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 z późn. zm.).

- Art. 158 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. nr 64, poz. 593 z późn. zm.).

- Ustawa z 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (t.j. Dz.U. z 2002 r. Nr 42, poz. 371 z późn. zm.).

- Komunikat prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z 13 lutego 2006 r. w sprawie kwoty najniższej emerytury i renty, dodatku pielęgnacyjnego i dodatku dla sierot zupełnych oraz kwot maksymalnych zmniejszeń emerytur i rent (M.P. Nr 12, poz. 166).