Apteka nie jest zwykłą placówką handlową, dlatego nabywając w niej lek, możemy wymagać od farmaceuty informacji o działaniu medykamentu oraz zasadach i skutkach jego stosowania oraz o tańszych zamiennikach leków.
Podstawowym obowiązkiem farmaceuty jest udzielenie osobie kupującej lek informacji o sposobie jego stosowania, przechowywania oraz ewentualnych interakcjach z innymi medykamentami. Do jego obowiązków należy również sprawdzenie terminu ważności wydawanego leku oraz prawidłowości wystawienia recepty.
Gdy brak leku
Podczas realizacji recepty może zdarzyć się, że apteka nie dysponuje lekiem we wskazanej przez lekarza dawce. Nie oznacza to jednak, że recepty nie można wykupić. Farmaceuta może wydać produkt leczniczy w dawce mniejszej niż określona na recepcie. Nie może jednak wydawać dawki większej. Wszelkie zmiany związane z dawką leku muszą zostać odnotowane na recepcie. Farmaceuta musi na niej umieścić stosowaną adnotację, swój podpis i pieczątkę. Musi również poinformować o tych zmianach osobę, której produkt leczniczy jest wydawany.
Leki wydaje się w pełnych opakowaniach albo w ilości maksymalnie zbliżonej, nie mniejszej niż określona przez osobę wystawiającą receptę.
Odmowa farmaceuty
Farmaceuta może odmówić realizacji recepty tylko w ściśle określonych sytuacjach. Dzieje się tak, jeżeli:
• zachodzi uzasadnione podejrzenie co do autentyczności recepty lub zapotrzebowania,
• od dnia sporządzenia leku upłynęło co najmniej 6 dni – w przypadku leku recepturowego lub leku sporządzonego na podstawie etykiety aptecznej,
• osoba, która przedstawiła receptę do realizacji, nie ukończyła 13 roku życia,
• zachodzi uzasadnione podejrzenie co do wieku osoby, dla której została wystawiona recepta. Farmaceuta i technik farmaceutyczny mogą odmówić wydania produktu leczniczego, jeżeli jego wydanie może zagrażać życiu lub zdrowiu pacjenta.
Odstępstwo do zasady
Można sobie wyobrazić taką sytuację: osobie chorej przewlekle podczas wakacyjnego wypoczynku kończy się lek. Wystawienie nowej recepty jest utrudnione ze względu na brak lekarza specjalisty. Ustawodawca przewidział taką możliwość. Mimo że co do zasady farmaceuta nie może wydawać leku recepturowego bez recepty, może zrobić odstępstwo w przypadku pacjenta, który regularnie zażywa lek. Może on się zwrócić się do farmaceuty o wydanie leku. Jednak musi to potwierdzić szczególnymi okolicznościami.
Przepisy prawa farmaceutycznego mówią, że w przypadku nagłego zagrożenia zdrowia lub życia farmaceuta może wydać bez recepty lekarskiej produkt leczniczy, zastrzeżony do wydawania na receptę, w najmniejszym terapeutycznym opakowaniu – z wyłączeniem środków odurzających, substancji psychotropowych i prekursorów grupy I-R. Fakt wydania produktu leczniczego farmaceuta odnotowuje na sporządzanej recepcie farmaceutycznej. Taka recepta powinna zawierać nazwę wydanego produktu leczniczego, dawkę, przyczynę wydania produktu leczniczego, tożsamość i adres osoby, dla której produkt leczniczy został wydany, datę wydania, podpis i pieczątkę farmaceuty. Recepta farmaceutyczna zastępuje receptę za 100-proc. odpłatnością i podlega ewidencjonowaniu.
Tańszy odpowiednik leku
Poinformowanie o leku zastępczym, który jest tańszym odpowiednikiem tego znajdującego się na recepcie, należy do obowiązków farmaceuty. Pacjent, zgłaszając się do aptecznego okienka, zawsze taką informację powinien otrzymać. Niestety w praktyce wielu farmaceutów nie wywiązuje się z tego obowiązku. Dlatego też informacji o tańszych odpowiednikach możemy szukać samodzielnie. Na stronach internetowych Ministerstwa Zdrowia została uruchomiona wersja Informatora o Lekach Refundowanych (www.mz.gov.pl). Informator skierowany jest do pacjentów, lekarzy i aptekarzy, a jego celem jest ułatwienie dostępu do informacji o najtańszym odpowiedniku danego leku oraz o wysokości kosztów ponoszonych przez pacjenta przy zakupie określonego leku refundowanego.
