Umowa o dzieło podpisana z pracownikiem jest jego dodatkowym źródłem przychodu. Nie jest to w świetle przepisów podatkowych przychód ze stosunku pracy, ale na gruncie ubezpieczeń społecznych jest w ten sposób traktowany. Ma to bezpośredni wpływ na prawo do zasiłków z ubezpieczenia społecznego i sposób ustalania wysokości tych zasiłków.
Zasady wliczania do podstawy wymiaru wynagrodzenia z umowy o dzieło zawartej z pracodawcą lub wykonywanej na rzecz pracodawcy stosuje się do wszystkich rodzajów świadczeń z ubezpieczenia chorobowego, czyli zasiłku chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego, wyrównawczego i świadczenia rehabilitacyjnego.
Jest to jeden ze składników przychodu pracownika, który do podstawy wymiaru wlicza się:
Jest to jeden ze składników przychodu pracownika, który do podstawy wymiaru wlicza się:
• w kwocie faktycznie wypłaconej, bez uzupełniania,
• tak jak składnik przysługujący do określonego terminu.
Wynagrodzenie z umowy o dzieło wliczane do podstawy wymiaru
Jeżeli pracodawca zawiera umowę o dzieło z własnym pracownikiem, to wynagrodzenie z tego tytułu traktuje się jak wynagrodzenie uzyskiwane ze stosunku pracy i opłaca od niego składki na wszystkie rodzaje ubezpieczeń, w tym na ubezpieczenie chorobowe. W takim przypadku wynagrodzenie z tytułu umowy o dzieło uwzględnia się w podstawie wymiaru zasiłków z ubezpieczenia chorobowego. Wynagrodzenie to uwzględnia się w podstawie wymiaru zasiłku zawsze w kwocie faktycznie wypłaconej, bez konieczności uzupełniania w przypadku, gdy pracownik otrzymuje zmienne wynagrodzenie.
PRZYKŁAD
Ewa N. jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę od 1 września 2004 r. i zgodnie z tą umową otrzymuje zmienne wynagrodzenie. Dodatkowo pracodawca zawarł z nią umowę o dzieło od 1 lipca do 31 grudnia 2006 r. Ewa N. chorowała w okresie od 29 listopada do 6 grudnia 2006 r. W podstawie wymiaru zasiłku chorobowego należy uwzględnić wynagrodzenie ze stosunku pracy wypłacone za okres od listopada 2005 r. do października 2006 r. oraz wynagrodzenie z tytułu umowy o dzieło wypłacone za okres od lipca do października 2006 r. W lipcu 2006 r., z którego wynagrodzenie przyjmuje się do podstawy wymiaru, Ewa N. osiągnęła przychód ze stosunku pracy w kwocie 1750 zł, a z tytułu umowy o dzieło 300 zł. W lipcu 2006 r. przepracowała 15 dni roboczych, a miała obowiązek przepracować 21 dni. Przez 8 dni była nieobecna w pracy z powodu choroby i otrzymała za ten okres zasiłek chorobowy. Wynagrodzenie za lipiec 2006 r. uwzględniane w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego za listopad 2006 r. wynosi 2235,07 zł i zostało obliczone następująco:
• od przychodu ze stosunku pracy w kwocie 1750 zł odliczono składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez ubezpieczonego, tj. 18,71% wynoszące 327,43 zł,
• wynagrodzenie za przepracowane 15 dni lipca 2006 r. wyniosło 1422,57 zł (1750 zł – 327,43 zł),
• wynagrodzenie, które zostałoby osiągnięte za cały lipiec 2006 r., wynosi 1991,60 zł, po uzupełnieniu (wynagrodzenie osiągnięte 1422,57 zł : 15 dni przepracowanych × 21 dni, które pracownica miała obowiązek przepracować),
• od przychodu z tytułu umowy o dzieło w kwocie 300 zł odliczono składki na ubezpieczenia społeczne 18,71% wynoszące 56,13 zł,
• wynagrodzenie z tytułu umowy o dzieło osiągnięte w lipcu 2006 r. wynosi 243,87 zł (wynagrodzenie to nie podlega uzupełnieniu do pełnego miesiąca),
• uzupełnione wynagrodzenie z tytułu umowy o pracę w kwocie 1991,60 zł zsumowano z wynagrodzeniem z tytułu umowy o dzieło 243,87 zł (1991,60 zł + 243,47 zł = 2235,07 zł).
