W związku z opublikowaniem w Dz.U. Nr 109 pod poz. 747 ustawy z 24 maja br. o świadczeniach rodzinnych oraz ustawy o podatku rolnym, Minister Pracy i Polityki Społecznej wprowadził zmiany w rozporządzeniu z 2 czerwca 2005 r. w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne (Dz.U. z 2005 r. Nr 105, poz. 881 z późn.zm.). Jest to o tyle ważne, że osoby ubiegające się o świadczenia rodzinne na nowy okres zasiłkowy zaczęły składać stosowne dokumenty. W myśl ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (j.t. Dz.U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 z późn.zm.), zwanej dalej ustawą, jeżeli osoba ubiegająca się o świadczenia rodzinne na nowy okres zasiłkowy złoży wniosek wraz z dokumentami w okresie od 1 sierpnia do 30 września - ustalenie jej prawa do świadczeń rodzinnych oraz wypłata świadczeń przysługujących za wrzesień następuje do 31 października. Z kolei w nowym okresie zasiłkowym na ustalenie prawa do świadczeń rodzinnych oraz wypłatę świadczeń do 30 września przysługujących za ten miesiąc mogą liczyć jedynie te osoby, które złożą stosowne wnioski wraz z dokumentami do 31 lipca.
Tylko wybrani świadczeniobiorcy
Świadczeniami rodzinnymi są: zasiłek rodzinny oraz dodatki do zasiłku rodzinnego, świadczenia opiekuńcze (zasiłek i świadczenie pielęgnacyjne), zapomaga wypłacana przez gminy oraz jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia dziecka. Prawo do zasiłku rodzinnego w celu częściowego pokrycia wydatków na utrzymanie dziecka i dodatków do tego zasiłku mają rodzice, jeden z rodziców albo opiekun prawny dziecka, a także opiekun faktyczny dziecka i osoba ucząca się. Należy pamiętać, że przepisy ustawy z 24 maja br. zmieniły definicję osoby uczącej. Obecnie za osobę uczącą się uważa się osobę pełnoletnią uczącą się, niepozostającą na utrzymaniu rodziców w związku z ich śmiercią lub w związku z ustaleniem wyrokiem sądowym lub ugodą sądową prawa do alimentów z ich strony.
Jak wskazuje art. 27 ustawy, w sytuacji zbiegu prawa rodziców, opiekunów faktycznych dziecka lub opiekunów prawnych dziecka do świadczeń rodzinnych świadczenia te wypłaca się temu z rodziców, opiekunów faktycznych dziecka lub opiekunów prawnych dziecka, który pierwszy złożył wniosek. Jeżeli dziecko nie pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z obojgiem rodziców, świadczenia rodzinne wypłaca się temu z rodziców, pod którego opieką dziecko się znajduje. Natomiast w sytuacji zbiegu prawa do zasiłku rodzinnego z prawem do walutowego dodatku rodzinnego przysługującego pracownikom polskich placówek dyplomatycznych i urzędów konsularnych przysługuje prawo do jednego wybranego świadczenia.
Zmiany w postępowaniu o świadczenia
6 lipca br. zaczęły obowiązywać przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 22 czerwca 2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne (Dz.U. Nr 114, poz. 783). Przepisy rozporządzenia zmieniającego wprowadziły do katalogu dokumentów dołączanych do wniosku o ustalenie prawa do zasiłku rodzinnego oraz dodatków do zasiłku rodzinnego kopię odpisu wyroku sądu zasądzającego alimenty na rzecz osób w rodzinie lub kopię odpisu protokołu posiedzenia zawierającego treść ugody sądowej lub kopię odpisu zatwierdzonej przez sąd ugody zawartej przed mediatorem, a także:
l przekazy lub przelewy pieniężne dokumentujące faktyczną wysokość otrzymanych alimentów oraz zaświadczenie komornika o całkowitej lub częściowej bezskuteczności egzekucji alimentów, a także o wysokości wyegzekwowanych alimentów, w przypadku uzyskania alimentów niższych niż zasądzone w wyroku, ugodzie sądowej lub ugodzie przed mediatorem,
l oświadczenie o wysokości otrzymanych alimentów oraz zaświadczenie komornika o wysokości wyegzekwowanych alimentów, gdy jest prowadzona egzekucja komornicza, w przypadku uzyskania alimentów wyższych niż zasądzone w wyroku, ugodzie sądowej lub ugodzie przed mediatorem.
Inną zmianą wprowadzoną przez rozporządzenie zmieniające jest dołączenie do wniosku składanego przez osobę ubiegającą się o przyznanie prawa do dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego również zaświadczenia specjalnego ośrodka szkolno-wychowawczego, w przypadku umieszczenia w nim dziecka, o nieskorzystaniu w nim z całodobowej opieki. Oprócz tego osoba ta powinna dołączyć do wniosku także zaświadczenie pracodawcy o udzieleniu urlopu wychowawczego oraz o okresie, na jaki urlop wychowawczy został udzielony, zaświadczenie o co najmniej sześciomiesięcznym okresie pozostawania w stosunku pracy bezpośrednio przed uzyskaniem prawa do urlopu wychowawczego, zaświadczenie organu emerytalno-rentowego stwierdzające, że osoba ubiegająca się była zgłoszona do ubezpieczeń społecznych, oraz zaświadczenie lekarza zalecające przebywanie dziecka legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności z powodów terapeutycznych w żłobku albo w przedszkolu. Tak wskazuje § 3 rozporządzenia.
