Podstawa wymiaru kapitału początkowego
REKLAMA
Długość stażu ubezpieczeniowego oraz wysokość wynagrodzeń osiąganych przez ubezpieczonego do 31 grudnia 1998 r. decydują o wielkości kapitału początkowego.
Część stażową emerytury hipotetycznej za okresy składkowe i nieskładkowe oblicza się od podstawy wymiaru. Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na takich zasadach, jakie ustawa emerytalna przewiduje dla świadczeń emerytalno-rentowych, z pewnymi odrębnościami.
Do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego przyjmuje się kwotę bazową obowiązującą 1 stycznia 1999 r., wynoszącą 100% przeciętnego wynagrodzenia w II kwartale 1998 r., tj. kwotę 1220,89 zł.
Podstawę wymiaru kapitału początkowego stanowi przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne w okresie wskazanym do jej obliczenia.
W podstawie tej uwzględnia się wynagrodzenie przysługujące za okres, za który zostało wypłacone. Zgodnie z tą zasadą niezależnie od roku, w którym wynagrodzenie zostało wypłacone, zawsze dolicza się je do roku, za który przysługuje.
Jeśli nie jest możliwe ustalenie okresu, za który przysługuje określony przychód, dolicza się go do roku, w którym został wypłacony. Jest to jedyny wyjątek od generalnej zasady ustalania podstawy wymiaru z wynagrodzenia przysługującego za okres.
Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego przyjmuje się te składniki wynagrodzenia w gotówce lub w naturze z tytułu wykonywania pracy w ramach stosunku pracy, od których był obowiązek opłacania składek na ubezpieczenie społeczne.
Przy ustalaniu, czy istniał taki obowiązek, stosuje się przepisy obowiązujące w okresie, z którego uwzględniane jest wynagrodzenie.
Należy podkreślić, że stosuje się przepisy dotyczące opłacania składek na ubezpieczenie społeczne, a nie przepisy w zakresie ustalania podstawy wymiaru emerytur i rent.
Przykład
W grudniu 1989 r. pracownica otrzymała nagrodę jubileuszową. Nagrody jubileuszowe wypłacane do 31 grudnia 1989 r. były podstawą wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne, ponieważ wypłacane były z osobowego funduszu płac. Obowiązujące wówczas przepisy w zakresie ustalania podstawy wymiaru emerytur i rent wyłączały z podstawy wymiaru świadczeń niektóre składniki wynagrodzeń objętych składką na ubezpieczenie społeczne. Wśród tych składników była także nagroda jubileuszowa. Do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego przyjmuje się tę nagrodę, ponieważ od kwoty tej była opłacona obowiązkowa składka na ubezpieczenie społeczne.
Przy obliczaniu podstawy wymiaru kapitału początkowego uwzględnia się także kwoty przysługujące ubezpieczonemu, wypłacone w ramach stosunku pracy w danym roku kalendarzowym z tytułu:
• wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy, wypłaconych na podstawie przepisów Kodeksu pracy,
• zasiłków: chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego, wyrównawczego,
• świadczeń: rehabilitacyjnego i wyrównawczego,
• dodatku wyrównawczego,
• świadectw rekompensacyjnych wypłaconych pracownikom sfery budżetowej za okres od 1 lipca 1991 r. do 28 czerwca 1992 r.
Do podstawy wymiaru wlicza się również kwoty zasiłków dla bezrobotnych, zasiłków szkoleniowych lub stypendiów wypłaconych z Funduszu Pracy za czas udokumentowanej niezdolności do pracy.
Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się:
• z okresu kolejnych 10 lat kalendarzowych – przypadających od 1 stycznia 1980 r. do 31 grudnia 1998 r.,
• z okresu 20 lat kalendarzowych – niekoniecznie kolejnych, dowolnie wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu społecznemu, przypadającemu przed 1 stycznia 1999 r,
• z faktycznego okresu podlegania ubezpieczeniu społecznemu, przypadającemu przed 1 stycznia 1999 r.,
• zgodnie z podstawą wymiaru renty z tytułu niezdolności do pracy.
Nie ustala się podstawy wymiaru kapitału początkowego dla ubezpieczonego, który do 31 grudnia 1998 r. nie ukończył 30 lat życia, jeżeli nie pozostawał w ubezpieczeniu co najmniej przez 1 rok kalendarzowy.
Podstawa wymiaru z 10 kolejnych lat kalendarzowych
Ustalając podstawę wymiaru według tego wariantu przyjmuje się wynagrodzenie z 10 lat bezpośrednio po sobie następujących. Mogą to być zarobki wyłącznie z okresu od stycznia 1980 r. do grudnia 1998 r. Jeśli w którymś roku wnioskodawca nie osiągnął wynagrodzenia przez cały rok lub jego część, rok ten nie podlega wyłączeniu
Przykład
Kobieta urodzona 4.05.1959 r. przebyła następujące okresy: – od 12.03.1982 r. do 30.08.1989 r. – praca na podstawie umowy o pracę, - w latach 1990-1993 nie pracowała, nie pobierała zasiłków dla bezrobotnych, – od 20.05.1994 r. do tej pory – praca na podstawie umowy o pracę. Podstawa wymiaru kapitału początkowego może być ustalona z następujących 10 kolejnych lat kalendarzowych: 1982-1991,1983-1992,1984-1993,1985 -1994,1986-1995, 1987-1996, 1988-1997, 1989-1998. W każdym z tych okresów będą występować lata zerowe: 1990, 1991, 1992, 1993 lub niepełne lata zatrudnienia: 1989 i 1994.
