Wśród osób uprawnionych do renty rodzinnej, obok małżonków, są przede wszystkim dzieci. Przysługuje ona dzieciom uczącym się, także przez okres wakacji oraz w czasie urlopu dziekańskiego studenta.
Na podstawie art. 67 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych do renty rodzinnej uprawnione są: dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione, a także przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, w tym również przyjęte do rodziny zastępczej.
Dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione mają prawo do renty rodzinnej:
• do ukończenia 16 lat,
• do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia, albo
• bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w okresie, o którym mowa w pkt 1 lub 2.
Jeżeli dziecko osiągnęło 25 lat życia będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty rodzinnej przedłuża się do zakończenia tego roku studiów.
Ważne jest określenie, w jakich rodzajach szkół nauka uprawnia do otrzymania renty rodzinnej po ukończeniu 16 roku życia. I tak za takie ZUS uznaje na podstawie określonych ustaw:
• szkoły podstawowe oraz ponadpodstawowe (publiczne i niepubliczne),
• szkoły wyższe (w tym i niepaństwowe),
• pozaszkolne formy kształcenia, dokształcania oraz doskonalenia zawodowego.
Renta rodzinna przysługuje także w przypadku podjęcia przez dziecko uprawnione do renty rodzinnej nauki za granicą w szkołach podanych powyżej.
Trzeba dodać, że przez poza-szkolne formy dokształcania rozumie się także kursy językowe organizowane przez szkoły i ośrodki językowe, trwające co najmniej 3 miesiące.
Jak wynika z art. 68a ustawy o systemie oświaty, nauka w formach szkolnych oraz w pozaszkolnych formach kształcenia, dokształcania oraz doskonalenia zawodowego może być prowadzona w systemie: dziennym, wieczorowym, zaocznym, kształcenia na odległość, eksternistycznym, a także w systemach łączących te formy.
Natomiast w przypadku studiów mogą być one prowadzone jako: dzienne, wieczorowe, zaoczne, eksternistyczne. Nauka na studiach doktoranckich także uprawnia do pobierania renty rodzinnej przez osobę uprawnioną.
Bardzo wiele problemów stwarza także określenie daty ukończenia nauki w szkole wyższej. Konieczne było rozstrzygnięcie, czy jest to dzień obrony dyplomu, czy też jego odebrania. Do niedawna przyjmowano, że datą ukończenia nauki w szkole wyższej jest dzień odebrania dyplomu ukończenia studiów.
Jednakże od 1 września 2005 r. na podstawie art. 167 ust. 2 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym za datę ukończenia studiów (w tym licencjatu) przyjęto datę złożenia egzaminu dyplomowego.
Renta rodzinna dla osoby uczącej się przysługuje także przez okres wakacji letnich i zimowych. Co ważne, ma się do niej prawo także w czasie przebywania przez studenta na urlopie dziekańskim. Także w przypadku urlopowania ucznia szkoły średniej ze względów zdrowotnych zachowuje on status ucznia wpisanego do ewidencji szkoły oraz związane z tym uprawnienia.
ORZECZNICTWO SĄDU NAJWYŻSZEGO
• Studentka, która na przedostatnim roku studiów zdała wszystkie wymagane egzaminy w czerwcu i która ukończyła 25 lat życia przed rozpoczęciem zajęć w nowym roku akademickim, zachowuje prawo do renty rodzinnej do zakończenia ostatniego roku studiów.
– uchwała Sądu Najwyższego z 23 lutego 1989 r., III UZP 3/89, OSP 1990/5/246
• Przedłużenie prawa do renty rodzinnej dziecka, które w czasie ostatniego roku studiów ukończyło 25 lat życia, do ukończenia tego roku studiów nie ma zastosowania w razie powtarzania ostatniego roku studiów.
– wyrok Sądu Najwyższego z 7 kwietnia 2000 r, II UKN 481/99, OSNAP 2001/19/593
• Studia doktoranckie są nauką w szkole w rozumieniu art. 68 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
– wyrok Sądu Najwyższego z 6 września 2000 r., II UKN 699/99, OSP 2001/4/58
Podstawa prawna
• Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz.U. z 1998 r. nr 162, poz. 1118 z późn. zm.).
• Ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 r. (Dz.U. z 1995 r. nr 95, poz. 425 z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U. nr 164, poz. 1365).
Robert Chmielewski
Robert Chmielewski