Bez względu na datę złożenia wniosku o ustalenie wysokości kapitału początkowego, świadczenie będzie miało taką wysokość, jakby było obliczane w 1999 roku, natomiast kwota bazowa przyjęta do jego obliczenia jest stała i wynosi 1220,89 zł.
W grudniu 2006 roku powinna zakończyć się największa w dziejach Zakładu Ubezpieczeń Społecznych akcja obliczania kapitału początkowego dla 11 mln ubezpieczonych. Niestety, wszystko wskazuje na to, że do końca roku nie uda się ustalić wysokości tego dodatku do nowej emerytury wszystkim uprawnionym. Decyzją ustawodawcy na ubezpieczonych został nałożony obowiązek zgromadzenia dokumentacji płacowej, która potwierdzi wysokość ich zarobków przed 1999 rokiem.
Dokumenty zastępcze
Dokumentem potwierdzającym wysokość wynagrodzenia jest zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, wystawione przez pracodawcę lub prawnego następcę pracodawcy na druku ZUS Rp7. Zaświadczenie na wymienionym druku powinno być wystawione na podstawie zachowanej dokumentacji osobowej i płacowej. Jeżeli dokumentacja płacowa nie zachowała się, wówczas pracodawca może wystawić Rp-7 na podstawie dokumentacji zastępczej z akt osobowych pracownika. W takim przypadku ma prawo skorzystać z:
• umów o pracę,
• pism o powołaniu,
• pism o mianowaniu oraz innych dokumentów, w których zawarte są dane dotyczące wynagrodzenia pracownika.
Jednak w takich dokumentach najczęściej wykazane są składniki wynagrodzenia, które przysługiwały bezwarunkowo w czasie trwania zatrudnienia, jako składniki stałe i zostały określone w dokumentacji, np. wynagrodzenie zasadnicze, stałe dodatki określone kwotowo. Inne składniki wynagrodzenia – premie, nagrody, dodatki – mogą być uwzględnione tylko wówczas, jeżeli zachowana dokumentacja wskazuje na ich faktyczną wypłatę w określonej wysokości, a ponadto od składników tych istniał obowiązek odprowadzenia składki na ubezpieczenie społeczne. Nie można uwzględniać składników wynagrodzenia określonych w dokumentacji osobowej pracownika, jeżeli przysługiwały warunkowo i wypłacano je w zmiennych wysokościach (np. premia uzależniona od wyników pracy), a z dokumentacji nie wynika ich faktyczna wysokość.
Dowodem legitymacja
Jeżeli z dokumentacji innej niż płacowa wynika, że wynagrodzenie pracownika było określone stawką godzinową, to może być ono wykazane, jeśli zachowały się dane dotyczące liczby godzin, jaką pracownik faktycznie przepracował w danym okresie na danym stanowisku (dziennie, tygodniowo, miesięcznie). Dokumentem potwierdzającym wysokość wynagrodzenia może być też legitymacja ubezpieczeniowa zawierająca odpowiednie wpisy o zatrudnieniu i wysokości wynagrodzenia, dokonane przez pracodawcę lub następcę prawnego w trakcie trwania stosunku pracy albo niezwłocznie po rozwiązaniu umowy o pracę. Legitymacja ubezpieczeniowa jest samoistnym środkiem dowodowym. Na podstawie wpisów w niej nie może być bowiem wystawiane zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu.
Osoby, które pobierały zasiłek dla bezrobotnych, np. zasiłek szkoleniowy lub stypendium, muszą złożyć zaświadczenie z urzędu pracy, stwierdzające okres pobierania zasiłku oraz kwotę wypłaconego zasiłku w danym roku kalendarzowym. Natomiast ci, którzy pobierali zasiłek stały z opieki społecznej, od którego opłacana była składka na ubezpieczenie społeczne, przedkładają zaświadczenie z opieki społecznej, stwierdzające okres pobierania zasiłku oraz kwotę wypłaconego zasiłku w danym roku kalendarzowym.
Podstawa wymiaru kapitału
Do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego przyjmowane jest wynagrodzenie (dochód), które stanowiło podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne przed 1999 rokiem. Do podstawy jest przyjmowane także osiągane uposażenie byłych żołnierzy i funkcjonariuszy, którzy nie nabyli prawa do emerytury określonej w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym służb mundurowych.
Do podstawy wymiaru doliczane są też przysługujące ubezpieczonemu kwoty:
• wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy wypłaconych na podstawie kodeksu pracy (lub innych przepisów),
• zasiłków: chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego i wyrównawczego,
• świadczenia wyrównawczego lub dodatku wyrównawczego,
• świadczenia rehabilitacyjnego,
• rekompensat pieniężnych z tytułu podwyżki cen artykułów żywnościowych, opału i energii, wypłaconych pracownikowi obok wynagrodzenia lub zasiłku z ubezpieczenia społecznego (w okresie od 1 września 1981 r. do 30 czerwca 1987 r.), bez względu na to, czy rekompensata była objęta składką na ubezpieczenie społeczne, czy nie,
• rekompensaty pieniężnej przysługującej z tytułu okresowego niepodwyższania płac w sferze budżetowej.
