Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej z tytułu wykonywania zawodu
REKLAMA
Obowiązkowe umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej: Kwoty wskazane w rozporządzeniach dotyczących obowiązkowych ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej przedstawicieli poszczególnych zawodów są minimalnymi sumami gwarancyjnymi, co oznacza, że w umowie z zakładem ubezpieczeń mogą zostać określone na wyższym poziomie. Takie zwiększenie sumy gwarancyjnej zmniejszy ryzyko wystąpienia konieczności pokrycia szkody spowodowanej przez ubezpieczonego, która przewyższałaby kwotę ubezpieczenia.
Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej z tytułu wykonywania określonej działalności chroni majątek ubezpieczonego przed pomniejszeniem go na skutek roszczeń poszkodowanego. Pozwala także osobie poszkodowanej w wyniku działania lub zaniechania ubezpieczonego uzyskać pełną rekompensatę szkody.
Osoby wykonujące niektóre zawody są zobowiązane do zawierania obowiązkowych umów odpowiedzialności cywilnej związanej z wykonywanym zawodem. Obowiązek ten nakłada ustawa z 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych oraz szczegółowe przepisy dotyczące danych zawodów, które regulują indywidualne kwestie odnoszące się do umów ubezpieczeniowych zawieranych przez przedstawicieli konkretnych profesji. Dotyczy to w większości przypadków tzw. zawodów zaufania społecznego (np. adwokaci, notariusze).
Przedstawiciele innych zawodów czy przedsiębiorcy prowadzący działalność nieobjętą obowiązkiem zawierania umów OC mogą się ubezpieczyć dobrowolnie. W ramach dobrowolnej polisy ubezpieczyciel udziela ochrony ubezpieczeniowej, gdy w związku z określoną w umowie ubezpieczenia działalnością ubezpieczający w następstwie czynu niedozwolonego będzie zobowiązany do naprawienia szkody wyrządzonej osobie trzeciej. Ubezpieczeniem można objąć również odpowiedzialność kontraktową, czyli za szkodę spowodowaną niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania.
Zakres ubezpieczenia
Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej obejmuje szkody wyrządzone przy wykonywaniu czynności, zawodu lub prowadzeniu określonej działalności. Ochrona dotyczy:
• szkód z czynu niedozwolonego (czyli deliktowych), jak również kontraktowych, które wynikają z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązań,
• szkód wyrządzonych w wyniku rażącego niedbalstwa (czyli np. niezachowania właściwej dla sprawcy staranności) ubezpieczonego lub osób, za które ponosi odpowiedzialność.
W tym drugim przypadku zakładowi ubezpieczeń przysługuje prawo dochodzenia od ubezpieczonego lub osób, za które ponosi on odpowiedzialność, zwrotu odszkodowania wypłaconego poszkodowanemu. Roszczenie to przysługuje także, jeżeli szkoda wyrządzona została przez te osoby pod wpływem alkoholu, środków odurzających, substancji psychotropowych lub środków zastępczych w rozumieniu art. 6 ustawy z 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii.
Należy zwrócić uwagę, że pojęcie rażącego niedbalstwa w odniesieniu do szkód wyrządzanych przez przedstawicieli zawodów objętych obowiązkiem ubezpieczenia może być dosyć szeroko rozumiane. Pamiętajmy, że mamy w tym przypadku do czynienia z zawodami szczególnego zaufania, które powinny być wykonywane przy zachowaniu podwyższonych standardów jakości. Konsekwencją przekazania zakładom ubezpieczeń takiego uprawnienia może być duża ilość żądań z ich strony skierowanych do ubezpieczonych, w sytuacjach gdy za szkody spowodowane przez nich lub osoby, za które ponoszą odpowiedzialność (np. radca prawny za aplikanta), wypłaciły poszkodowanemu odszkodowanie.
Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej obejmuje szkody wyrządzone przy wykonywaniu czynności, zawodu lub prowadzeniu określonej działalności.
Z odpowiedzialności wyłączono szkody wyrządzone umyślnie przez osobę wykonującą dane czynności (zawód). Oznacza to, że za takie szkody zakład ubezpieczeń nie wypłaci odszkodowania. Trzeba go dochodzić bezpośrednio od sprawcy szkody. Zakład ubezpieczeń będzie musiał jednak wykazać winę umyślną sprawcy, co może się okazać w praktyce bardzo trudne.
Należy zwrócić uwagę na te wyłączenia. W rzeczywistości bowiem chronią one interesy jedynie zakładu ubezpieczeń, a nie sprawcy (podmiotu obciążonego obowiązkiem zawarcia umowy ubezpieczenia OC) bądź poszkodowanego. Wydaje się słuszne, by ubezpieczenie to funkcjonowało podobnie do OC z tytułu kierowania pojazdami mechanicznymi, gdzie pokrywane są wszelkie szkody spowodowane przez ubezpieczonego.
