Wysoki poziom bezrobocia w naszym kraju sprawił, że coraz rzadziej zawierane są korzystne dla pracownika umowy na czas nieokreślony. Przeważają umowy na czas określony lub na czas wykonywania określonej pracy. Jedną z powszechniejszych form zatrudnienia stała się tzw. praca tymczasowa.
Andrzej Wars
Podmiotami, które prowadzą usługi w ww. zakresie, są agencje pracy tymczasowej. Zgodnie z art. 18 ust. 7 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (DzU nr 99, poz. 1001 ze zm.) agencje pracy tymczasowej kierują pracowników do pracodawcy użytkownika, tj. jednostki organizacyjnej, chociażby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, które zatrudniają lub mają zamiar zatrudnić co najmniej jednego pracownika.
Zasady zatrudniania pracowników tymczasowych przez pracodawcę będącego agencją tymczasową oraz zasady kierowania tych pracowników do wykonywania pracy tymczasowej na rzecz pracownika użytkownika określa ustawa z 9 lipca 2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych (DzU nr 166, poz. 1608 ze zm.).
Stosownie do art. 7 ww. ustawy agencja pracy tymczasowej zatrudnia pracowników tymczasowych na podstawie umowy o pracę na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy. Stąd też najczęściej są to umowy o pracę zawarte na krótki okres, np. od poniedziałku do piątku (lub soboty).
Pracownicy tymczasowi podlegają ubezpieczeniom społecznym, w tym ubezpieczeniu chorobowemu, na zasadach ogólnych określonych w ustawie z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU nr 137, poz. 887 ze zm.) przewidzianych dla pracowników.
Prawo do wynagrodzenia za czas choroby
Na podstawie art. 92 Kodeksu pracy pracownikowi tymczasowemu za czas niezdolności do pracy wskutek choroby przysługuje stosowne wynagrodzenie. Jeżeli niezdolność pracownika tymczasowego do pracy z powodu choroby trwa dłużej niż 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, to przysługuje mu zasiłek chorobowy na zasadach określonych w ustawie z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU nr 60, poz. 636 ze zm.).
Okres wyczekiwania
Pracownik tymczasowy nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, do którego wlicza się poprzednie okresy ubezpieczenia. Warunkiem jest, aby przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni lub była spowodowana:
• urlopem wychowawczym,
• urlopem bezpłatnym,
• odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego.
Zasiłek chorobowy przysługuje również osobie, która stała się niezdolna do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli niezdolność do pracy trwała bez przerwy co najmniej 30 dni i powstała:
• nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego;
• nie później niż w ciągu 3 miesięcy od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego – w razie choroby zakaźnej, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni, lub innej choroby, której objawy chorobowe ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby.
przykłady
Pracownica tymczasowa była zatrudniona w agencji pracy tymczasowej w dniach od 25 do 29 października 2004 r., a następnie od 2 do 5 listopada 2004 r. W dniu 4 listopada 2004 r. zachorowała.
Pracownica ta nie będzie uprawniona do zasiłku chorobowego, bowiem zsumowany okres ubezpieczenia chorobowego wyniósł mniej niż 30 dni.
Pracownik tymczasowy w każdym tygodniu sierpnia i września 2004 r. był zatrudniony od poniedziałku do piątku. Ostatnia z tych umów była zawarta na okres od 20 do 25 września 2004 r.
W dniach od 5 do 12 października 2004 r. był on niezdolny do pracy z powodu choroby.
Pracownik ten jest uprawniony do zasiłku chorobowego za w.w. okres absencji, gdyż powstała ona nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego.
Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego
Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego oraz pozostałych świadczeń z tytułu choroby i macierzyństwa mają zastosowanie przepisy rozdziału 8 (art. 36–47) ustawy z 25 czerwca 1999 r.
W myśl art. 36 tejże ustawy podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego pracownikowi tymczasowemu stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone odpowiednio za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.
Jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem okresu, o którym mowa wyżej, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia. Jeśli niezdolność do pracy powstała w pierwszym kalendarzowym miesiącu ubezpieczenia, podstawę wymiaru zasiłku ustala się na podstawie wynagrodzenia za ten miesiąc.
Przy ustalaniu podstawy wymiaru świadczenia w razie choroby i macierzyństwa przysługującego pracownikowi zatrudnionemu bez przerwy u tego samego pracodawcy na podstawie kolejno po sobie następujących umów o pracę uwzględnia się wynagrodzenie otrzymane z tytułu tych umów.