Uwaga na terminy
Osoba, która chce zrealizować receptę, musi przestrzegać terminów, w przeciwnym razie może mieć problemy z nabyciem leku lub utracić prawo do refundacji. Termin realizacji recepty nie może przekroczyć 30 dni od daty jej wystawienia. Od tej zasady istnieją jednak wyjątki odnoszące się do recept na antybiotyki oraz wystawionych w ramach pomocy doraźnej (na pogotowiu). W tych przypadkach ważność wystawionej recepty upływa już po 7 dniach. Również szczególne terminy obowiązują w przypadku leków sprowadzanych z zagranicy indywidualnie dla pacjenta, wtedy termin realizacji takiej recepty wynosi 60 dni.
Gdy lekarz się pomyli
Należy pamiętać, że recepta jest dokumentem i nie może być uszkodzona, opisana nieczytelnie. Wykluczone są też jakiekolwiek poprawki w jej treści. Ponadto lekarza obowiązują wymagania co do danych, jakie powinny znaleźć się na recepcie. W przypadku jakichkolwiek braków lub odstępstw farmaceuta może odmówić realizacji recepty.
Szczegółowe zasady w tym zakresie określa rozporządzenie ministra zdrowia w sprawie recept. Zgodnie z przepisami wszelkie poprawki na recepcie mogą być dokonywane wyłącznie przez osobę wystawiającą receptę. Poprawki dokonywane na recepcie wymagają dodatkowego odciśnięcia pieczątki i podpisu tej osoby, umieszczonych przy poprawionej informacji. Oznacza to, że nawet skreślenie lub poprawa kilku liter na druku może skutkować nieprzyjęciem recepty przez aptekę.
Zakup przez internet
Prawo farmaceutyczne wyraźnie zabrania jakiejkolwiek sprzedaży wysyłkowej leków. Według polskiego prawa lek może wydać tylko farmaceuta i technik farmaceutyczny, natomiast leki zakupione w internecie dostarcza kurier. Taki sposób dostarczania leków budzi protesty środowiska farmaceutycznego, którego zdaniem sprzedaż leków przez internet może być niekorzystna dla pacjentów, ponieważ nie towarzyszy jej profesjonalna porada specjalisty. Farmaceuci są zdania, że porada aptekarza jest istotna w każdym indywidualnym przypadku, dzięki czemu pacjent ma możliwość dobrania efektywnej kuracji oraz uniknięcia ewentualnych ubocznych skutków leku. Oprócz tego aptekarz może doradzić zakup tańszego zamiennika leku na receptę, co przy zakupie przez internet nie jest możliwe.
Ważne!
Produkty lecznicze i wyroby medyczne wydane z apteki nie podlegają zwrotowi, chyba że nabywca leku stwierdzi jakieś uszkodzenia fizyczne, np. w wewnętrznym opakowaniu, które nie były widoczne w aptece
OBOWIĄZKI FARMACEUTY
Farmaceuta zobowiązany jest do: • sprawdzenia uprawnień osoby, dla której została wystawiona recepta, określonych w odrębnych przepisach (np. przy realizacji recept dla inwalidów wojennych) • przeliczenia przepisanej na recepcie ilości produktu leczniczego lub wyrobu medycznego i sprawdzenia, czy ilość ta odpowiada ilości, którą osoba realizująca receptę może wydać zgodnie z odrębnymi przepisami • sprawdzenia rodzaju odpłatności za wydawany produkt leczniczy lub wyrób medyczny (czy w aptece istnieje tańszy zamiennik leku wypisanego na recepcie) • poinformowania osoby odbierającej produkt leczniczy lub wyrób medyczny o wysokości wnoszonej przez nią opłaty • pobrania opłaty za wydawaną ilość produktu leczniczego lub wyrobu medycznego.
JAK DŁUGO JEST WAŻNA RECEPTA
• Termin realizacji zwykłej recepty nie może przekroczyć 30 dni od daty jej wystawienia.
• Termin realizacji recepty na antybiotyki oraz wystawionej w ramach pomocy doraźnej nie może przekroczyć 7 dni od daty jej wystawienia.
• Termin realizacji recepty na leki lub wyroby medyczne sprowadzane z zagranicy dla użytkowników indywidualnych na zasadach określonych w odrębnych przepisach nie może przekroczyć 60 dni od daty jej wystawienia.
• Termin realizacji recepty na preparaty immunologiczne, wytwarzane dla indywidualnego pacjenta, nie może przekroczyć 60 dni od daty jej wystawienia.
Podstawa prawna
• Ustawa z 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne (tj. Dz.U. z 2004 r. nr 53, poz. 533 ze zm.).
• Rozporządzenie ministra zdrowia z 28 września 2004 r. w sprawie recept lekarskich (Dz.U. z 2004 r. nr 213, poz. 2164).