Umowa ubezpieczenia
Umowy ubezpieczenia nie obejmują szkód wyrządzonych przez ubezpieczonego osobom przez niego zatrudnionym na podstawie umowy o pracę lub osobom, przez które ubezpieczony wykonuje dane czynności. Nie obejmują również szkód:
• polegających na uszkodzeniu, zniszczeniu lub utracie mienia, wyrządzonych przez ubezpieczonego lub osobę, przez którą ubezpieczony wykonuje czynności brokerskie, małżonkowi, wstępnemu, zstępnemu, rodzeństwu, a także powinowatemu w tej samej linii lub stopniu, osobie pozostającej w stosunku przysposobienia oraz jej małżonkowi, jak również osobie, z którą ubezpieczony lub osoba, przez którą ubezpieczony wykonuje czynności brokerskie, pozostaje we wspólnym pożyciu,
• polegających na zapłacie kar umownych,
• powstałych wskutek działań wojennych, stanu wojennego, rozruchów i zamieszek, a także aktów terroru.
Ubezpieczenie nie obejmuje także szkód powstałych po zakończeniu wykonywania zawodu bądź działalności – po utracie uprawnień do jego wykonywania (np. skreśleniu z listy doradców podatkowych), chyba że szkoda jest następstwem wykonywania działalności przed utratą tych uprawnień.
Warto przytoczyć wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 9 października 2003 r. (sygn. akt I ACa 452/03; OSAB 2004/1/3), zgodnie z którym w razie zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej wystąpienie przewidzianego w niej wypadku ubezpieczonego wywołuje ten skutek, że ubezpieczony może liczyć na zwolnienie go przez ubezpieczyciela z obowiązku zapłaty odszkodowania należnego poszkodowanemu. Obowiązek ubezpieczyciela aktualizuje się w razie uzyskania przez poszkodowanego tytułu egzekucyjnego przeciwko ubezpieczonemu. O zakresie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń z tytułu nienależytego wywiązania się ze zobowiązania wynikającego z umowy ubezpieczenia OC (art. 471 k.c. w związku z art. 822 k.c.) decyduje umowa (prawa i obowiązki stron), nie zaś treść wyroku wydanego w sprawie z powództwa poszkodowanego przeciwko ubezpieczonemu sprawcy szkody.
Należy także zwrócić uwagę na przepisy przejściowe ustawy z 3 grudnia 2004 r. nowelizującej ustawę o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Nowe postanowienia (np. roszczenie regresowe zakładu ubezpieczeń w stosunku do ubezpieczonego) weszły w życie 1 stycznia br. i mają zastosowanie do umów zawartych po tej dacie.
Przykład 1
Tomasz P. będący agentem ubezpieczeniowym zawarł umowę obowiązkowego ubezpieczenia OC z tytułu wykonywania zawodu 20 grudnia 2004 r., na okres 12 miesięcy. Oznacza to, że do upływu tego okresu (czyli przez prawie cały 2005 r.) będą go dotyczyć przepisy obowiązujące do końca grudnia 2004 r.
Obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia OC z tytułu wykonywania zawodu lub prowadzenia określonej działalności dotyczy m.in.:
• adwokatów, radców prawnych, notariuszy, komorników sądowych,
• rzeczników patentowych,
• brokerów i agentów ubezpieczeniowych,
• detektywów,
• architektów oraz inżynierów budownictwa,
• organizatorów imprez masowych,
• przedsiębiorców przyjmujących zamówienia na świadczenia zdrowotne,
• podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań finansowych,
• doradców podatkowych,
• osób uprawnionych do wykonywania działalności usługowej w zakresie prowadzenia ksiąg rachunkowych,
• rzeczoznawców majątkowych,
• pośredników w obrocie nieruchomościami i zarządców nieruchomości,
• kwalifikowanych podmiotów świadczących usługi certyfikacyjne.
Poniżej przedstawimy szczegółowe zasady odnoszące się do ubezpieczeń OC przedstawicieli poszczególnych, wybranych profesji.
Pośrednictwo ubezpieczeniowe
Ustawa z 22 maja 2003 r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym nakłada obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej na osoby:
• wykonujące czynności agencyjne,
• wykonujące działalność brokerską.
W zakresie odpowiedzialności za szkody powstałe z tytułu wykonywania czynności agencyjnych agent ubezpieczeniowy, działający na rzecz więcej niż jednego zakładu ubezpieczeń w ramach tego samego działu ubezpieczeń, podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej. Agent działający jedynie dla jednego zakładu ubezpieczeń nie musi zatem zawierać umowy tego ubezpieczenia. Za szkodę wyrządzoną przez takiego agenta (oczywiście w związku z wykonywaniem czynności agencyjnych) odpowiada zakład ubezpieczeń, na rzecz którego agent ubezpieczeniowy działa.
