Standardowe warunki ubezpieczenia ryzyk budowy i montażu zawierają wiele ograniczeń zakresu ochrony. Trzeba je niwelować, dokładając do polisy kolejne klauzule, których dobór zależy od tego, czego dotyczy inwestycja i kto ją będzie wykonywał. Lepiej nie zdawać się na polisy zawierane przez wykonawców, bez analizy ich warunków.
Gminy coraz częściej występują w charakterze inwestora budowlanego. W znacznej mierze to zasługa napływu środków unijnych. W warunkach udzielania wsparcia zawarte jest jednak zwykle zastrzeżenie, że budowa przeprowadzana przy pomocy UE musi być ubezpieczona. Przy czym zwykle nie są określone wymogi, jakie musi spełniać polisa. Efekt jest taki, że samorządy, nie chcąc zajmować się tą kwestią, cedują ją na wykonawców inwestycji. Pozwalają na uwzględnienie wysokości składki w cenie robót i problem z głowy. Tak rzeczywiście jest, przynajmniej do czasu, gdy nie zdarzy się szkoda. Dopiero wtedy można przekonać się, ile warta była zawarta polisa. Jeśli okaże się, że nie obejmowała akurat tego zdarzenia, trzeba będzie pokryć szkodę z budżetu. Mało tego, jeśli okaże się, że w wyniku szkody i problemów z pokryciem wyrównania strat budowa opóźni się, może grozić nawet ograniczenie czy cofnięcie dotacji. Dlatego lepiej samemu kupić potrzebną polisę, a jej kosztami obciążyć wykonawcę. Alternatywnym rozwiązaniem jest dokładne określenie, jak taka umowa powinna wyglądać, a w szczególności, jakie dodatkowe klauzule zawierać (patrz Ekspert Radzi), tym bardziej że więksi przedsiębiorcy budowlani mają tzw. polisy obrotowe. Przewidują one objęcie ubezpieczeniem wszystkich wykonywanych kontraktów. Problem w tym, że warunki takiej polisy są uśrednione i mogą nie uwzględniać specyfiki czy wymogów takiego inwestora, jak samorząd. Dlatego trzeba się zapoznać z jej zakresem i poprosić wykonawcę o ewentualne rozszerzenie. Oczywiście osoba zajmująca się w gminie sprawami ubezpieczeniowymi powinna zażądać certyfikatu potwierdzającego objęcie ochroną ubezpieczeniową tej konkretnej budowy.
Dwa rodzaje polis
Jest to o tyle istotne, że na rynku funkcjonują dwa główne typy umów: na bazie ryzyk nazwanych i na bazie wszystkich ryzyk (tzw. all risk). Zdecydowanie lepsza jest ta druga opcja. Po pierwsze, dlatego, że jest to standard opracowany przez światowego reasekuratora Munich RE (stąd ubezpieczyciele mówią o warunkach monachijskich) i stosowany w całej Europie. Po drugie, przy tej opcji łatwiejsze jest dochodzenie roszczeń. Tu zasadą jest, że towarzystwo odpowiada za wszystkie szkody, które wynikły ze zdarzeń nie wyłączonych wyraźnie w ogólnych warunków ubezpieczenia (OWU). W spornych sytuacjach oznacza to przerzucenie ciężaru dowodu na ubezpieczyciela – klient zgłasza tylko roszczenie, a ubezpieczyciel musi udowodnić, że zdarzenie nie było objęte ochroną. (szczegóły patrz ramka).
Istotne jest też, że warunki monachijskie przewidują objęcie ochroną nie tylko budynków, które są wznoszone czy przebudowywane, i wszelkie mienie znajdujące się na placu budowy (co jest standardem w zwykłych warunkach budowy montażu), ale też odpowiedzialność cywilną za wszelkie szkody związane z prowadzeniem działalności. Firmy z zagranicznym kapitałem, np. Allianz czy Ergo Hestia, stosują tylko warunki monachijskie, ale już np. w PZU można znaleźć oba rodzaje polis. Oczywiście taka polisa na warunkach Munich Re jest droższa.
WAŻNE
Przy udzielaniu wsparcia z funduszy unijnych zawarte jest zwykle zastrzeżenie, że realizacja określonej inwestycji budowlanej przy wykorzystaniu pomocy UE musi być ubezpieczona
Ostrożnie z obniżkami
Stawki za ubezpieczenia ryzyk budowy i montażu wynoszą od 0,1 promila do nawet 2-3 proc. Wszystko zależy od zakresu polisy, sum ubezpieczenia oraz tego, co będzie budowane lub montowane, w jakim miejscu i przez kogo. Taka wielość zmiennych daje też pole do negocjacji stawek – trzeba tylko uważać, żeby obniżając cenę nie zmniejszyć zakresu. Zdecydowanie lepiej dostosować się do zaleceń ubezpieczyciela, który może rekomendować wdrożenie określonych procedur mających doprowadzić do zmniejszenia prawdopodobieństwa wypłaty odszkodowania. ubezpieczyciele chętnie proponują wprowadzenie do warunków umowy tzw. franszyz. To określona procentowo (w stosunku do sumy ubezpieczenia) lub kwotowo wysokość szkody, którą klient musi pokrywać we własnym zakresie. W przypadku ubezpieczeń procesu budowlanego, gdzie wykonawcy mogą mieć polisy OC, można się o takie rozwiązanie pokusić – ewentualne szkody przez nich wyrządzone będą pokryte właśnie z takich umów. Należy jednak zachować ostrożność, bo nie zawsze te polisy są na odpowiednio wysoką sumę ubezpieczenia, a poza tym nie zawsze obejmują szkody wyrządzone podmiotowi, z którym wiąże sprawcę kontrakt.
Terminowość wymagana
Zwykle składka za polisę płacona jest w ratach. W takim przypadku pracownik samorządu odpowiedzialny za ubezpieczenia musi pamiętać o terminowym opłacaniu składki. W większości warunków ubezpieczenia można znaleźć bowiem zapis, że w przypadku braku płatności kolejnej raty składki umowa rozwiązuje się. Oznacza to, że już kolejnego dnia od daty płatności nie mamy ochrony. Mało tego, opłacenie składki z opóźnieniem nie powoduje, że umowa ponownie zaczyna obowiązywać. Dodatkowo standardem jest, że za datę opłacenia składki przyjmuje się nie czas wysłania pieniędzy, czyli np. zlecenie przelewu w banku, ale datę ich uznania na koncie ubezpieczyciela. Może się zdarzyć, że składka będzie opłacona z jednodniowym opóźnieniem i nastąpi rozwiązanie umowy, ale ubezpieczyciel nie poinformuje o tym klienta. Niewiele towarzystw ma bowiem takie systemy informatyczne pozwalające na wyłapanie tego opóźnienia na bieżąco. Sprawa wychodzi na jaw po szkodzie, kiedy towarzystwo przegląda dokumenty. I niestety klient spotyka się z odmową wypłaty odszkodowania. Oczywiście towarzystwo zwraca zapłaconą z opóźnieniem składkę, ale dla klienta to marne pocieszenie. Z punktu widzenia władz samorządu to problem, bo pracownika, który temu zawinił, można obciążyć kosztami pomyłki do wysokości trzech jego pensji. Dlatego w uprzywilejowanej pozycji są samorządy obsługiwane przez brokerów ubezpieczeniowych, które w umowie z nimi przerzuciły obowiązek pilnowania terminowego dokonywania płatności na tego pośrednika.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Marcin Jaworski