Nie uwzględnia się natomiast w podstawie wymiaru kapitału początkowego kwot zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego lub zasiłku macierzyńskiego, wypłaconych za okres po ustaniu ubezpieczenia (po rozwiązaniu stosunku pracy).
Do podstawy wymiaru wliczane są także:
• kwoty zasiłków dla bezrobotnych, np. zasiłków szkoleniowych lub stypendiów, bądź kwoty zasiłku wypłaconego za okres udokumentowanej niezdolności do pracy,
• kwoty zasiłków stałych z opieki społecznej, od których opłacona została składka na ubezpieczenie społeczne.
Jakie wybrać okresy
Osoby składające wnioski o ustalenie wysokości kapitału początkowego same mogą wybrać okres zatrudnienia, który będzie uwzględniony przy ustaleniu kapitału początkowego.
Podstawa wymiaru kapitału początkowego może być bowiem ustalona:
• z kolejnych 10 lat kalendarzowych – wybranych przez wnioskodawcę z okresu od 1 stycznia 1980 r. do 31 grudnia 1998 r.,
• z 20 lat kalendarzowych – dowolnie wybranych przez wnioskodawcę z całego okresu podlegania ubezpieczeniu,
• z faktycznego okresu podlegania ubezpieczeniu.
Ta ostatnia zasada obowiązuje tylko wobec osób, które dnia 31 grudnia 1998 r. nie ukończyły 30 lat życia i nie podlegały ubezpieczeniu przez okres 10 kolejnych lat kalendarzowych. Z takiej możliwości korzystają także osoby, które nie mogą udowodnić 10 kolejnych lat ubezpieczenia z powodu:
• odbywania zasadniczej służby wojskowej lub pełnienia zastępczej służby wojskowej,
• korzystania z urlopu wychowawczego,
• nauki w szkole wyższej,
• pozostawania w ubezpieczeniu za granicą.
Kapitał początkowy rencisty
Osobie, która miała ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy w dniu 31 grudnia 1998 r. i zachowała je w dniu 1 stycznia 1999 r., do obliczenia kapitału początkowego można przyjąć wskaźnik wysokości podstawy wymiaru renty. W takim przypadku wnioskodawca nie składa ponownie dokumentów potwierdzających wysokość wynagrodzenia. Zasada taka obowiązuje także wówczas, jeśli rencista pracował na umowę lub też był zatrudniony, prowadził działalność gospodarczą lub był ubezpieczony z tytułu działalności twórczej lub innego tytułu.
OGRANICZENIE WYSOKOŚCI KAPITAŁU POCZĄTKOWEGO
Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego nie może być wyższy niż 250 proc. Jeśli wskaźnik ten jest wyższy, ZUS w decyzji ustalającej wartość kapitału początkowego ogranicza jego wysokość do 250 proc.
KWOTA BAZOWA
Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się mnożąc wskaźnik wysokości podstawy wymiaru przez kwotę bazową. Kwota bazowa dla celów kapitału początkowego została ustalona w wysokości 1220,89 zł. Ta kwota to 100 proc. przeciętnego wynagrodzenia w II kwartale 1998 roku.
KAPITAŁ POCZĄTKOWY – SZKOLENIA ZUS
W wybranych oddziałach ZUS odbędą się spotkania ekspertów ZUS, którzy będą odpowiadać na pytania czytelników Gazety Prawnej. Ze względu na ograniczoną liczbę miejsc, należy wcześniej się zapisać. Poniżej podajemy terminy i miejsca spotkań oraz telefony, pod którymi będą przyjmowane zgłoszenia.
• Warszawa: 11 września, godz. 17.00, miejsce spotkania: Inspektorat Warszawa Praga Północ, ul. 11 Listopada 15a, telefony zgłoszeniowe: (0 22) 590 23 32 lub (0 22) 590 23 82
• Kraków: 12 września, godz. 14.00–16.00, miejsce spotkania: Dom Kultury Kolejarza, Kraków, ul. Filipa 6, telefony zgłoszeniowe (0 12) 42 46 600 w godz. 8.00-14.00
• Wrocław: 12 września, godz. 9.00-16.00. Dzień otwartych drzwi. W tym mieście specjaliści z Wydziału Kapitału Początkowego są dostępni dla zainteresowanych przez cały dzień. Sala konferencyjna w budynku oddziału ZUS, Wrocław ul. Pretficza 11
• Poznań: 12 września, godz. 16.00, sala obsługi klientów 3 Inspektoratu w Poznaniu, ul. Fabryczna 27/28, telefon zgłoszeniowy: (0 61) 831 41 76 oraz adres mailowy: nowickama@zus.pl
• Lublin: 12, 19, 26 września, godz. 16.00, telefony zgłoszeniowe: (0 81) 535 74 95, (0 81) 535 74 99 – codziennie w godzinach 12.00-15.00
Bożena Wiktorowska