Obowiązek ubezpieczenia jest zabezpieczony sankcją w wysokości równej w złotych 1000 euro (według średniego kursu ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski w tabeli kursów nr 1 każdego roku), którą musi wnieść na rzecz budżetu państwa agent ubezpieczeniowy, jeżeli nie dochował tego obowiązku. Wniesienie tej opłaty nie zwalnia z obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej.
Szczegóły określa rozporządzenie Ministra Finansów z 4 grudnia 2003 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu wykonywania czynności agencyjnych.
Przykład 2
Agent wykonywał czynności agencyjne na rzecz jednego zakładu ubezpieczeń. 1 marca zaczął współpracę także z drugim zakładem ubezpieczeń. Kiedy powstaje obowiązek zawarcia umowy OC?
Zgodnie z § 3 rozporządzenia MF w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu wykonywania czynności agencyjnych obowiązek ubezpieczenia OC powstaje w dniu zawarcia umowy agencyjnej z drugim zakładem ubezpieczeń wykonującym działalność ubezpieczeniową w tym samym dziale ubezpieczeń. Jeżeli zatem warunek wykonywania tej samej działalności jest spełniony, umowa powinna zostać zawarta 1 marca.
Agent ubezpieczeniowy wykonujący czynności agencyjne na rzecz więcej niż jednego zakładu ubezpieczeń w zakresie tego samego działu ubezpieczeń odpowiada za szkody powstałe z tytułu wykonywania tych czynności.
Minimalna suma gwarancyjna ubezpieczenia OC wynosi obecnie równowartość w złotych 1 000 000 euro w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte umową ubezpieczenia OC, oraz 1 500 000 euro – w odniesieniu do wszystkich takich zdarzeń. Stosowany jest kurs średni euro ogłoszony przez Narodowy Bank Polski po raz pierwszy w roku, w którym umowa ubezpieczenia OC została zawarta.
Takie też kwoty obowiązują w odniesieniu do ubezpieczenia OC brokerów ubezpieczeniowych, w stosunku do których obowiązuje rozporządzenie Ministra Finansów z 4 grudnia 2003 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu wykonywania działalności brokerskiej.
Umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej obejmuje szkody wyrządzone przez agenta lub brokera w związku z działalnością wykonywaną na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz innych państw członkowskich Unii Europejskiej.
Zarówno agent ubezpieczeniowy, jak i broker, który ma siedzibę lub miejsce zamieszkania w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej (i oczywiście który zdobył tam stosowne uprawnienia do wykonywania tej działalności), nie muszą prowadząc działalność w Polsce zawierać umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, jeżeli posiadają w innym państwie członkowskim UE zawartą umowę ubezpieczenia OC lub inną równoważną gwarancję opiewającą na kwoty co najmniej równe wskazanym.
Adwokaci, notariusze, radcowie prawni
Zawody prawnicze charakteryzują się pewnymi odmiennościami na tle innych profesji, których wykonywanie jest związane z obowiązkiem wykupu polisy OC. Chodzi bowiem nie tylko o szczególnie wysokie standardy wykonywania zawodu, ale także o szczególnie uregulowany obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej. Zwiększa on poziom ryzyka związany z wykonywaniem zawodu, czego konsekwencją jest także zwiększona możliwość odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń.
Obowiązek ubezpieczenia jest kontrolowany przez samorządy zawodowe. Dziekani izb okręgowych są zobowiązani do corocznego składania Ministrowi Sprawiedliwości sprawozdań z dokonywanych w tym zakresie czynności kontrolnych.
Zasady zawierania umów ubezpieczenia OC adwokatów reguluje rozporządzenie Ministra Finansów z 11 grudnia 2003 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej adwokatów.
Umowę ubezpieczenia adwokat zawiera w ciągu 30 dni od wpisu na listę adwokatów, nie później niż w dniu poprzedzającym dzień rozpoczęcia wykonywania przez niego czynności adwokackich. Polisa OC będzie obejmować czynności wymienione w art. 4 ust. 1 ustawy z 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze.
Minimalna suma gwarancyjna tego ubezpieczenia wynosi równowartość w złotych 50 000 euro w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte umową OC.
Kwota ta jest ustalana przy zastosowaniu kursu średniego euro ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski po raz pierwszy w roku, w którym umowa ubezpieczenia została zawarta.
Obowiązek ubezpieczenia OC powstaje w ciągu 30 dni od dnia wpisu na listę adwokacką i nie później niż w dniu poprzedzającym dzień rozpoczęcia wykonywania przez ubezpieczonego czynności adwokackich.
