W 2007 r. składka na ubezpieczenie zdrowotne osiągnie maksymalną wysokość zapisaną w ustawie i będzie wynosić 9% podstawy jej wymiaru.
Aktem prawnym regulującym zagadnienia związane z ubezpieczeniem zdrowotnym jest ustawa z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU nr 210, poz. 2135 ze zm. – zwana dalej ustawą). Zawiera ona regulacje dotyczące wysokości składki na ubezpieczenie zdrowotne, podstawy jej wymiaru, a także trybu i terminu jej opłacania oraz rozliczania.
Wyższa składka
Jeszcze tylko do końca grudnia br. będzie obowiązywać składka zdrowotna w wysokości 8,75% podstawy jej wymiaru. Od 1 stycznia 2007 r. składka na ubezpieczenie zdrowotne wzrośnie o 0,25% i wyniesie 9% podstawy wymiaru składki (art. 79 ust. 1 i art. 242 ustawy).
Istotne znaczenie dla ustalenia właściwej stopy procentowej składki zdrowotnej ubezpieczonych, których podstawę wymiaru tej składki stanowi przychód (pracownicy, zleceniobiorcy), ma data otrzymania przez nich lub postawienia do ich dyspozycji – pieniędzy i wartości pieniężnych.
Wysokość składki ustala się na podstawie stopy składki obowiązującej w dniu osiągnięcia przychodu, czyli np. w dniu otrzymania przez pracownika wynagrodzenia lub postawienia tego wynagrodzenia do jego dyspozycji. Jeśli zatem w styczniu 2007 r. pracownik otrzyma wynagrodzenie za grudzień 2006 r., będzie to już przychód z 2007 r. Tym samym do tego przychodu znajdzie zastosowanie stopa składki obowiązująca w 2007 r., a nie w 2006 r.
Na wysokość odprowadzanej składki wpływa – poza jej stopą procentową – także kwota stanowiąca podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne. Szczegółowe zasady ustalania podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne zostały określone w art. 80 i 81 ustawy.
Składka na ubezpieczenie zdrowotne jest niepodzielna (art. 79 ust. 2 ustawy). Zapis o niepodzielności składki nie ma jednak wpływu na ustalanie wysokości składki osób, dla których jej wysokość uzależniona jest od osiągniętego przez nich przychodu czy np. otrzymanego zasiłku. Jeśli osoba osiąga przychód jedynie przez część miesiąca, to w konsekwencji podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne tej osoby (i w rezultacie również sama składka) będzie niższa niż wówczas, gdyby podstawą wymiaru składki był przychód z całego miesiąca.
Zasada niepodzielności składki ma natomiast znaczenie dla ubezpieczonych, którzy odprowadzają ją od kwoty, która nie odpowiada ich rzeczywistym przychodom. Do takich należą osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą. Podstawę wymiaru składki zdrowotnej stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw z poprzedniego kwartału. Osoby te zapłacą taką samą składkę zarówno wówczas, gdy podlegają ubezpieczeniu zdrowotnemu przez cały miesiąc, jak i wówczas gdy ww. ubezpieczeniem objęci są jedynie przez kilka dni danego miesiąca.
Rozliczenia podatkowe
W przypadku gdy składka na ubezpieczenie zdrowotne obliczona przez płatnika jest wyższa od zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, składkę na ubezpieczenie zdrowotne obliczoną za poszczególne miesiące obniża się do wysokości tej zaliczki.
WAŻNE
Zasada obniżenia składki na ubezpieczenie zdrowotne do wysokości zaliczki na podatek dochodowy nie obowiązuje jednak wówczas, gdy podstawę obliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowią przychody wskazane w art. 83 ust. 2 ustawy.
Zgodnie z art. 27b ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm. – zwanej dalej updof) podatek dochodowy obliczony zgodnie z art. 27 tej ustawy (czyli podatek obliczony wedle skali podatkowej obowiązującej w danym roku od dochodu pomniejszonego o ulgi podlegające odliczeniu od dochodu) lub zgodnie z jej art. 30c (czyli tzw. podatek liniowy od dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej wyliczony według stawki 19%) w pierwszej kolejności ulega obniżeniu o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne:
• opłaconej w roku podatkowym bezpośrednio przez podatnika zgodnie z przepisami ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych,
• pobranej w roku podatkowym przez płatnika zgodnie z przepisami ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.
Wspomniane obniżenie nie dotyczy jednak składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód (przychód) wolny od podatku na podstawie art. 21, 52, 52a i 52c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód, od którego na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
Zasadą jest, że składka na ubezpieczenie zdrowotne jest odliczana od podatku dochodowego od osób fizycznych. Dlatego np. comiesięczne zaliczki na podatek dochodowy pobierane przez płatników (np. przez pracodawcę, zleceniodawcę, organ rentowy) są już pomniejszane o składki na ubezpieczenie zdrowotne. Podobnie postępują osoby samodzielnie odprowadzające zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych (np. osoby osiągające dochód z działalności gospodarczej).
Należy jednak podkreślić, że zgodnie z art. 27b ust. 2 updof kwota składki na ubezpieczenie zdrowotne, o którą zmniejsza się podatek, nie może przekroczyć 7,75% podstawy wymiaru tej składki.
W praktyce oznacza to, że skoro kwota składki na ubezpieczenie zdrowotne, o którą zmniejsza się podatek, nie może przekroczyć 7,75% podstawy wymiaru tej składki – to pozostałej części składki ubezpieczony nie może odliczyć od płaconego podatku i dlatego sfinansuje ją ze swojego dochodu po opodatkowaniu. W 2007 r. jest to 1,25% podstawy wymiaru składki (składka będzie wynosiła 9% podstawy wymiaru składki, a kwota składki, o którą będzie można zmniejszyć podatek dochodowy od osób fizycznych, nadal będzie wynosić tylko 7,75% podstawy wymiaru tej składki).
Potrącane przez płatników w trakcie roku podatkowego lub zapłacone bezpośrednio przez podatników składki na ubezpieczenie zdrowotne uwzględnia się w zeznaniu rocznym (rozliczeniu rocznym).
Wysokość wydatków poniesionych na składkę na ubezpieczenie zdrowotne ustala się na podstawie dokumentów stwierdzających ich poniesienie (art. 27b ust. 3 updof). Dokumentem potwierdzającym odprowadzenie składki może być np. zaświadczenie płatnika, dowód opłacenia składki na ubezpieczenie zdrowotne w przypadku osoby samodzielnie odprowadzającej składkę na ubezpieczenie zdrowotne czy kopia formularza ZUS RMUA. Odliczyć od podatku nie można natomiast odsetek za zwłokę w opłaceniu składki na ubezpieczenie zdrowotne.
Andrzej Sidorko
radca prawny w Mazowieckim Oddziale Wojewódzkim NFZ