Składka na ubezpieczenie zdrowotne w 2006 r. wynosi 8,75% i ma dwojaki charakter, jest ona miesięczna i niepodzielna.
Składka na ubezpieczenie zdrowotne jest miesięczna. Oznacza to, że osoby odprowadzające składkę na ubezpieczenie zdrowotne (np. osoby prowadzące pozarolniczą działalność) oraz jednostki organizacyjne odprowadzające składkę na ubezpieczenie zdrowotne (np. pracodawca w stosunku do pracowników, urząd pracy w stosunku do bezrobotnych, organ rentowy w stosunku do emerytów i rencistów, zleceniodawca w stosunku do zleceniobiorców) są obowiązane bez uprzedniego wezwania opłacić składki na ubezpieczenie zdrowotne za każdy miesiąc kalendarzowy w trybie i na zasadach oraz w terminie przewidzianym dla składek na ubezpieczenia społeczne, a jeżeli do tych osób i jednostek nie stosuje się przepisów o ubezpieczeniu społecznym – w terminie do 15. dnia następnego miesiąca.
ważne
W przypadku nieopłacenia w terminie składek na ubezpieczenie zdrowotne pobiera się odsetki za zwłokę na zasadach i w wysokości określonej dla zaległości podatkowych.
Nie zawsze co miesiąc...
Nie zawsze jest jednak możliwe opłacenie składki na ubezpieczenie zdrowotne za każdy miesiąc kalendarzowy podlegania temu ubezpieczeniu. Przykładem mogą być członkowie rady nadzorczej, którym świadczenie pieniężne z tytułu zasiadania w radzie wypłacane jest np. raz na kwartał lub jedynie raz na pół roku. Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego tych osób powstaje natomiast już z dniem powołania na członka rady nadzorczej, w której zasiadanie wiąże się z pobieraniem świadczenia pieniężnego. Dlatego w takiej sytuacji za miesiące, w których nie było wypłaty tego świadczenia, należy przekazywać do ZUS tzw. zerowe imienne raporty miesięczne, czyli raporty, w których w polach dotyczących podstawy wymiaru i wysokości składki na ubezpieczenie zdrowotne należy wpisać „0,00”. Natomiast w raporcie za miesiąc, w którym członkowie rady nadzorczej otrzymali świadczenie pieniężne, należy wykazać naliczoną składkę na ubezpieczenie zdrowotne oraz podstawę wymiaru tej składki. A zatem w przypadku tych osób składka jest odprowadzana nie co miesiąc, lecz np. raz na kwartał. Z uwagi jednak na fakt, iż zasadą jest składka miesięczna – to za miesiące, w których osoby te podlegały ubezpieczeniu, lecz nie osiągały przychodu – konieczne jest składanie co miesiąc do ZUS tzw. zerowych raportów miesięcznych.
Niepodzielna składka
Składka na ubezpieczenie zdrowotne jest niepodzielna (art. 79 ust. 2 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych – DzU nr 210, poz. 2135 ze zm.). Jednak zapis o niepodzielności składki nie ma wpływu na ustalanie wysokości składki osób, dla których jej wysokość uzależniona jest od osiągniętego przez nich przychodu czy np. zasiłku. Jeśli dla danej osoby podstawą wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne jest osiągnięty przez nią w danym miesiącu przychód i osoba ta osiąga go jedynie przez część miesiąca – oznacza to w konsekwencji, że podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne tej osoby (i w rezultacie również składka) będzie niższa niż wówczas, gdyby podstawą wymiaru składki był przychód z całego miesiąca. Nie oznacza to jednak, że w tym przypadku nie została zachowana zasada o niepodzielności składki. Jeżeli np. w połowie miesiąca rozwiązano z pracownikiem umowę o pracę – to składka na ubezpieczenie zdrowotne tego pracownika odprowadzona za miesiąc, w którym rozwiązano z nim stosunek pracy, jest o połowę niższa niż składka za poprzedni miesiąc, w którym przepracował cały miesiąc. W zaistniałej sytuacji zmniejszenie wysokości składki spowodował zatem mniejszy niż w poprzednim miesiącu przychód ubezpieczonego. Składka była natomiast w tym przypadku niepodzielna (składka jest niższa nie dlatego, że została podzielona, lecz dlatego, iż pracownik osiągnął niższy przychód).
Zasada, zgodnie z którą składka na ubezpieczenie zdrowotne jest niepodzielna, ma natomiast znaczenie dla ubezpieczonych, którzy odprowadzają składkę od kwoty, która nie odpowiada ich rzeczywistym przychodom. Dotyczy to np. osób prowadzących pozarolniczą działalność. W przypadku tych osób (oraz osób z nimi współpracujących) podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw z poprzedniego kwartału. A zatem skoro składka jest niepodzielna, to wspomniane osoby zapłacą taką samą składkę zarówno wówczas, gdy podlegają ubezpieczeniu zdrowotnemu przez cały miesiąc, jak i wówczas gdy ww. ubezpieczeniem objęci są jedynie przez kilka dni danego miesiąca (np. dlatego, że działalność gospodarczą podjęli dopiero w trakcie miesiąca).
Podobnie będzie w przypadku osób, za które składka odprowadzana jest np. od kwoty odpowiadającej wysokości świadczenia pielęgnacyjnego przysługującego na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych. Jeżeli dla osoby korzystającej z urlopu wychowawczego i niepodlegającej obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu podstawą wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne jest kwota odpowiadająca wysokości świadczenia pielęgnacyjnego przysługującego na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych, to składka będzie odprowadzana w takiej samej wysokości zarówno wówczas, gdy osoba korzystająca z urlopu wychowawczego będzie objęta ubezpieczeniem na podstawie tego tytułu przez cały miesiąc, jak i wówczas gdy z tego tytułu będzie podlegała ubezpieczeniu zdrowotnemu zaledwie przez kilka dni danego miesiąca.
Andrzej Sidorko
radca prawny w Mazowieckim Oddziale Wojewódzkim Narodowego Funduszu Zdrowia w Warszawie