Kwestię ubezpieczenia notariuszy reguluje szczegółowo rozporządzenie Ministra Finansów z 11 grudnia 2003 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej notariuszy. Obowiązek ubezpieczenia notariusza powstaje nie później niż w dniu poprzedzającym dzień dokonania pierwszej czynności notarialnej. Minimalna suma gwarancyjna ubezpieczenia OC, w odniesieniu do jednego zdarzenia oraz w odniesieniu do wszystkich zdarzeń, których skutki są objęte umową ubezpieczenia OC, wynosi równowartość w złotych 50 000 euro. Jest więc możliwe wyczerpanie sumy gwarancyjnej ubezpieczenia w przypadku wyrządzenia przez notariusza szkód przekraczających kwotę z polisy (co biorąc pod uwagę konsekwencje finansowe czynności, których dokonuje notariusz dla swoich klientów, należy realnie brać pod uwagę). Można więc sugerować podwyższanie minimalnej sumy gwarancyjnej.
Radca prawny, podobnie jak przedstawiciele innych zawodów prawniczych, musi zawrzeć umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu wykonywania zawodu nie później niż w dniu poprzedzającym rozpoczęcie wykonywania zawodu (bez względu na formę, w jakiej będzie wykonywać zawód – na podstawie stosunku pracy, umowy cywilnoprawnej, w kancelarii, w spółce). Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z 11 grudnia 2003 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej radców prawnych minimalna suma gwarancyjna w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte umową ubezpieczenia, wynosi równowartość w złotych 50 000 euro.
Zabezpieczenie minimalne z polisy zostało określone w odniesieniu do przedstawicieli tych trzech zawodów na stosunkowo niewielkim poziomie, w związku z czym wiele kancelarii zawiera dodatkowe ubezpieczenia. Wartość transakcji, przy których uczestniczą, znacznie bowiem przekracza te minimalne kwoty. Tym samym błąd może doprowadzić do znacznie większej szkody po stronie klienta danej kancelarii.
Adwokaci, notariusze i radcowie prawni muszą zawrzeć umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu wykonywania zawodu nie później niż w dniu poprzedzającym rozpoczęcie wykonywania zawodu.
Komornicy sądowi
Obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia powinien zostać zrealizowany przez komornika najpóźniej w dniu, w którym komornik uzyskał prawo wykonywania czynności komorniczych, czyli następujących czynności wymienionych w art. 2 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji:
• wykonywanie orzeczeń sądowych w sprawach o roszczenia pieniężne i niepieniężne oraz o zabezpieczenie roszczeń,
• wykonywanie innych tytułów wykonawczych wydanych na podstawie odrębnych przepisów,
• sporządzanie na zarządzenie sądu lub prokuratora protokołu stanu faktycznego przed wszczęciem procesu sądowego lub przed wydaniem orzeczenia,
• doręczanie zawiadomień sądowych, obwieszczeń, protestów i zażaleń oraz innych dokumentów za potwierdzeniem odbioru i oznaczeniem daty,
• sprawowanie urzędowego nadzoru nad dobrowolnymi publicznymi licytacjami, z przybiciem najniższej lub najwyższej oferty (na wniosek organizatora licytacji).
W przypadku zastępcy komornika obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia powstaje najpóźniej w dniu zawiadomienia o wyznaczeniu zastępcy komornika przez prezesa sądu apelacyjnego.
Na mocy § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z 24 grudnia 2003 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej komorników sądowych w przypadku komorników sądowych minimalna suma gwarancyjna ubezpieczenia OC, w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte umową ubezpieczenia OC, jest wyższa niż w odniesieniu do większości innych zawodów i wynosi równowartość w złotych 100 000 euro.
Jest to spowodowane specyfiką pracy komornika – możliwością wystąpienia stosunkowo dużej szkody spowodowanej działaniami (bądź zaniechaniami) komornika. W związku z tym, że zakład ubezpieczeń nie odpowiada za szkody wyrządzone umyślnie, może przy wystąpieniu szkody spowodowanej zaniechaniem komornika powstać problem z kwalifikowaniem niektórych zaniechań. Przykładowo, komornik, który dysponuje wyegzekwowanymi od dłużnika środkami pieniężnymi, może spowodować szkodę zwlekając z ich przekazaniem wierzycielowi. Może to być wynikiem:
• działania umyślnego (chęć przetrzymania dużej sumy pieniędzy),
• działania niezawinionego (niedotrzymanie terminu np. z powodu choroby komornika).
W pierwszym przypadku zakład ubezpieczeń nie ponosi odpowiedzialności (szkoda nie jest pokrywana z polisy OC). Pokrycia szkody wierzyciel musi dochodzić na zasadach ogólnych, przewidzianych przepisami Kodeksu cywilnego. W drugim przypadku pokrycie szkody wchodzi w zakres zawartej umowy ubezpieczenia OC (zakład ubezpieczeń będzie miał jednak roszczenie regresowe do komornika).
