Rolnicy, którzy są ubezpieczeni w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, muszą być przygotowani na to, że składki emerytalno-rentowe wzrosną.
Rozmawiamy z DARIUSZEM ROHDE, prezesem Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego
• Ostatni wyrok Trybunału Konstytucyjnego uznający za niekonstytucyjne wykluczenie w 2004 roku z KRUS rolników prowadzących działalność gospodarczą, którzy w poprzednim roku zapłacili podatek wyższy niż 2528 zł, przysporzy KRUS sporo pracy. Oznacza on bowiem, że rolnicy wyrzuceni z kasy wrócą do niej. Czy KRUS sobie z tym poradzi?
– Tak. Obowiązkiem KRUS jest wykonanie wyroku Trybunału Konstytucyjnego (z dnia 18 lipca 2006 r. sygn. akt P 6/ 05 – Dz.U. nr 134, poz. 947). Decyzje o ustaniu z dniem 30 września 2004 r. ubezpieczenia społecznego rolników otrzymało blisko 6 tysięcy osób. Wyrok TK daje im możliwość powrotu do KRUS, o ile będą tym zainteresowani.
• Co ma zrobić rolnik, aby mógł wrócić do KRUS?
– Osoby wykluczone z kasy od 1 października 2004 r. w ciągu miesiąca od daty opublikowania wyroku (czyli 25 lipca 2006 r. – przyp. red.) powinny złożyć wniosek o wznowienie postępowania w sprawie oraz uchylenie decyzji o ustaniu ubezpieczenia społecznego rolników. Natomiast osobom, które taką decyzję KRUS zaskarżyły do sądu i ten utrzymał ją w mocy, obecny wyrok TK daje podstawę do wznowienia postępowania sądowego. Rolnik musi jednak w terminie 3. miesięcy od dnia opublikowania wyroku TK, złożyć skargę do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych za pośrednictwem właściwej jednostki KRUS.
• Czy osoby przywrócone do KRUS będą musiały zapłacić składki za okres, kiedy były z tego ubezpieczenia wykluczone?
– Tak. Rolnicy, którzy zostaną przywróceni do ubezpieczenia społecznego rolników, będą musieli zapłacić zaległe składki. Przypomnę, że osoby ubezpieczone w KRUS, prowadzące dodatkową pozarolniczą działalność gospodarczą, płacą składki w ich podwójnym wymiarze kwartalnym. Na podstawie decyzji KRUS o przywróceniu do ubezpieczenia społecznego rolników osoby zainteresowane będą mogły wnioskować do ZUS o zwrot wpłaconych na jego konto składek. ZUS zwróci im składki w wysokości nominalnej, czyli takiej, w jakiej zostały wpłacone.
• Kolejnym wyzwaniem dla KRUS bedzie zapowiadana przez rząd reforma ubezpieczeń społecznych rolników. Zgodnie z nią wysokość składek ma być uzależniona od dochodu rolnika. Czy KRUS jest na to przygotowany?
– Od kilku miesięcy pracuje międzyresortowy zespół, który ma przygotować reformę systemu ubezpieczeniowego. Rzeczywiście planowane jest uzależnienie wysokości składki na przyszłą emeryturę od dochodu gospodarstwa. I tak moim zdaniem być powinno. Niewiele jednak osób wie, że znaczna część gospodarstw w Polsce produkuje żywność tylko na swoje potrzeby. Takie osoby powinny być traktowane inaczej niż wielkoobszarowi producenci rolni. Wracając jednak do pytania, muszę stwierdzić, że w zależności od zastosowanego parametru obliczania składek na ubezpieczenie społeczne, mniej lub bardziej skomplikowanego, niezbędna będzie odpowiednia vacatio legis, jak i dostateczny czas na przygotowanie kasy do wdrożenia zmian. Oceniam, że może to potrwać od 6 miesięcy do roku. Od przygotowania odpowiedniego oprogramowania oraz procedur obliczania składki w nowej wysokości zależy sukces całej operacji.
• Ile osób jest ubezpieczonych w KRUS?
– Mamy nieco ponad 1145 tys. czynnych płatników składek na ogólną liczbę 1595 tys. ubezpieczonych. Statystycznie na jedno gospodarstwo powyżej 1 ha przeliczeniowego przypada 1,3 ubezpieczonego.
• Związkowcy twierdzą, że liczba ubezpieczonych w KRUS jest sztucznie zawyżona. Czy w ten sposób nie jest ukrywane bezrobocie na wsi?
– Według danych Głównego Urzędu Statystycznego na wsi mieszka około 14,7 mln ludzi, tj. ok. 38,5 proc. ogółu ludności kraju. Przy czym z pracy w gospodarstwach powyżej 1 ha przeliczeniowego utrzymuje się ok. 2 mln osób. Kwestia bezrobocia na wsi o tyle ma związek z rolniczym systemem ubezpieczenia, że ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. 2004 r. nr 92, poz. 1001) stwierdza, że właściciel gospodarstwa rolnego o powierzchni powyżej 2 ha przeliczeniowych nie może być zarejestrowany jako bezrobotny. Równocześnie istnieje obowiązek, aby każda osoba pracująca w gospodarstwie rolnym o powierzchni powyżej 1 ha przeliczeniowego i niepodlegająca innemu ubezpieczeniu była zgłoszona do ubezpieczenia społecznego rolników. Moim zdaniem zniesiony być powinien przymus ubezpieczenia żony rolnika, jeśli tylko on prowadzi gospodarstwo. Przecież właściciel firmy ubezpieczony w ZUS nie ma obowiązku ubezpieczania swojej żony w ZUS tylko dlatego, że sam prowadzi działalność gospodarczą.
• Ściągalność składek na ubezpieczenie społeczne rolników wynosi aż 102 proc. Jak to jest możliwe?
– Rolnicy są na ogół zdyscyplinowanymi płatnikami. Tak wysoki wskaźnik ściągalności składek wskazuje, że płacą oni nie tylko bieżące składki, ale także należności odroczone czy rozłożone na raty. Spora część osób uregulowała również zaległości składkowe, starając się o fundusze unijne czy rentę strukturalną. Obecnie rolników zalegających z zapłatą składek jest tylko około 14 proc.
UBEZPIECZENI W KRUS
W Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego jest ubezpieczonych prawie 1,6 mln rolników i ich domowników. Emerytury rolnicze otrzymuje 1,3 mln osób, renty rolnicze 328 tys. osób. W 2005 roku kasa na świadczenie emerytalno-rentowe wydała 15,5 mld zł. Dotacja z budżetu państwa do KRUS ogółem wyniosła w ubiegłym roku 15,4 mld zł.
Rozmawiała Bożena Wiktorowska
Dariusz Rohde
Inżynier budownictwa. Od 1998 roku był dyrektorem Oddziału Regionalnego KRUS w Koszalinie, a od 2000 roku w Szczecinie. W tym roku wygrał konkurs na prezesa KRUS i w maju został powołany na 5-letnią kadencję.