Podstawowym świadczeniem rodzinnym jest zasiłek rodzinny. Osoba, która dostanie ten zasiłek, może się ubiegać o dodatki. Z uwagi na to, że wiele osób występuje o te świadczenia (obecnie zasiłek i dodatki otrzymuje 5,4 mln osób), warto znać warunki ich otrzymania.
Aby uzyskać prawo do zasiłku rodzinnego i dodatków, wnioskodawca nie może przekroczyć określonego progu dochodu przeliczanego na członka rodziny. Świadczenia te przysługują, jeśli dochód rodziny w przeliczeniu na jedną osobę nie przekracza miesięcznie 504 zł netto. Gdy członkiem rodziny jest dziecko niepełnosprawne – dochód może osiągać 583 zł.
W aktualnym okresie zasiłkowym (maj 2004 r. – sierpień 2005 r.) prawo do świadczeń rodzinnych jest ustalane na podstawie dochodu uzyskanego przez rodzinę w 2002 r.
Bez zasiłku, bez dodatków
Aby ubiegać się o wymienione w tabeli dodatki (wyjątek stanowią dwa świadczenia opiekuńcze), trzeba uzyskać zasiłek rodzinny. Przysługuje on, po spełnieniu kryterium dochodowego, rodzicom, opiekunowi prawnemu lub faktycznemu dziecka do uzyskania przez dziecko 18 lat. Okres pobierania zasiłku może być przedłużony do 21. roku życia, jeśli dziecko uczy się w szkole, lub do 24. roku życia, jeśli kontynuuje naukę w szkole lub szkole wyższej, a dodatkowo ma orzeczony umiarkowany lub znaczny stopień niepełnosprawności. Zasiłek rodzinny przysługuje też osobie uczącej się do 24. roku życia (za osobę uczącą się uważa się osobę pełnoletnią uczącą się, niepozostającą na utrzymaniu rodziców w związku z ich śmiercią lub z zasądzeniem od rodziców na jej rzecz alimentów).
WARTO WIEDZIEĆ
Podstawowym świadczeniem jest zasiłek rodzinny. Od jego uzyskania zależy, czy świadczeniobiorca może liczyć na 7 dodatków do niego.
Podkreślamy, że zasiłek rodzinny nie przysługuje, gdy dziecko przebywa w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie, rodzinie zastępczej lub pozostaje w związku małżeńskim.
500 zł po urodzeniu dziecka
Dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu urodzenia dziecka (500 zł jednorazowo) przysługuje matce, ojcu lub opiekunowi prawnemu dziecka. O zasiłek może się też starać faktyczny opiekun dziecka, ale pod warunkiem, że dziecko nie ukończyło pierwszego roku życia (ten warunek dotyczy także pozostałych osób), a ponadto dodatek nie zostanie przyznany wcześniej jednej z wymienionych wyżej osób. W sytuacji urodzenia podczas jednego porodu lub w przypadku przysposobienia więcej niż jednego dziecka, dodatek przysługuje na każde dziecko.
Dodatek za wychowywanie
Dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego wynosi 400 zł miesięcznie. Prawo do niego mają matka, ojciec, faktyczny albo prawny opiekun dziecka. W sytuacji kiedy oboje rodzice lub opiekunowie korzystają z urlopu wychowawczego, wypłacany jest tylko jeden dodatek. Generalnie można go pobierać przez okres korzystania z urlopu wychowawczego, nie dłużej jednak niż przez 24 miesiące, ale jeśli któraś z wymienionych osób opiekuje się więcej niż jednym dzieckiem urodzonym podczas jednego porodu, otrzymuje go dłużej – przez 36 miesięcy. Za 72 miesiące zasiłek przysługuje tym, którzy opiekują się dzieckiem z orzeczoną niepełnosprawnością albo niepełnosprawnością w stopniu znacznym. Aby otrzymać dodatek, trzeba przed uzyskaniem prawa do urlopu wychowawczego być zatrudnionym nie krócej niż 6 miesięcy. Dodatek nie jest wypłacany tym, którzy w okresie korzystania z tego urlopu podjęli zatrudnienie lub kontynuują zatrudnienie lub inną pracę zarobkową, i tym, których dzieci przebywają w placówkach zapewniających całodobową opiekę, przez co najmniej 5 dni w tygodniu, w żłobku, przedszkolu lub instytucji zapewniającej dzienną opiekę. Tracą do niego też prawo ci, którzy przestają osobiście sprawować opiekę nad dzieckiem, i ci, którzy w okresie urlopu wychowawczego korzystają z zasiłku macierzyńskiego.
