Wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. dla celów ubezpieczeń społecznych jest traktowany jak osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, sposób rozliczania się z ZUS będzie miał więc podobny charakter.
Jednoosobowa spółka z o.o. to spółka kapitałowa, w której wszystkie udziały należą do jednego wspólnika. Mimo że spółka oznacza współpracę co najmniej dwóch osób, to w spółkach kapitałowych jednoosobowa spółka jest wyjątkiem od tej reguły. Spółki kapitałowe stanowią połączenie kapitału, a nie inwidualnych cech wspólników. Kodeks spółek handlowych określa zasady tworzenia i funkcjonowania jednoosobowej spółki z o.o.:
• wspólnikiem może być osoba fizyczna lub osoba prawna,
• jednoosobowa spółka z o.o. nie może być założona przez inną jednoosobową spółkę z o.o.
• minimalny kapitał zakładowy spółki musi wynosić co najmniej 50 000 zł,
• spółka sama odpowiada za zobowiązania swoim majątkiem, wspólnicy odpowiadają do wartości wniesionego udziału, wyjątkiem są zobowiązania podatkowe, gdzie wspólnicy odpowiadają całym swoim majątkiem, w takiej części, w jakiej uczestniczą w podziale zysków,
• spółkę reprezentuje zarząd, określony w umowie spółki.
W spółkach z o.o., gdzie występuje co najmniej dwóch wspólników, powołanie wspólnika do zarządu (jako prezesa lub wiceprezesa), nie rodzi obowiązku ubezpieczeń społecznych. W jednoosobowych spółkach z o.o. dla wspólnika ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne są obowiązkowe.
Z dniem 1 stycznia 2003 r. weszła w życie zmiana ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, która powiększyła krąg osób prowadzących działalność pozarolniczą o wspólnika jednoosobowej spółki z o.o., wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej (art. 8 ust. 6 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych – Dz.U. nr 137, poz. 887 z późn. zm.).
Od dnia wejścia w życie nowelizacji ustawy, czyli od 1 stycznia 2003 r., wspólnicy jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością podlegają ubezpieczeniom tak samo jak osoby prowadzące działalność gospodarczą, czyli obowiązkowo podlegają ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu, a dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu. Wspólnik jednoosobowej spółki obowiązkowo płaci ponadto składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy.
Wspólnicy spółek, którzy mieli zawarte umowy o pracę z pełnomocnikiem lub radą nadzorczą z tytułu czynności nie związanych z zarządzaniem lub reprezentowaniem spółki, po 1 stycznia 2003 r. nadal podlegają ubezpieczeniom z tytułu zawartych umów, jak pracownicy.
W takim przypadku, gdy wspólnik jednoosobowej spółki ma zawartą umowę o pracę, podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu z dwóch tytułów, a mianowicie osoba taka opłaca składkę zdrowotną od umowy o pracę oraz z tytułu bycia wspólnikiem jednoosobowej spółki z o.o. Obowiązek opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne z obu tytułów wynika z art. 82 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych – Dz.U. nr 210, poz. 2135 z późn. zm. (przykład).
WAŻNE
Wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. osiągający z tytułu umowy o pracę przychód w przeliczeniu na okres miesiąca mniejszy od kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązkowo podlega ubezpieczeniom społecznym z obu tytułów.
Zgłaszanie do ubezpieczeń
Okres, w którym osoba jest wspólnikiem jednoosobowej spółki z o.o., jest okresem podlegania ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu. Wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. zgłasza się do obowiązkowych ubezpieczeń: emerytalnego, rentowych, wypadkowego i zdrowotnego oraz do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego na dokumencie ZUS ZUA z kodem ubezpieczenia 05 43 XX.
Podstawa wymiaru składki
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne dla wspólników jednoosobowych spółek z o.o. stanowi podstawa wymiaru składek dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą. Zatem na ubezpieczenia społeczne jest to kwota zadeklarowana, nie niższa jednak od 60 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale, a na ubezpieczenie zdrowotne kwota nie niższa od 75 proc. przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, włącznie z wypłatami z zysku.
Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe podlegają ograniczeniu do 30-krotności.
Wspólnik jednoosobowej spółki z umową o pracę
Umowa o pracę zawarta ze wspólnikiem jednoosobowej spółki przed 1 stycznia 2003 r. po nowelizacji ustawy pozostaje ważna i podlega ubezpieczeniom. Obecnie zawarcie umowy o pracę ze wspólnikiem jednoosobowej spółki z o.o. musi nastąpić w formie aktu notarialnego. Reguluje to art. 173 Kodeksu spółek handlowych, który stanowi, że w przypadku gdy wszystkie udziały spółki przysługują jedynemu wspólnikowi, oświadczenie woli takiego wspólnika składane spółce wymaga formy pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym. W przypadku gdy wspólnik jednoosobowej spółki jest zarazem jedynym członkiem zarządu, czynność prawna między tym wspólnikiem a reprezentowaną przez niego spółką wymaga formy aktu notarialnego, aby uniknąć sytuacji, gdy wspólnik spółki zawierał umowę o pracę ze spółką, którą reprezentował lub gdzie umowa o pracę była zawierana między wspólnikiem spółki a wyznaczonym przez niego pełnomocnikiem. Umowa o pracę w obu przypadkach była zawierana „z samym sobą” i z mocy prawa była nieważna. W takiej sytuacji wspólnik spółki występuje bowiem po obu stronach stosunku pracy – jest pracodawcą i jednocześnie pracownikiem.
W stosunku pracy występują sytuacje, w których pracownik zwraca się do pracodawcy z wnioskami (np. o udzielenie urlopu) lub pracodawca wydaje polecenia służbowe pracownikowi. Taka sytuacja zmuszałaby do zwracania się z wnioskami do samego siebie lub do wydawania poleceń samemu sobie.
WAŻNE
Wspólnik jednoosobowej spółki z o.o., który ma zamiar zawrzeć umowę o pracę ze swoją spółką, musi to zrobić w formie aktu notarialnego.
Przedmiotem umowy o pracę nie może być działalność związana z prowadzeniem lub reprezentowaniem spółki. Osoba, która jest jednoosobowym wspólnikiem spółki i zawarła umowę o pracę z swoją spółką, musi się liczyć z tym, że będzie w takim wypadku podlegać ubezpieczeniom z dwóch tytułów: ubezpieczeniom społecznym obowiązkowo z umowy o pracę, a ubezpieczeniu zdrowotnemu obowiązkowo z umowy o pracę i z tytułu wspólnika jednoosobowej spółki z o.o.
Aby dobrowolnie podlegać ubezpieczeniom społecznym z prowadzenia działalności gospodarczej z tytułu posiadania statusu wspólnika jednoosobowej spółki z o.o., z umowy o pracę trzeba osiągać przychód, w przeliczeniu na okres miesiąca, w kwocie co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę. Jeżeli jednak wspólnik spółki osiąga z tytułu umowy o pracę przychód w przeliczeniu na okres miesiąca mniejszy od kwoty minimalnego wynagrodzenia, wtedy obowiązkowo podlega ubezpieczeniom społecznym z obu tytułów.
PRZYKŁAD
Osoba będąca wspólnikiem jednoosobowej spółki z o.o. jest również zatrudniona na umowie o pracę. Przed wejściem w życie zmiany ustawy podlegała ubezpieczeniom zdrowotnym z tytułu umowy o pracę, a od dnia 1 stycznia 2003 r. podlega tym ubezpieczeniom także z tytułu bycia wspólnikiem spółki.
Podstawa prawna
• Art. 8 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. nr 137, poz. 887 z późn. zm.).
• Art. 82 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. nr 210, poz. 2135 z późn. zm.).
• Art. 151, art. 154, art. 173 ustawy z 5 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz.U. nr 94, poz. 1037 z późn. zm.).
Tomasz Podgórski
gp@infor.pl