W przypadku komorników sądowych kwota minimalna ubezpieczenia jest wyższa niż w odniesieniu do większości innych zawodów i wynosi równowartość w złotych 100 000 euro.
Doradcy podatkowi, biegli rewidenci, prowadzący księgi rachunkowe
Doradcy podatkowi są objęci ochroną ubezpieczeniową w zakresie czynności doradztwa podatkowego, czyli:
• udzielania podatnikom, płatnikom i inkasentom, na ich zlecenie lub na ich rzecz, porad, opinii i wyjaśnień z zakresu ich obowiązków podatkowych,
• prowadzenia, w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, ksiąg podatkowych i innych ewidencji do celów podatkowych oraz udzielania im pomocy w tym zakresie,
• sporządzania, w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, zeznań i deklaracji podatkowych lub udzielania im pomocy w tym zakresie.
Przykład 3
Czy umową OC objęta jest także inna działalność doradcy podatkowego przewidziana przepisami ustawy o doradztwie podatkowym?
Doradca podatkowy faktycznie może wykonywać inne czynności niż wymienione (określa to art. 31 ust. 2 ustawy z 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym – np. działalność szkoleniowa), tak więc szkód powstałych w związku z ich wykonywaniem nie dotyczy zawarta umowa obowiązkowego OC.
W stosunku do tej grupy zawodowej obowiązującym aktem wykonawczym określającym szczegóły związane z umową OC jest rozporządzenie Ministra Finansów z 4 grudnia 2003 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej podmiotów wykonujących doradztwo podatkowe. W myśl tych przepisów podmioty te muszą zawrzeć umowę ubezpieczenia nie później niż w dniu poprzedzającym dzień rozpoczęcia wykonywania czynności doradztwa podatkowego.
Minimalna suma gwarancyjna ubezpieczenia OC podmiotów wykonujących doradztwo podatkowe, w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte umową ubezpieczenia OC, wynosi równowartość w złotych 10 000 euro.
Podmioty uprawnione do prowadzenia ksiąg rachunkowych umowę ubezpieczenia muszą zawrzeć najpóźniej w dniu poprzedzającym rozpoczęcie działalności (czyli przed rozpoczę- ciem faktycznego świadczenia usług – przed dokonaniem pierwszej czynności związanej z przedmiotem tej działalności).
Ubezpieczenie obejmuje szkody wyrządzone w związku z usługowym prowadzeniem ksiąg rachunkowych. W związ-ku z tym, że ostatnia zmiana ustawy o doradztwie podatkowym, która weszła w życie 1 lutego br., wprowadziła uprawnienie dla podmiotów prowadzących księgi rachunkowe do dokonywania pewnych czynności doradztwa podatkowego (mogą prowadzić w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, księgi podatkowe i inne ewidencje do celów podatkowych oraz udzielać im pomocy w tym zakresie).
Przykład 4
Wyrokiem sądu orzeczono dla Romana P. zakaz wykonywania działalności usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych na 5 lat za przestępstwo związane z prowadzeniem tej działalności. Mimo to Roman P. nadal prowadził tę działalność. Na skutek jego błędu klient poniósł szkodę.
W tej sytuacji zakład ubezpieczeń nie będzie odpowiadał za szkodę, gdyż Roman P. nie miał już uprawnień do prowadzenia tej działalności.
Rozporządzenie Ministra Finansów z 5 grudnia 2003 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej podmiotów uprawnionych do wykonywania działalności usługowej w zakresie prowadzenia ksiąg rachunkowych określa bardzo niską minimalną sumę gwarancyjną. Jest to mianowicie odpowiednik w złotych kwoty 10 000 euro w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte umową ubezpieczenia.
Przykład 5
Podmiot uprawniony do prowadzenia ksiąg rachunkowych prowadzi działalność w lokalu będącym jego własnością (wykorzystywanym tylko do celów prowadzenia tej działalności). W związku z pęknięciem rury zalał lokal znajdujący się poniżej. Czy szkoda zostanie pokryta przez zakład ubezpieczeń z „zawodowej” polisy OC tej osoby?
Oczywiście nie. Polisa obejmuje jedynie szkody powstałe w związku z wykonywaniem działalności usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych. Nie rozciąga się na ryzyko posiadania przez dany podmiot mienia.
Brak wymaganej umowy ubezpieczenia OC zawartej przez osoby prowadzące księgi rachunkowe jest zagrożony karą grzywny albo karą ograniczenia wolności (art. 79 pkt 7 ustawy o rachunkowości).
