Apteka nie jest zwykłą placówką handlową. Farmaceuta nie tylko sprzedaje, ale także doradza – np. jakim tańszym lekiem można zastąpić ten z recepty. Niestety, może też odmówić jej realizacji, gdy jest nieczytelna.
Osoba, która chce zrealizować receptę, musi przestrzegać terminów wykupu przepisanych leków. W innym przypadku może mieć problemy z ich nabyciem lub utracić prawo do refundacji. Termin realizacji recepty nie może przekroczyć 30 dni od daty jej wystawienia, ale od tej zasady istnieją wyjątki. Odnoszą się one do recept, na których zapisano antybiotyki oraz wystawionych w ramach pomocy doraźnej (przez lekarza pogotowia ratunkowego). W tych przypadkach ważność wystawionej recepty upływa już po 7 dniach. Inne terminy dotyczą lekarstw sprowadzanych z zagranicy indywidualnie dla pacjenta. Wtedy termin realizacji takiej recepty wynosi 60 dni.
Odrzucona recepta
Pacjent powinien wiedzieć, że farmaceuta może odmówić realizacji recepty. Jest to możliwe, jeżeli:
• zachodzi uzasadnione podejrzenie co do autentyczności recepty lub zapotrzebowania,
• pacjent nie odebrał leku sporządzonego w aptece w ciągu 6 dni – w przypadku leku recepturowego lub leku sporządzonego na podstawie etykiety aptecznej,
• osoba, która przedstawiła receptę do realizacji, nie ukończyła 13 roku życia,
• zachodzi uzasadnione podejrzenie co do wieku osoby, dla której została wystawiona recepta.
Farmaceuta i technik farmaceutyczny mogą odmówić wydania produktu leczniczego także wtedy, gdy jego wydanie może zagrażać życiu lub zdrowiu pacjenta.
Odmowa może nastąpić również w przypadku złego wypisania recepty przez lekarza. Należy pamiętać, że recepta jest dokumentem – nie może być uszkodzona, opisana nieczytelnie, wykluczone są też jakiekolwiek poprawki w jej treści. Ponadto lekarza obowiązują ścisłe wymagania co do danych, jakie powinny znaleźć się na recepcie. Jakiekolwiek braki lub odstępstwa mogą być uznane przez farmaceutę za podstawę odmowy realizacji recepty
Obowiązki farmaceuty
Do obowiązków farmaceuty należy przede wszystkim poinformowanie chorego o istnieniu leku zastępczego, który jest tańszym odpowiednikiem przepisanego farmaceutyku. Niestety, w praktyce ten obowiązek nie jest realizowany. Ale pacjent powinien wiedzieć, że zgłaszając się do aptecznego okienka, zawsze taką informację powinien otrzymać i jej się domagać. Jest to jego prawo.
Na receptę bez recepty
Farmaceuta nie może wydać leku recepturowego bez recepty. Taka jest żelazna zasada. Istnieje jednak pewien wyjątek. Przykładowo, osoba przewlekle chora musiała wyjechać na dłużej i podczas pobytu poza domem skończyły się tabletki, które musi zażywać regularnie. W takiej sytuacji może zwrócić się do farmaceuty o wydanie leku, ale swoją sytuację musi potwierdzić szczególnymi okolicznościami. Przepisy prawa farmaceutycznego mówią, że w przypadku nagłego zagrożenia zdrowia lub życia farmaceuta może wydać bez recepty lekarskiej produkt leczniczy zastrzeżony do wydawania na receptę w najmniejszym terapeutycznym opakowaniu, z wyłączeniem środków odurzających, substancji psychotropowych i prekursorów grupy I-R.
Fakt wydania lekarstwa farmaceuta odnotowuje na sporządzanej recepcie farmaceutycznej. Powinna ona zawierać nazwę wydanego produktu leczniczego, dawkę, przyczynę wydania leku, tożsamość i adres osoby, która go kupiła, datę wydania, podpis i pieczątkę farmaceuty. Recepta farmaceutyczna zastępuje receptę za 100-proc. odpłatnością i podlega ewidencjonowaniu.
WAŻNE
Produkty lecznicze i wyroby medyczne wydane z apteki nie podlegają zwrotowi, chyba że nabywca leku stwierdzi jakieś uszkodzenia fizyczne – np. w wewnętrznym opakowaniu – które nie były widoczne w aptece.
Dzielenie opakowania
Leki wydaje się w pełnych opakowaniach albo w ilości maksymalnie zbliżonej, jednak nie mniejszej niż ilość określona przez osobę wystawiającą receptę. Jeśli nie przyczyni się to do zmiany gwarantowanej przez producenta jakości leku, a pacjent otrzyma lek w odpowiednio oznakowanym opakowaniu własnym apteki, osoba wydająca antybiotyk lub lek przepisany w postaciach parenteralnych dzieli zawartość opakowania tak, aby maksymalnie zbliżyć ją do przepisanej na recepcie.
