Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (jest ogłaszana przez ZUS 5 razy w roku - na okresy styczeń-luty, marzec-maj, czerwiec-sierpień, wrzesień-listopad i grudzień) dla większości osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą stanowi zadeklarowana kwota, która nie może być niższa niż 60 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Obecnie kwota ta wynosi 1478,80 zł.
W związku z tym, składki na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy tych osób (liczone od tej podstawy) za grudzień ubiegłego roku oraz styczeń i luty tego roku (opłacane do ZUS odpowiednio w styczniu, lutym i marcu) nie mogą być niższe od kwot:
- na ubezpieczenie emerytalne 288,66 zł (19,52 proc. podstawy wymiaru),
- na ubezpieczenia rentowe 192,24 zł (13 proc. podstawy wymiaru),
- na ubezpieczenie chorobowe 36,23 zł (2,45 proc. podstawy wymiaru),
- na Fundusz Pracy 36,23 zł (2,45 proc. podstawy wymiaru).
Osoby prowadzące działalność muszą też (po samodzielnym ustaleniu stopy procentowej) opłacić składki na ubezpieczenie wypadkowe. Zakładając, że wynosi ona 1,8 proc. aktualnej podstawy wymiaru, składka wynosi 26,62 zł.
Ponadto osoby te mają też opłacać składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Podstawę jej wymiaru stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa 75 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw włącznie z wypłatami z zysku. Obecnie kwota ta wynosi 1970,65 zł. Składka na to ubezpieczenie nie może być niższa niż 8,75 proc. (za grudzień) i 9 proc. (od początku tego roku) wymienionego wynagrodzenia. Wynosi więc - za grudzień 172,43 zł, a za styczeń i luty wzrośnie do 177,36 zł.
Łącznie wysokość składek dla osób prowadzących działalność (przy założeniu, że opłacają składkę wypadkową w wysokości 1,8 proc. i dobrowolnie składkę chorobową) wynosi obecnie 757,34 zł miesięcznie. Trzeba je opłacać bez względu na dochód osiągany z tytułu prowadzonej działalności.
Dla debiutujących – ulga
Ponieważ dla osób debiutujących w biznesie kwota ta może stanowić wysokie obciążenie, ustawodawca wprowadził dla nich specjalne rozwiązanie. Wybrane osoby, które rozpoczęły działalność gospodarczą 25 sierpnia 2005 r. lub później, mogą korzystać z ulgi w opłacaniu składek do ZUS.
Przez pierwsze 2 lata od daty rozpoczęcia wykonywania działalności opłacają składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe i chorobowe (dobrowolna) od preferencyjnej podstawy wymiaru. Nie opłacają składki na Fundusz Pracy.
Podstawa do obliczenia składek jest zdecydowanie niższa niż ta, którą opłacają osoby już prowadzące działalność. Wynosi nie 60 proc. przeciętnego wynagrodzenia, ale 30 proc. minimalnego wynagrodzenia (przez cały 2007 rok 280,80 zł, tj. 30 proc. z kwoty 936 zł). Początkujący biznesmen zapłaci więc do ZUS miesięcznie 103,25 zł zamiast 579,99 zł. Do tej kwoty trzeba doliczyć jeszcze składkę na ubezpieczenie zdrowotne - 177,36 zł.
Koszt prowadzenia firmy dla takiej osoby wyniesie więc łącznie 280,61 zł miesięcznie, a nie tak jak pozostałych osób prowadzących działalność 757,34 zł. Miesięcznie można więc zaoszczędzić prawie 480 zł, a w ciągu dwóch lat około 12 tys. zł.
Trzeba zaznaczyć, że wszystkie te wartości obliczone są od aktualnie obowiązującej podstawy naliczania składek i kwoty minimalnego wynagrodzenia za 2007 rok (zmienia się co roku). W przyszłości będą różne podstawy naliczania składek (w związku z tym ich kwoty) i poziom minimalnej płacy. Jednak ulga - ze względu na różnicę podstawy wymiaru składek - zawsze będzie znacząca.
Kto zapłaci mniej
Preferencyjne składki na ubezpieczenia społeczne mogą opłacać jedynie osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych, w tym wspólnicy spółki cywilnej. Także wykonywanie wolnego zawodu (np. adwokata, lekarza) stanowi działalność gospodarczą i te osoby też mogą korzystać z ulgi.
Z preferencyjnych zasad opłacania składek nie mogą natomiast korzystać wspólnicy spółek jawnych, komandytowych lub partnerskich oraz jednoosobowy wspólnik spółki z o.o., a także twórcy i artyści.
Kto nie skorzysta
Z ulgi mogą skorzystać osoby, które nie prowadzą obecnie działalności gospodarczej ani nie prowadziły jej w ciągu ostatnich 60 miesięcy. Nie można więc zamknąć prowadzonej firmy i założyć nowej, jeśli chce się skorzystać z możliwości opłacania niższych składek.
