Zwolnienie z powodu osiągnięcia wieku emerytalnego nie jest dyskryminacją Zdarza się, że pracodawcy po osiągnięciu przez pracowników wieku emerytalnego i nabyciu przez nich prawa do emerytury dają im wypowiedzenie. Czy rzeczywiście ukończenie przez mężczyznę 65, a kobietę 60 lat może być przyczyną wypowiedzenia?
Nasza czytelniczka w tym roku ukończyła 60 lat i nabyła prawo do emerytury. W związku z tym pracodawca w lutym wypowiedział jej umowę o pracę. Jej zdaniem jest to przejaw dyskryminacji ze względu na wiek. Pracodawca natomiast tłumaczy, że nie jej wiek stanowił przyczynę wypowiedzenia, lecz fakt, że wraz z nim uzyskała inne źródło utrzymania. Wydaje się, że w tym konkretnym przypadku nie ma podstaw do przyjęcia, że wypowiedzenie umowy o pracę, uzasadnione nabyciem przez pracownika prawa do emerytury, stanowi jego dyskryminację ze względu na wiek. Ochrona stosunku pracy pracownika musi bowiem mieścić się w rozsądnych granicach, a pracodawca nie może być pozbawiony możliwości realizowania własnej polityki zatrudnienia.
Ochrona tylko w wieku przedemerytalnym
Szczególna ochrona pracownika ze względu na wiek została przewidziana w art. 39 kodeksu pracy. Przepis ten nie zezwala pracodawcy na wypowiedzenie umowy o pracę pracownikowi, któremu do osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego (mężczyzna – 65 lat, kobieta – 60 lat) brakuje nie więcej niż 4 lata, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku.
Ograniczenie to jest przejawem troski o pracowników, którzy będąc w zaawansowanym wieku, nie mają jeszcze prawa do emerytury z ubezpieczenia społecznego, a w przypadku wypowiedzenia umowy o pracę mogliby mieć trudności w uzyskaniu środków utrzymania z innej pracy. Naruszenie tego zakazu daje pracownikowi prawo do dochodzenia uprawnień przewidzianych w kodeksie pracy w razie wadliwego wypowiedzenia umowy o pracę. W opisanej na wstępie sytuacji nie ma to jednak zastosowania.
Przejawy dyskryminacji
Wprawdzie pojęcie dyskryminacji wynikające z art. 111 k.p. nawiązuje do wieku jako jednego z przejawów nierównego traktowania pracowników, to jednak o gorszym traktowaniu pracownicy z tej właśnie przyczyny można by mówić tylko wtedy, gdyby przyczyną wypowiedzenia umowy o pracę był wyłącznie jej wiek. Tymczasem przyczynę tę stanowiła okoliczność, że wraz z ukończeniem 60 lat osiągnęła ona wiek emerytalny i wraz z nim nabyła uprawnienia emerytalne.
Zasada niedyskryminacji oznacza zakaz gorszego traktowania pewnych osób z przyczyn uznanych za dyskryminujące, a w omawianym przypadku decyzji pracodawcy nie można przypisać takiego charakteru. Potwierdza to postanowienie SN z 18 lipca 2003 r., I PK 210/03 (M.P.Pr.-wkł. 2004/7/7), zgodnie z którym wypowiedzenie umowy o pracę ze względu na osiągnięcie przez kobietę wieku emerytalnego (60 lat) oraz uzyskanie prawa do emerytury jest uzasadnione i nie może być ocenione jako dyskryminacja pracownika ze względu na płeć lub wiek.
Podobny pogląd wyrażono w wyrokach SN:
• z 21 kwietnia 1999 r., I PKN 31/99 (OSNAPiUS 13/2000, poz. 505), w którym przyjęto, że osiągnięcie przez pracownika wieku emerytalnego i uzyskanie prawa do świadczeń emerytalnych uzasadnia wypowiedzenie temu pracownikowi umowy o pracę w rozumieniu art. 45 par. 1 k.p. i nie może być ocenione jako dyskryminacja pracownika ze względu na wiek lub płeć,
• z 26 listopada 2003 r., I PK 616/02 (Pr. Pracy 2004/6/34), zgodnie z którym osiągnięcie przez pracownika wieku emerytalnego stanowi samodzielną przyczynę uzasadniającą wypowiedzenie umowy o pracę i nie jest przejawem dyskryminacji pracownika, który nabył prawo do emerytury.
Danuta Klucz