Wdowa albo wdowiec może otrzymać rentę rodzinną po zmarłym małżonku na czas określony albo na stałe. Renta rodzinna jest przyznawana na czas określony osobie, która nie ukończyła 50 lat i jest co najmniej częściowo niezdolna do pracy. Na okresową rentę mogą też liczyć wdowy i wdowcy, który po śmierci małżonka nie mają niezbędnych źródeł utrzymania.
Jednym z warunków otrzymania przez wdowę, wdowca renty rodzinnej jest stwierdzenie u nich niezdolności do pracy. Niezdolna do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Od 1 listopada 2005 r. niezdolność do pracy orzeka się w zasadzie na okres nie dłuższy niż 5 lat. Niezdolność do pracy może być orzeczona na okres dłuższy, jeżeli według wiedzy medycznej nie ma rokowań do odzyskania niezdolności do pracy przed upływem tego okresu. W przypadku przyznania renty rodzinnej z powodu niezdolności do pracy wdowa albo wdowiec otrzyma ją na okres wskazany w orzeczeniu o niezdolności do pracy.
Orzeczenie o niezdolności do pracy wydaje lekarz orzecznik ZUS. Od orzeczenia lekarza orzecznika osobie zainteresowanej przysługuje sprzeciw do komisji lekarskiej ZUS w ciągu 14 dni od dnia doręczenia tego orzeczenia.
PRZYKŁAD
Anna P. (40-letnia wdowa) złożyła wniosek o rentę rodzinną 30 listopada 2005 r. Jej mąż zmarł 3 listopada 2005 r. Spełniał on warunki wymagane do przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy. Lekarz orzecznik ZUS orzekł, iż wnioskodawczyni jest częściowo niezdolna do pracy, na okres do listopada 2008 r. W takiej sytuacji ZUS przyzna Annie P. prawo do renty rodzinnej od 3 listopada 2005 r. do 30 listopada 2008 r.
WARTO WIEDZIEĆ
Osoba korzystająca z okresowej renty rodzinnej przyznanej z powodu niezdolności do pracy nabędzie prawo do renty rodzinnej na stałe, jeżeli wiek 50 lat ukończy nie później niż w ciągu 5 lat od śmierci współmałżonka.
Ponowny wniosek
Trzeba przypomnieć, że prawo do okresowej renty rodzinnej ustaje z upływem czasu, na jaki zostało przyznane. Dalsza wypłata renty, w przypadku istnienia co najmniej częściowej niezdolności do pracy możliwa jest nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o ustalenie prawa o tej renty na dalszy okres. Osoba uprawniona do renty okresowej z powodu niezdolności do pracy powinna więc przed upływem okresu wskazanego w decyzji złożyć wniosek o kontynuowanie uprawnień do świadczenia wraz z zaświadczeniem o stanie zdrowia. Aby nie było przerwy w wypłacie renty, warto złożyć wniosek w miesiącu, do którego ZUS przyznał rentę okresową, a najpóźniej w miesiącu następnym.
W przypadku gdy prawo do okresowej renty rodzinnej ustanie w związku z odzyskaniem zdolności do pracy, a po pewnym czasie ponownie powstanie niezdolność do pracy, ZUS przywróci prawo do tej renty, ale pod warunkiem, że ponownie co najmniej częściowa niezdolność do pracy powstała nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania prawa do renty.
Okresowa renta rodzinna jest przyznawana przez ZUS również w sytuacji niezwiązanej z niezdolnością do pracy. W przypadku gdy osoba w chwili śmierci współmałżonka nie spełnia warunków do przyznania renty rodzinnej, tzn. nie ma 50 lat, jest zdolna do pracy, nie wychowuje dzieci, wnuków, rodzeństwa, uprawnionych do renty rodzinnej po zmarłym mężu i nie ma niezbędnych źródeł utrzymania, ma prawo do okresowej renty rodzinnej. Świadczenie to jest przyznawane po to, by osoby, które nie mają środków do życia, miały czas na to, by odnaleźć się w nowej sytuacji po stracie bliskiej osoby, a także czas na znalezienie pracy. Prawo do takiej renty przysługuje:
• przez okres jednego roku od chwili śmierci współmałżonka,
• w okresie uczestniczenia w zorganizowanym szkoleniu mającym na celu uzyskanie kwalifikacji do wykonywania pracy zarobkowej, nie dłużej niż przez 2 lata od chwili śmierci małżonka.
PRZYKŁAD
Andrzej P. pobierający rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy zmarł w październiku 2005 r. Wdowa w chwili śmierci męża miała 46 lat i pozostawała na wyłącznym utrzymaniu męża. Na wniosek wdowy o przyznanie renty rodzinnej ZUS przyzna prawo do tej renty nie dłużej niż na okres 1 roku od dnia śmierci męża. Złożenie wniosku przez wdowę nie później niż do końca listopada 2005 r. spowoduje przyznanie przez ZUS renty rodzinnej od dnia śmierci męża.
Katarzyna Zaremba
PODSTAWA PRAWNA
• Ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2004 r. nr 39, poz. 353 z późn. zm.).