Osoby uprawnione do badania sprawozdań finansowych przy zawieraniu polisy OC muszą określić przedmiot działalności, gdyż od tego zależy minimalna suma gwarancyjna ubezpieczenia. Kwoty te wskazuje rozporządzenie Ministra Finansów z 2 grudnia 2003 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej podmiotów uprawnionych do badania sprawo- zdań finansowych. I tak minimalna suma gwarancyjna ubezpieczenia OC w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte umową ubezpieczenia OC, wynosi równowartość w złotych:
• 45 000 euro – jeżeli przedmiotem działalności jest badanie sprawozdań finansowych,
• 10 000 euro – jeżeli przedmiotem działalności jest usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych i podatkowych,
• 10 000 euro – jeżeli przedmiotem działalności są przeglądy sprawozdań finansowych,
• 10 000 euro – jeżeli przedmiotem działalności są ekspertyzy i opinie ekonomiczno-finansowe,
• 10 000 euro – jeżeli przedmiotem działalności jest doradztwo podatkowe,
• 10 000 euro – jeżeli przedmiotem działalności jest doradztwo w zakresie organizacji i informatyzacji rachunkowości,
• 10 000 euro – jeżeli przedmiotem działalności jest prowadzenie postępowania likwidacyjnego i upadłościowego,
• 2000 euro – jeżeli przedmiotem działalności jest działalność wydawnicza i szkoleniowa w zakresie rachunkowości.
Przykład 6
Biegły rewident prowadzi działalność polegającą na badaniu sprawozdań finansowych, wykonywaniu ekspertyz i opinii oraz działalność szkoleniową w zakresie rachunkowości. Czy musi wykupić trzy polisy OC z tytułu wykonywania zawodu?
Nie, wystarczy jedna polisa. Musi jednak przy zawieraniu umowy ubezpieczenia OC wymienić wszystkie rodzaje prowadzonej działalności, które muszą zostać uwzględnione w minimalnej sumie gwarancyjnej. Pominięcie któregoś z przedmiotów wykonywanej działalności będzie skutkować brakiem pokrycia przez zakład ubezpieczeń ewentualnej szkody powstałej przy jej wykonywaniu.
Obowiązek ubezpieczenia OC powstaje nie później niż w dniu wpisu na listę podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań finansowych.
Rzecznicy patentowi
Rzecznik patentowy wykonujący zawód w kancelarii patentowej lub na podstawie umowy cywilnoprawnej podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu od odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone przy świadczeniu pomocy w sprawach własności przemysłowej. Obowiązek ten nie dotyczy rzeczników patentowych niewykonujących zawodu.
Obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia OC powstaje nie później niż w dniu poprzedzającym dzień rozpoczęcia wykonywania zawodu przez rzecznika patentowego w kancelarii patentowej lub na podstawie umowy cywilnoprawnej. Zgodnie z § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z 12 grudnia 2003 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej rzeczników patentowych minimalna suma gwarancyjna w odniesieniu do jednego zdarzenia oraz wszystkich zdarzeń, których skutki są objęte umową ubezpieczenia OC, wynosi równowartość w złotych 50 000 euro.
Zawód rzecznika patentowego polega na świadczeniu pomocy w sprawach własności przemysłowej osobom fizycznym, osobom prawnym oraz jednostkom organizacyjnym nieposiadającym osobowości prawnej.
Rzecznicy patentowi są uprawnieni do:
• uzyskiwania, zachowywania, wykonywania oraz dochodzenia praw odnoszących się do przedmiotów własności przemysłowej, w szczególności do wynalazków, wzorów przemysłowych oraz topografii układów scalonych, a także do znaków towarowych, nazw handlowych, oznaczeń geograficznych,
• zwalczania nieuczciwej konkurencji w odniesieniu do wyżej wymienionych przedmiotów.
Rzecznik patentowy występuje w charakterze pełnomocnika w postępowaniu przed Urzędem Patentowym, sądami i organami orzekającymi w sprawach własności przemysłowej.
Rzecznik patentowy:
• może być zatrudniony przez przedsiębiorcę na podstawie umowy o pracę,
• działać w ramach kancelarii patentowej.
Jest to istotne, gdyż obowiązek posiadania ubezpieczenia OC dotyczy jedynie rzeczników funkcjonujących w ramach kancelarii patentowych lub wykonujących czynności na podstawie umowy cywilnoprawnej.
Przykład 7
Rzecznik patentowy po uzyskaniu uprawnień podpisał umowę zlecenia, na podstawie której miał reprezentować zleceniodawcę w postępowaniu związanym z uzyskaniem ochrony jego znaku towarowego. Umowę podpisano 6 marca, lecz przystąpić do wykonywania czynności (zacząć realizację umowy) miał dopiero 14 marca. Czy umowę ubezpieczenia OC powinien zawrzeć przed dniem podpisania umowy, czy przed dniem rozpoczęcia realizacji swojego zobowiązania z tej umowy?