Ponadto z możliwości skorzystania z ulgi wykluczone są osoby, które prowadząc firmę wykonywałyby działalność dla byłego pracodawcy, na rzecz którego w roku założenia firmy (lub poprzednim) wykonywały czynności wchodzące w zakres aktualnie prowadzonej działalności, na podstawie stosunku pracy albo spółdzielczego stosunku pracy.
Trzeba też pamiętać, że składki w normalnej wysokości (od kwoty nie niższej od 60 proc. przeciętnego wynagrodzenia) opłacają osoby współpracujące z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność gospodarczą. Nawet wtedy, gdy osoby takie współpracują z osobą prowadzącą działalność i opłacającą preferencyjne składki.
Jakie dokumenty do ZUS
Fakt rozpoczęcia wykonywania działalności trzeba zgłosić do ZUS. W tym celu należy złożyć zgłoszenie płatnika składek i zgłosić do ubezpieczeń siebie jako ubezpieczonego. Zgłoszenia płatnika składek dokonuje się przez złożenie formularza:
- ZUS ZFA - zgłoszenie płatnika składek osoby fizycznej lub
- ZUS ZPA - zgłoszenie płatnika składek osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej (gdy działalność jest prowadzona w ramach spółki cywilnej).
Wspólnicy spółki cywilnej mogą być płatnikami składek sami za siebie (składają wtedy formularz ZUS ZFA) lub płatnikiem składek za nich może być spółka (wtedy składa formularz ZUS ZPA). Wybór sposobu rozliczeń zależy od ich decyzji.
Zgłoszenie płatnika trzeba złożyć w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczeń społecznych we właściwej jednostce ZUS. Składa się je w formie dokumentu pisemnego (według ustalonego wzoru) albo w formie wydruku z aktualnego programu informatycznego udostępnionego przez ZUS.
Trzeba też dołączyć do niego kopię decyzji urzędu skarbowego o nadaniu numeru NIP i zaświadczenie urzędu statystycznego o nadaniu aktualnego numeru REGON. Zgłoszenia siebie jako osoby ubezpieczonej do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego, rentowych, wypadkowego i zdrowotnego też należy dokonać w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczeń (tj. od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności). W tym celu trzeba złożyć formularz ZUS ZUA z kodem tytułu ubezpieczenia 05 70 xx.
MIESIĘCZNY KOSZT
Koszt prowadzenia firmy dla osoby rozpoczynającej działalność gospodarczą i opłacającej składki do ZUS z ulgą wynosi niespełna 281 zł miesięcznie. To o prawie 480 zł mniej niż dla osób prowadzących już firmę.
PRZYKŁAD: TYLKO DWA LATA
Osoba podjęła prowadzenie pierwszej działalności gospodarczej 25 sierpnia 2005 r. i opłaca od tamtej pory składki na ubezpieczenia społeczne od 30 proc. minimalnego wynagrodzenia. Okres korzystania z ulgi obowiązuje ją do 31 sierpnia 2007 r. (24 miesiące kalendarzowe).
PRZYKŁAD: Za krótka przerwa
Osoba podjęła prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej 15 stycznia 2007 r. Wcześniej do 1 stycznia 2002 r. włącznie prowadziła pozarolniczą działalność. Przerwa w prowadzeniu działalności wyniosła więc nie 60 miesięcy, lecz 59 miesięcy kalendarzowych. Od 15 stycznia tego roku podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla tej osoby nie może więc być niższa niż 60 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale, a nie 30 proc. minimalnego wynagrodzenia.
PRZYKŁAD: JEDNAK SKŁADKA PREFERENCYJNA
Do końca 2005 roku pracownik pracował na podstawie umowy o pracę w firmie kolporterskiej. Później się zwolnił i cały 2006 rok przepracował w nowym miejscu. Obecnie dawny pracodawca oferuje mu pracę kuriera, jednak warunkiem otrzymywania zleceń jest to, aby miał on własną działalność gospodarczą. Osoba taka będzie mogła założyć firmę i opłacać preferencyjne składki. W jej sytuacji liczy się data zakończenia umowy o pracę. Ponieważ założy firmę w 2007 roku, to będzie mogła skorzystać z ulgi (mimo wykonywania usług dla byłego pracodawcy), gdyż nie wykonywała ich ani w bieżącym, ani w poprzednim roku kalendarzowym (2007 i 2006 rok).
PRZYKŁAD: NA RZECZ BYŁEGO PRACODAWCY
Osoba podjęła prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej 1 września 2006 r. Działalność wykonuje na rzecz trzech kontrahentów, w tym na rzecz byłego pracodawcy, u którego była zatrudniona do 30 czerwca 2006 r. i na rzecz którego wykonywała w ramach stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej. Od daty rozpoczęcia działalności podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne tej osoby nie może być niższa od 60 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. nr 137, poz. 887 z późn. zm.).
- Ustawa z dnia 1 lipca o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 150, poz. 1248).
Bartosz Marczuk