Gdy nie ma w kraju
Jeśli chory potrzebuje leku, który nie jest dostępny w Polsce, może zwrócić się o jego sprowadzenie z państwa, gdzie jest on zarejestrowany i dostępny. Zasady sprowadzania leków reguluje rozporządzenie ministra zdrowia z 18 kwietnia 2005 r. w sprawie sprowadzania z zagranicy produktów leczniczych nie posiadających pozwolenia na dopuszczenie do obrotu, niezbędnych dla ratowania życia lub zdrowia pacjenta (Dz.U. nr 70, poz. 636). Zapotrzebowanie na dany lek wystawia szpital lub lekarz prowadzący leczenie poza szpitalem. Zapotrzebowanie wystawione przez lekarza leczącego pacjenta w szpitalu podpisuje również dyrektor szpitala lub osoba upoważniona przez dyrektora. Następnie zapotrzebowanie musi zostać potwierdzone pisemnie przez konsultanta z danej dziedziny medycyny i skierowane do ministra zdrowia, celem potwierdzenia okoliczności. Przy sprowadzaniu leku z zagranicy można też zwrócić się do Narodowego Funduszu Zdrowia o objęcie danego medykamentu refundacją. Wystawiający zapotrzebowanie na dany lek kieruje następnie ten dokument do hurtowni farmaceutycznej za pośrednictwem apteki ogólnodostępnej. W sytuacjach nie cierpiących zwłoki zapotrzebowanie może być przekazane faksem lub przy użyciu nośników elektronicznych. Hurtownia farmaceutyczna sprowadzająca produkt leczniczy, szpital oraz apteka wydająca lek prowadzą ewidencję sprowadzanych z zagranicy produktów leczniczych. Na tej podstawie lek zostaje ściągnięty do kraju i odebrany przez pacjenta.
GDZIE SZUKAĆ DANYCH O LEKACH
Informacji o tańszych odpowiednikach można szukać samodzielnie. Na stronach internetowych Ministerstwa Zdrowia umieszczono „Informator o lekach refundowanych” (www.mz.gov.pl). Jest on skierowany do pacjentów, lekarzy i aptekarzy, a jego celem jest ułatwienie dostępu do informacji nie tylko o najtańszych odpowiednikach danego leku, ale także o wysokości kosztów ponoszonych przez pacjenta przy zakupie określonego leku refundowanego.
CZEGO NALEŻY OCZEKIWAĆ W APTECE
Obowiązkiem farmaceuty jest udzielenie fachowej informacji na temat nabywanego leku, m.in. o jego właściwościach oraz skutkach ubocznych. Farmaceuta zawsze powinien poinformować o tańszym odpowiedniku leku, który chcemy nabyć realizując receptę. W określonych sytuacjach farmaceuta może wydać lek recepturowy na podstawie recepty farmaceutycznej, jeżeli nieprzyjęcie tego leku powoduje zagrożenie dla zdrowia i życia. Farmaceuta może wydać lek w mniejszej dawce, jeżeli tego sobie zażyczymy (nigdy większej). Leki nabywa się tylko w pełnych opakowaniach (nie jest możliwy zakup np. kilku tabletek). Farmaceuta może zakwestionować receptę, jeżeli jest ona uszkodzona lub zawiera niepełne lub poprawione dane, może również nie wydać leku lub wydać lek refundowany za pełną odpłatnością, jeżeli przekroczymy termin realizacji recepty, który z wyjątkami wynosi 30 dni.
REALIZACJA RECEPTY W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ
Podstawowe informacje dotyczące realizacji recept, opłat oraz procedury ubiegania się o zwrot kosztów leków w poszczególnych państwach Unii Europejskiej znajdują się na stronie internetowej Ministerstwa Zdrowia. Generalnie w większości krajów unijnych przy realizacji recept pacjent zobowiązany jest przedstawić ważny paszport oraz kopię odpowiedniego zaświadczenia, tj.:
• E 111 – o prawie do świadczeń podczas czasowego pobytu w innym państwie członkowskim
• E 128 – o prawie do świadczeń w trakcie pobytu w innym państwie członkowskim (dot. pracowników wysyłanych oraz towarzyszących im członków rodzin oraz studentów studiujących w innym państwie członkowskim)
• E 121 – o prawie do świadczeń emeryta lub rencisty, który zamieszkuje w państwie członkowskim innym niż państwo wypłacające mu emeryturę lub rentę.
Tomasz Pietryga
tomasz.pietryga@infor.pl