Należy uznać, że terminem ostatecznym zawarcia umowy ubezpieczenia OC jest 5 marca, ponieważ jest to dzień poprzedzający faktyczne rozpoczęcie wykonywania zawodu rzecznika. Nie będziemy w tym przypadku brali pod uwagę daty rozpoczęcia wykonywania tej umowy, ale datę dokonania czynności związanej z wykonywaniem zawodu rzecznika patentowego, a za taką należy uznać zawarcie umowy, której przedmiotem jest wykonanie działań zastrzeżonych dla tej profesji.
Rzeczoznawcy majątkowi, pośrednicy nieruchomości, zarządcy nieruchomości
Rzeczoznawcy majątkowi mogą dokonywać przede wszystkim czynności polegających na określaniu wartości nieruchomości, a także maszyn i urządzeń trwale związanych z nieruchomością.
Mogą sporządzać także opracowania i ekspertyzy, niestanowiące operatu szacunkowego (dokument urzędowy będący opinią rzeczoznawcy o wartości nieruchomości), dotyczące:
• rynku nieruchomości oraz doradztwa w zakresie tego rynku,
• efektywności inwestowania w nieruchomości i ich rozwoju,
• skutków finansowych uchwalania lub zmiany planów miejscowych,
• oznaczania przedmiotu odrębnej własności lokali,
• bankowo-hipotecznej wartości nieruchomości,
• określania wartości nieruchomości na potrzeby indywidualnego inwestora,
• wyceny nieruchomości zaliczanych do inwestycji w rozumieniu przepisów o rachunkowości,
• wyceny nieruchomości jako środków trwałych jednostek w rozumieniu ustawy o rachunkowości.
Rzeczoznawca majątkowy wykonuje zawód prowadząc we własnym imieniu działalność gospodarczą jednoosobowo lub w ramach spółki osobowej, albo w ramach stosunku pracy lub umowy cywilnoprawnej u przedsiębiorcy prowadzącego działalność w zakresie szacowania nieruchomości.
Szczegóły dotyczące ubezpieczenia OC reguluje rozporządzenie Ministra Finansów z 21 września 2004 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej rzeczoznawcy majątkowego. Określa ono minimalną sumę gwarancyjną ubezpieczenia OC w odniesieniu do jednego zdarzenia oraz wszystkich zdarzeń, których skutki są objęte umową ubezpieczenia OC, na równowartość w złotych kwoty 25 000 euro.
Pośrednictwo w obrocie nieruchomościami polega na zawodowym wykonywaniu przez pośrednika w obrocie nieruchomościami czynności zmierzających do zawarcia przez inne osoby umów:
• nabycia lub zbycia praw do nieruchomości,
• nabycia lub zbycia własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego lub prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,
• najmu lub dzierżawy nieruchomości albo ich części,
• innych niż określone powyżej, mających za przedmiot prawa do nieruchomości lub ich części.
Pośrednik w obrocie nieruchomościami może wykonywać również opracowania i ekspertyzy oraz doradztwo w zakresie rynku nieruchomości.
W związku z opisaną działalnością pośrednik jest zobowiązany do zawarcia umowy ubezpieczenia OC, opiewającej minimum, podobnie jak przy rzeczoznawcy majątkowym, na równowartość w złotych kwoty 25 000 euro. Reguluje tę kwestię rozporządzenie Ministra Finansów z 21 września 2004 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej pośrednika w obrocie nieruchomościami.
Pośrednik wykonuje czynności wchodzące w zakres pośrednictwa osobiście lub przy pomocy innych osób wykonujących czynności pomocnicze i działających pod jego bezpośrednim nadzorem. Nie może jednak zlecać innym osobom (nieposiadającym licencji pośrednika) wykonywania opracowań i ekspertyz, jak również wykonywania doradztwa w zakresie nieruchomości.
Zarządzanie nieruchomością jest działalnością polegającą na podejmowaniu decyzji i dokonywaniu czynności mających na celu zapewnienie właściwej gospodarki ekonomiczno-finansowej nieruchomością oraz zapewnienie bezpieczeństwa użytkowania i właściwej eksploatacji nieruchomości, w tym bieżącego administrowania nieruchomością, jak również czynności zmierzających do utrzymania nieruchomości w stanie niepogorszonym zgodnie z jej przeznaczeniem oraz do uzasadnionego inwestowania w tę nieruchomość. Zarządca nieruchomości może wykonywać również opracowania i ekspertyzy oraz doradztwo w zakresie zarządzania nieruchomościami.
Czynności te zarządca może wykonywać osobiście lub przy pomocy innych osób wykonujących czynności pomocnicze i działających pod jego bezpośrednim nadzorem. Możliwość wykonywania czynności przy pomocy innych osób nie dotyczy jednak opracowań i ekspertyz oraz doradztwa w zakresie zarządzania nieruchomościami.
