Płatników, którzy nie wywiązują się należycie ze swoich obowiązków – nie opłacają składek terminowo oraz składają błędne dokumenty ubezpieczeniowe – Zakład Ubezpieczeń Społecznych może ukarać, wymierzając opłatę dodatkową.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych może wymierzyć opłatę dodatkową w dwóch przypadkach:
• płatnikowi w razie nieopłacenia składek lub opłacenia ich w zaniżonej wysokości (art. 24 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych),
• płatnikowi składek lub instytucji obsługującej wpłaty składek, jeżeli w terminie nie był w stanie przekazać składki do otwartego funduszu emerytalnego z powodu nieprzekazania lub przekazania błędnego zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych, zgłoszenia płatnika składek, imiennego raportu miesięcznego, deklaracji rozliczeniowej, dokumentu płatniczego lub zlecenia płatniczego (art. 47 ust. 10c ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).
Wymierzenie opłaty na podstawie art. 24 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych zależy od uznania ZUS. Natomiast w drugim przypadku ZUS jest obowiązany wymierzyć taką opłatę w każdej sytuacji, gdy nieprzekazanie składek było wynikiem błędu płatnika lub instytucji obsługującej wpłaty składek.
Za nieopłacenie składek w terminie
ZUS może wymierzyć płatnikowi dodatkową opłatę w wysokości do 100 proc. nieopłaconych składek (art. 24 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). Nie może być więc ona wyższa niż wysokość nieopłaconej należności głównej z tytułu składek.
W tym przypadku wymierzenie dodatkowej opłaty z tytułu nieopłacenia składek pozostawiono uznaniu ZUS. Jednak nie oznacza to dowolności w tym zakresie. ZUS na podstawie całokształtu okoliczności danej sprawy powinien ustalić, czy w danym przypadku uzasadnione jest ukaranie płatnika dodatkową opłatą za nieopłacenie składek w terminie. W takiej sytuacji ZUS ocenia zachowanie płatnika, które spowodowało nieopłacenie składek lub opłacenie ich w zaniżonej wysokości, a w szczególności czy było spowodowane okolicznościami zależnymi od płatnika oraz zawinionymi przez niego. W inny sposób powinien być bowiem potraktowany płatnik, który opóźnia się z wykonaniem obowiązku opłacania składek, mimo dobrej kondycji ekonomicznej, a inaczej płatnik borykający się z trudnościami finansowymi, a szczególnie tymi, które powstały na skutek zdarzeń od niego niezależnych.
Ponadto przy stosowaniu opłaty dodatkowej ZUS uwzględnia dotychczasowy stosunek płatnika do obowiązku opłacania składek – czy jest to stałe czy incydentalne opóźnienie. Dotychczasowy stosunek do wypełnienia obowiązku to istotne wskazanie dla ZUS, czy płatnik jest zainteresowany jego należytym wykonaniem i podejmuje czynności zmierzające do prawidłowej jego realizacji.
WAŻNE
Wymierzenie dodatkowej opłaty następuje w drodze decyzji. Od tej decyzji płatnik może się odwołać do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych (art. 83 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).
Za nieprzekazanie składki do OFE
ZUS wymierzana opłatę dodatkową na podstawie art. 47 ust. 10c ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, jeżeli nie mógł przekazać składek do otwartego funduszu emerytalnego w terminie z powodu nieprzekazania lub przekazania błędnego zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych, zgłoszenia płatnika składek, imiennego raportu miesięcznego, deklaracji rozliczeniowej, dokumentu płatniczego lub zlecenia płatniczego. W takiej sytuacji opłatą dodatkową karany jest płatnik składek lub instytucja obsługująca wpłaty składek.
Składkę do wybranego przez ubezpieczonego otwartego funduszu emerytalnego ZUS zobowiązany jest przekazać niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 15 dni roboczych, licząc od otrzymania składki opłaconej przy użyciu dokumentów płatniczych, raportów miesięcznych i deklaracji (art. 47 ust. 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).
Jeżeli w tym terminie ZUS nie będzie w stanie przekazać składki z tych przyczyn, powinien wymierzyć opłatę dodatkową płatnikowi lub instytucji obsługującej wpłaty (bank, poczta) w zależności od tego, który z tych podmiotów spowodował powstanie błędu.
Po stwierdzeniu błędu ZUS przesyła płatnikowi składek lub instytucji obsługującej wpłaty składek zawiadomienie o nieprzekazaniu lub przekazaniu błędnego dokumentu nie później niż w ciągu 30 dni, licząc od następnego dnia po dniu, w którym upływał termin przekazania składki do otwartego funduszu emerytalnego.
Opata dodatkowa wymierzana jest wysokości odsetek liczonych według zmiennej stopy procentowej, obowiązującej dla kolejnych trzymiesięcznych okresów, rozpoczynających się pierwszego dnia każdego kwartału kalendarzowego. Wysokość zmiennej stopy procentowej jest obliczana jako średnia arytmetyczna średnich ważonych stóp rentowności 52-tygodniowych bonów skarbowych sprzedanych na czterech ostatnich przetargach, które odbyły się do końca miesiąca poprzedzającego ostatni miesiąc przed rozpoczęciem danego kwartału, i jest zaokrąglana do dwóch miejsc po przecinku. Do obliczania tych odsetek przyjmuje się, że rok wynosi 365 dni.
WAŻNE
Opłaconą lub ściągniętą w drodze postępowania egzekucyjnego dodatkową opłatę ZUS przekazuje w całości na rachunek ubezpieczonego w otwartym funduszu emerytalnym.
Odsetki obliczone są od kwoty nieprzekazanej w terminie składki na otwarte fundusze emerytalne (tzn. od 7,3 proc. podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne ubezpieczonego – taka kwota jest przekazywana do otwartego funduszu emerytalnego), za okres od następnego dnia po upływie terminu przekazania składek przez ZUS do otwartego funduszu emerytalnego do dnia otrzymania prawidłowych dokumentów, które były przyczyną nieprzekazania składek do funduszu.
Sposób wniesienia opłaty dodatkowej
Dodatkowa opłata wymierzana jest w drodze decyzji, od której przysługuje odwołanie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych (art. 83 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). Instytucje obsługujące wpłaty składek i płatnicy składek zobowiązani są wpłacić dodatkową opłatę w najbliższym terminie opłacania składek po uprawomocnieniu się decyzji o jej wymierzeniu. Jeżeli opłata nie zostanie uregulowana dobrowolnie, podlega ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Opłaconą lub ściągniętą w drodze postępowania egzekucyjnego dodatkową opłatę ZUS przekazuje w całości na rachunek ubezpieczonego w otwartym funduszu emerytalnym.
4,30 proc. wynosi wysokość odsetek należnych z tytułu nieprzekazanych w terminie składek do otwartego funduszu emerytalnego od 1 stycznia 2006 r. do 31 marca 2006 r.
Iwona Wielgopolanin
gp@infor.pl
Podstawa prawna
• Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. nr 137, poz. 887 z późn. zm.).
• Komunikat Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 2 grudnia 2005 r. w sprawie wysokości odsetek należnych z tytułu nieprzekazanych w terminie składek do otwartego funduszu emerytalnego (MP nr 80, poz. 1146).