Zaświadczenie specjalnego ośrodka szkolno-wychowawczego - w przypadku umieszczenia w nim dziecka - o nieskorzystaniu w nim z całodobowej opieki powinno także zostać dołączone do wniosku o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. Do tej pory do wniosku o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego dołączane było orzeczenie o niepełnosprawności albo o znacznym stopniu niepełnosprawności dziecka, zaświadczenie lub oświadczenie o wysokości dochodów, uwierzytelniona kopia dokumentu stwierdzającego tożsamość osoby ubiegającej się o świadczenie pielęgnacyjne.
W myśl zmienionego § 4 rozporządzenia, osoba ubiegająca się o przyznanie prawa do dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka do wniosku o zasiłek rodzinny powinna dołączyć kopię skróconego aktu zgonu drugiego z rodziców dziecka lub odpis zupełny aktu urodzenia dziecka, w przypadku gdy ojciec dziecka jest nieznany, lub odpis wyroku oddalającego powództwo o ustalenie świadczenia alimentacyjnego od drugiego z rodziców.
Zaginięcie małżonka
6 lipca br. zmieniła się treść § 16 rozporządzenia. Polega ona na wykreśleniu wyrazów „posiadających obywatelstwo państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego”. W związku z powyższym, w sytuacji gdy małżonek osoby otrzymującej lub ubiegającej się o świadczenia rodzinne zaginął, osoba składająca wniosek o świadczenia rodzinne do wniosku dołącza zaświadczenie właściwej w sprawie jednostki Policji o przyjęciu zgłoszenia zaginięcia małżonka, a w przypadku cudzoziemców - właściwej instytucji. Ustalając dochód rodziny, nie uwzględnia się dochodu uzyskiwanego przez zaginionego małżonka, a ustalając dochód w przeliczeniu na osobę w rodzinie - nie uwzględnia się tego małżonka. Z kolei podmiot realizujący świadczenia rodzinne występuje raz na kwartał do właściwej jednostki Policji albo właściwej instytucji w celu uzyskania informacji o zaginionym małżonku.
Ustalenie dochodu
Minister Pracy i Polityki Społecznej zmienił w rozporządzeniu z 2 czerwca 2005 r. w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne niektóre przepisy odnoszące się do sposobu ustalania dochodu uprawniającego do świadczeń rodzinnych. Mianowicie, w sytuacji uzyskania przez członka rodziny dochodu po roku, z którego dochody stanowią podstawę do ustalenia prawa do świadczeń rodzinnych, do dochodu rodziny dodaje się miesięczną kwotę dochodu uzyskanego przez członka rodziny, o ile dochód ten osoba otrzymuje w dniu ustalania prawa do świadczeń rodzinnych (§ 18 ust. 1). Z kolei - zgodnie ze zmienionym § 19 - gdy członek rodziny ma ustalone prawo do alimentów, ale ich nie otrzymuje lub otrzymuje w wysokości niższej lub wyższej od ustalonej wyrokiem, ugodą sądową lub ugodą przed mediatorem, do dochodu rodziny stanowiącego podstawę ustalenia prawa do świadczeń rodzinnych wlicza się alimenty w otrzymywanej wysokości.
Inne zmiany
W związku z dostosowaniem wzorów załączników do znowelizowanej ustawy zostały wprowadzone zmiany do treści załączników określających wzory niektórych wniosków, oświadczeń i pouczeń. Dotyczą one:
l wniosku o ustalenie prawa do zasiłku rodzinnego oraz dodatków do zasiłku rodzinnego (załącznik nr 1 do rozporządzenia),
l oświadczenia członka rodziny o wysokości dochodu niepodlegającego opodatkowaniu, który został uzyskany w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy (załącznik nr 4 do rozporządzenia),
l wniosku o ustalenie prawa do zasiłku pielęgnacyjnego (załącznik nr 6 do rozporządzenia),
l wniosku o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego (załącznik nr 7 do rozporządzenia),
l wniosku o ustalenie prawa do dodatku z tytułu samotnego wychowywania dziecka dla osób, które otrzymywały do 1 maja 2004 r. ustalone na siebie świadczenie na podstawie ustawy z 18 lipca 1974 r. o funduszu alimentacyjnym (Dz.U. z 1991 r. Nr 45, poz. 200 z późn.zm.) (załącznik nr 8 do rozporządzenia).
Podstawa prawna:
l ustawa z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (j.t. Dz.U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 z późn.zm.),
l rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 2 czerwca 2005 r. w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne (Dz.U. Nr 105, poz. 881 z późn.zm.).
Elżbieta Krysiak