Zarządca nieruchomości działa na podstawie pisemnej umowy (pod rygorem nieważności) o zarządzanie nieruchomością, zawartej z:
• właścicielem nieruchomości albo
• wspólnotą mieszkaniową, albo
• inną osobą lub jednostką organizacyjną, której przysługuje prawo do nieruchomości, ze skutkiem prawnym bezpośrednio dla tej osoby lub jednostki organizacyjnej.
W umowie tej wskazuje się zarządcę nieruchomości odpowiedzialnego zawodowo za jej wykonanie oraz numer jego licencji zawodowej. W umowie zamieszcza się także oświadczenie o posiadanym ubezpieczeniu od odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone w związku z wykonywaniem czynności zarządzania nieruchomościami.
Szczegółowo kwestię ubezpieczenia OC dla tej grupy osób reguluje rozporządzenie Ministra Finansów z 21 września 2004 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zarządcy nieruchomości. Na mocy tych przepisów minimalna suma gwarancyjna ubezpieczenia OC wynosi, w odniesieniu do jednego zdarzenia oraz wszystkich zdarzeń, których skutki są objęte umową ubezpieczenia OC, równowartość w złotych 50 000 euro.
Obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia OC w odniesieniu do wszystkich trzech wymienionych zawodów związanych z nieruchomościami powinien zostać spełniony najpóźniej w dniu poprzedzającym dzień rozpoczęcia wykonywania danych czynności.
Marek Rotkiewicz
odpowiadamy na pytania:www.infor.pl/pytaniasfk
Podstawy prawne
• ustawa z 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych – Dz.U. Nr 124, poz. 1152; ost.zm. Dz.U. z 2004 r. Nr 281, poz. 2778
• ustawa z 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii – j.t. Dz.U. z 2003 r. Nr 24, poz. 198; ost.zm. Dz.U. z 2004 r. Nr 238, poz. 2390
• ustawa z 22 maja 2003 r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym – Dz.U. Nr 124, poz. 1154; ost.zm. Dz.U. z 2004 r. Nr 96, poz. 959 (ustawa z 18 lutego 2005 r. o zmianie ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym oraz niektórych innych ustaw – jest jeszcze nieopublikowana i wejdzie w życie po upływie 14 dni od ogłoszenia)
• ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości – j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 10, poz. 66
• rozporządzenie Ministra Finansów z 4 grudnia 2003 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu wykonywania czynności agencyjnych – Dz.U. Nr 211, poz. 2066; zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 6, poz. 37
• rozporządzenie Ministra Finansów z 4 grudnia 2003 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu wykonywania działalności brokerskiej – Dz.U. Nr 211, poz. 2067; zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 6, poz. 38
• ustawa z 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze – j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 123, poz. 1058; ost.zm. Dz.U. z 2004 r. Nr 202, poz. 2067
• rozporządzenie Ministra Finansów z 11 grudnia 2003 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej adwokatów – Dz.U. Nr 217, poz. 2134
• rozporządzenie Ministra Finansów z 11 grudnia 2003 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej notariuszy – Dz.U. Nr 218, poz. 2148
• rozporządzenie Ministra Finansów z 11 grudnia 2003 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej radców prawnych – Dz.U. Nr 217, poz. 2135
• ustawa z 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji – Dz.U. Nr 133, poz. 882; ost.zm. Dz.U. z 2004 r. Nr 236, poz. 2356
• rozporządzenie Ministra Finansów z 24 grudnia 2003 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej komorników sądowych – Dz.U. Nr 232, poz. 2326
• ustawa z 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym – j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 9, poz. 86; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 10, poz. 66
• rozporządzenie Ministra Finansów z 4 grudnia 2003 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej podmiotów wykonujących doradztwo podatkowe – Dz.U. Nr 211, poz. 2065
• rozporządzenie Ministra Finansów z 5 grudnia 2003 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej podmiotów uprawnionych do wykonywania działalności usługowej w zakresie prowadzenia ksiąg rachunkowych – Dz.U. Nr 217, poz. 2130
• rozporządzenie Ministra Finansów z 2 grudnia 2003 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań finansowych – Dz.U. Nr 211, poz. 2062
• rozporządzenie Ministra Finansów z 12 grudnia 2003 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej rzeczników patentowych – Dz.U. Nr 220, poz. 2175
• ustawa z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami – j.t. Dz.U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603; ost.zm. Dz.U. z 2004 r. Nr 281, poz. 2782
• rozporządzenie Ministra Finansów z 21 września 2004 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej rzeczoznawcy majątkowego – Dz.U. Nr 207, poz. 2112
• rozporządzenie Ministra Finansów z 21 września 2004 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej pośrednika w obrocie nieruchomościami – Dz.U. Nr 207, poz. 2113
• rozporządzenie Ministra Finansów z 21 września 2004 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zarządcy nieruchomości – Dz.U. Nr 207, poz. 2114
REKLAMA
Źródło:
© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.