Zasady wliczania wynagrodzenia z umowy o dzieło do podstawy wymiaru
Wynagrodzenie z tytułu umowy o dzieło zawartej z własnym pracodawcą traktuje się jak składnik wynagrodzenia przysługujący do określonego terminu. Oznacza to, że uwzględnia się je w podstawie wymiaru zasiłku tylko w czasie trwania umowy o dzieło (podlega wyłączeniu z podstawy wymiaru za okres niezdolności do pracy przypadający po zakończeniu trwania umowy).
PRZYKŁAD
Z Piotrem K., zatrudnionym na podstawie umowy o pracę od lipca 2003 r., pracodawca zawarł umowę o dzieło na okres od 1 do 30 czerwca 2006 r. oraz od 1 września do 30 listopada 2006 r. W okresie od 27 listopada do 1 grudnia 2006 r. Piotr K. przebywał na zwolnieniu lekarskim z powodu choroby. W podstawie wymiaru zasiłku chorobowego za okres od:
• 27 do 30 listopada 2006 r. należy uwzględnić przeciętne miesięczne wynagrodzenie z tytułu umowy o pracę wypłacone za okres od listopada 2005 r. do października 2006 r. oraz wynagrodzenie z tytułu umowy o dzieło wypłacone za wrzesień i październik 2006 r.,
• za 1 grudnia 2006 r. należy uwzględnić tylko przeciętne miesięczne wynagrodzenie z tytułu umowy o pracę wypłacone za okres od listopada 2005 r. do października 2006 r.
Wynagrodzenie z tytułu umowy o dzieło za czerwiec nie zostanie uwzględnione w podstawie wymiaru w ogóle, ponieważ w chwili, gdy Piotr K. zachorował, umowa ta już została zakończona. Z powodu zakończenia drugiej umowy o dzieło zawartej na okres od 1 września do 30 listopada 2006 r. wynagrodzenie wypłacone z tego tytułu za wrzesień i październik 2006 r. nie zostanie uwzględnione w podstawie wymiaru zasiłku przysługującego za okres po zakończeniu umowy, tj. za 1 grudnia 2006 r.
Kolejne umowy o dzieło z pracodawcą
Jeżeli pracodawca zawiera dwie lub więcej umowy o dzieło następujące bezpośrednio po sobie, to przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłków okres wykonywania tych umów traktuje się jak jeden okres.
WAŻNE!
Przy zawieraniu kolejnych umów o dzieło istotne jest to, że jest to kolejna umowa o dzieło bez względu na rodzaj wykonywanej pracy w ramach tej umowy.
PRZYKŁAD
Janina P. od 1999 r. jest zatrudniona w zakładzie krawieckim na podstawie umowy o pracę. Dodatkowo pracodawca zawarł z nią umowę o dzieło na okres od 1 do 30 września 2006 r. na uszycie 30 śpiworów oraz na okres od 1 października do 30 listopada 2006 r. na uszycie 100 par spodni. Janina P. była niezdolna do pracy z powodu choroby w okresie od 13 do 17 listopada 2006 r. W podstawie wymiaru zasiłku chorobowego należy uwzględnić przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres od listopada 2005 r. do października 2006 r., w tym wynagrodzenie z tytułu umowy o dzieło wypłacone za wrzesień i październik 2006 r.
• art. 9 ust. 1, art. 18 ust. 1a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU nr 137, poz. 887 ze zm.),
• art. 36–47 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2005 r. nr 31, poz. 267).
Aneta Maj
specjalista w zakresie ubezpieczeń społecznych