Przy ustalaniu 10 kolejnych lat kalendarzowych pomija się te lata kalendarzowe, w których wnioskodawca przez cały rok pozostawał w ubezpieczeniu za granicą, w państwach członkowskich Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Bułgarii i państwach powstałych po rozpadzie b. Jugosławii. Z ww. krajami wiążą bowiem Polskę umowy międzynarodowe w dziedzinie zabezpieczenia społecznego.
Przed ustaleniem podstawy wymiaru z pominięciem pełnych lat ubezpieczenia zagranicą ZUS przeprowadza postępowanie wyjaśniające z instytucjami zagranicznymi, w toku którego uzyskuje potwierdzenie przebiegu ubezpieczenia zagranicą na specjalnym formularzu. Dane o okresach ubezpieczenia potwierdzone przez zagraniczną instytucje są dla ZUS wiążące.
Nie wyłącza się tych lat, w których występują niepełne lata ubezpieczenia zagranicznego.
Podstawa wymiaru z 20 lat kalendarzowych
Na wniosek ubezpieczonego podstawa wymiaru kapitału początkowego może być ustalona z zarobków osiągniętych w 20. latach dowolnie wybranych z całego okresu ubezpieczenia. Lata te nie muszą następować bezpośrednio po sobie. Mogą przypadać przed 1 stycznia 1980 r., lecz nie mogą wykraczać poza dzień 31 grudnia1998 r.
Aby można było według tego wariantu obliczyć podstawę wymiaru kapitału początkowego, zainteresowany musi udowodnić wynagrodzenie osiągnięte w co najmniej 20 latach. Z tego wariantu nie mogą więc skorzystać ubezpieczeni, którzy pracowali do 31 grudnia 1998 r. krócej niż 20 lat, i ci, którzy pracowali wprawdzie dłużej niż 20 lat, lecz w ZUS przedłożyli zarobki z krótszego okresu.
Przykład
Kobieta urodzona 12.09.1957 r. pracowała w okresie od 1.09.1976 r. do 31.12.1998 r. W przypadku tej ubezpieczonej możliwe jest ustalenie podstawy wymiaru według dwóch wariantów: – z 10 kolejnych lat kalendarzowych z okresu 1980-1998 lub - z 20 lat kalendarzowych, najkorzystniejszych z okresu 1976-1998.
Podstawa wymiaru z faktycznego okresu ubezpieczenia
Przy ustalaniu podstawy wymiaru według tego wariantu pomija się lata, w których osoba zainteresowana nie pozostawała w ubezpieczeniu w Polsce.
Wariant ten ma zastosowanie tylko do niektórych osób, tj. do tych które:
• do 31 grudnia 1998 r. nie ukończyły 30 lat życia i nie pozostawały w ubezpieczeniu przez okres 10 kolejnych lat kalendarzowych. W przypadku osób urodzonych po 31 grudnia 1968 r. bez znaczenia pozostaje fakt, z jakiego powodu nie zostało przepracowanych 10 kolejnych lat kalendarzowych w okresie 1980-1998,
• nie mogą udowodnić 10 kolejnych lat ubezpieczenia z powodu:
– pełnienia zastępczej służby wojskowej lub odbywania czynnej służby wojskowej,
– korzystania z urlopu wychowawczego albo
– nauki w szkole wyższej, odbywanej na jednym kierunku, pod warunkiem że nauka ta została ukończona.
Podstawa wymiaru dla osób uprawnionych do renty z tytułu niezdolności do pracy
Podstawa wymiaru renty z tytułu niezdolności do pracy może stanowić podstawę wymiaru kapitału początkowego jedynie wówczas, gdy prawo do renty powstało nie później niż 31 grudnia 1998 r. oraz gdy prawo do tego świadczenia istniało w dniu 1 stycznia 1999 r.
Podstawa wymiaru renty z tytułu niezdolności do pracy nie może stanowić podstawy wymiaru kapitału początkowego w przypadku, gdy prawo do renty ustało przed 31 grudnia 1998 r. z powodu odzyskania zdolności do pracy i zostało przywrócone po 1 stycznia 1999 r.
Przykłady
Ubezpieczona urodzona 14.10.1953 r. pobiera od 1.09.1981 r. stałą rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Podstawa wymiaru renty ustalona była z zarobków uzyskanych w 3 kolejnych latach 1988-1990. Zainteresowana może wnioskować o przyjęcie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru renty do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego. *** Zainteresowany urodzony 5.09.1954 r. pobierał od 13.09.1993 r. okresową rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy obliczoną od podstawy wymiaru ustalonej z 4 kolejnych lat 1989-1992. Prawo do renty ustało 31.12.1998 r. Zainteresowanemu przywrócono od 1.02.1999 r. prawo do renty. Ww. nie będzie mógł wnioskować o obliczenie kapitału początkowego od podstawy wymiaru renty, ponieważ nie miał do niej prawa 1.01.1999 r.
Podstawą wymiaru kapitału początkowego może być podstawa wymiaru renty:
• ustalona w decyzji ustalającej prawo do renty albo
• ustalona w decyzji o rewaloryzacji, gdy renta została przyznana przed 15 listopada 1991 r., albo
• ustalona w decyzji ponownie ustalającej wysokość podstawy wymiaru renty.
Osoby te mogą mieć także ustaloną podstawę wymiaru na zasadach ogólnych, jeśli będzie to korzystniejsze.
Barbara Hal
REKLAMA
Źródło:
© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.