Co dla rodzica samotnego i bezrobotnego
Kolejny dodatek do zasiłku rodzinnego (400 zł miesięcznie) przysługuje osobie samotnie wychowującej dziecko, która równocześnie utraciła prawo do zasiłku dla bezrobotnych (jednak tylko na skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania). Jest on wypłacany przez 3 lata, nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7 lat. Jego wypłata może zostać zawieszona, gdy osoba go otrzymująca podejmie zatrudnienie lub inną pracę zarobkową. Przywrócenie prawa do wypłaty dodatku następuje, gdy osoba, która straci pracę, nie nabędzie prawa do zasiłku dla bezrobotnych, wystąpi z wnioskiem o przywrócenie jego wypłaty w ciągu 14 dni od utraty pracy. Kolejnym warunkiem jego przywrócenia jest, by starający się o ten dodatek sam z pracy nie zrezygnował lub utrata zatrudnienia nie nastąpiła z przyczyn leżących po jego stronie (np. zwolnienie dyscyplinarne).
Podkreślamy, że dodatek nie jest wypłacany osobom, które złożyły wniosek po upływie 30 dni od dnia ustania prawa do zasiłku dla bezrobotnych i nie zarejestrowały się w powiatowym urzędzie pracy jako poszukujące zatrudnienia. Nie otrzymają go także ci, którzy mają ustalone prawo do renty socjalnej, emerytury, renty albo świadczenia pielęgnacyjnego.
Zamiast świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego
Dodatek z tytułu samotnego wychowania dziecka przysługuje samotnie wychowującym dziecko: matce, ojcu, faktycznemu lub prawnemu jego opiekunowi albo osobie uczącej się. Jego wysokość to 170 zł na jedno dziecko, a w przypadku dziecka legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności lub znacznym stopniu niepełnosprawności – 250 zł.
Specjalnie dla dzieci niepełnosprawnych
Z systemu świadczeń rodzinnych wypłacane jest nowe świadczenie dla rodzin wychowujących i kształcących dzieci niepełnosprawne. Dodatek z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka przysługuje matce, ojcu, opiekunowi prawnemu albo faktycznemu dziecka niepełnosprawnego, a także osobie uczącej się. Jest wypłacany do ukończenia przez dziecko 16. roku życia, jeśli ma orzeczoną niepełnosprawność, lub do ukończenia 24 lat, jeśli ma orzeczoną umiarkowaną lub znaczną niepełnosprawność. Wynosi 50 zł miesięcznie do ukończenia przez dziecko 5 lat lub 70 zł do ukończenia przez nie 24 lat.
We wrześniu na wyprawkę
Kolejnym świadczeniem do zasiłku rodzinnego jest dodatek z tytułu rozpoczęcia przez dziecko roku szkolnego w wysokości 90 zł. Jest on wypłacany jednorazowo we wrześniu. Przysługuje matce, ojcu, opiekunowi faktycznemu albo prawnemu dziecka, a także osobie uczącej się.
Gdy dziecko dojeżdża do szkoły
Ostatnim dodatkiem do zasiłku rodzinnego jest dodatek z tytułu podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania. Przysługuje on matce, ojcu dziecka, opiekunowi prawnemu albo faktycznemu dziecka lub osobie uczącej się i ma pokrywać częściowo wydatki związane:
• z zamieszkiwaniem w miejscowości, w której znajduje się siedziba szkoły ponadpodstawowej, ponadgimnazjalnej i gimnazjum w przypadku niepełnosprawnego dziecka lub osoby uczącej się – w wysokości 80 zł miesięcznie na dziecko,
• z pokryciem wydatków związanych z dojazdem dziecka do miejscowości, w której znajduje się siedziba szkoły ponadpodstawowej lub ponadgimnazjalnej – w wysokości 40 zł miesięcznie na dziecko.
Dodatek jest wypłacany przez 10 miesięcy w roku – od września do czerwca.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.Bartosz Marczuk
PODSTAWA PRAWNA
• Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. nr 228, poz. 2255 z późn. zm.).