Nie traktuje się jako przerwy w ubezpieczeniu chorobowym przerwy przypadającej na dzień ustawowo wolny od pracy.
przykład
Pracownica była zatrudniona w agencji pracy tymczasowej w okresach: od 27 września do 2 października 2004 r. (z wynagrodzeniem w wysokości 400 zł, w tym za okres od 1 do 2 października 2004 r. w wysokości 133,34 zł), od 4 do 9 października 2004 r. (400 zł), od 11 do 16 października 2004 r. (400 zł), od 18 do 23 października 2004 r. (400 zł), od 25 do 30 października 2004 r. (400 zł), od 2 do 6 listopada 2004 r. (200 zł), od 8 do 10 listopada 2004 r. (200 zł). 9 listopada 2004 r. stała się ona niezdolna do pracy z powodu choroby. Jest ona uprawniona do zasiłku chorobowego od tego dnia, gdyż podlega ubezpieczeniu chorobowemu dłużej niż 30 dni.
Łączne wynagrodzenie za październik miesiąc poprzedzający miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy z powodu choroby, wynosiło 1733,34 zł.
To wynagrodzenie (po pomniejszeniu o 18,71% – 1409,03 zł) stanowi podstawę wymiaru zasiłku.
Pracodawcą pracownika tymczasowego jest agencja pracy tymczasowej. Umowa o pracę zawarta między agencją pracy tymczasowej a pracownikiem tymczasowym określa między innymi okres wykonywania pracy tymczasowej na rzecz pracodawcy użytkownika oraz warunki zatrudnienia, w szczególności wynagrodzenie za pracę. A zatem przy ustalaniu podstawy wymiaru świadczeń przysługujących pracownikowi tymczasowemu, wykonującemu pracę na podstawie kolejno po sobie następujących umów o pracę zawartych z tą samą agencją nawet na rzecz różnych pracodawców użytkowników, wynagrodzenie wypłacone z tytułu tych umów powinno podlegać sumowaniu, jeżeli zatrudnienie było wykonywane bez przerwy lub z przerwą w ubezpieczeniu przypadającą na dni ustawowo wolne od pracy. Jeżeli praca jest wykonywana na rzecz różnych pracodawców użytkowników i zasady wynagradzania z tytułu każdej umowy o pracę są różne (różne mogą być składniki wynagrodzenia, zasady ich wypłaty), w przypadku konieczności uzupełnienia wynagrodzenia, uzupełnieniu podlega odrębnie wynagrodzenie z tytułu każdej z umów.
Uzupełnianie podstawy wymiaru
Jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem pełnego miesiąca kalendarzowego ubezpieczenia chorobowego, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi wynagrodzenie, które ubezpieczony będący pracownikiem osiągnąłby, gdyby pracował pełny miesiąc kalendarzowy (art. 37 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r.)
W przypadku gdy pracownik tymczasowy zachorował w pierwszym miesiącu pracy, a okres, na jaki została zawarta umowa o pracę, był krótszy niż 1 miesiąc kalendarzowy, to – ze względu na specyfikę pracy w agencji pracy tymczasowej – nie powinno mieć miejsca uzupełnianie wynagrodzenia do pełnego, jakie pracownik otrzymałby, gdyby pracował cały miesiąc kalendarzowy. W tym przypadku wynagrodzenie powinno być uzupełniane do okresu, na który została zawarta umowa, z tytułu której powstało prawo do zasiłku z uwzględnieniem kolejno po sobie następujących umów o pracę.
Jeżeli pracownik tymczasowy został zatrudniony w trakcie miesiąca kalendarzowego i stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w drugim miesiącu zatrudnienia, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego należy ustalić na podstawie wynagrodzenia za miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy (drugi miesiąc zatrudnienia), po uzupełnieniu do kwoty, którą pracownik otrzymałby, gdyby nie chorował w tym miesiącu (tj. po uzupełnieniu do kwoty, którą otrzymałby za dni trwania umowy o pracę w tym miesiącu).
Gwarancja najniższej podstawy wymiaru zasiłku
Gwarancja najniższej podstawy wymiaru zasiłku chorobowego zawarta w art. 45 ustawy z 25 czerwca 1999 r. powinna być ustalona odpowiednio do wymiaru czasu pracy pracownika tymczasowego określonego w umowie o pracę oraz odpowiednio do okresu trwania umowy o pracę w danym miesiącu, jeżeli umowa trwała krócej niż miesiąc kalendarzowy.
Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z 9 września 2003 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2004 r. (DzU nr 167, poz. 1623) od 1 stycznia 2005 r. minimalne wynagrodzenie za pracę ustalono w wysokości 849 zł.
W związku z tym podstawa wymiaru zasiłków w razie choroby i macierzyństwa przysługujących pracownikom z tytułu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy za okres od 1 stycznia 2005 r. zgodnie z ww. art. 45, w związku z art. 6 ust. 2 ustawy z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (DzU nr 200, poz. 1679 ze zm.) nie może być niższa niż:
• 552,12 zł – w pierwszym roku ubezpieczenia, tj. 80% wysokości minimalnego wynagrodzenia (od 1 stycznia 2005 r. – 679,20 zł) po odliczeniu 18,71% tych kwot,
• 621,14 zł – w drugim roku ubezpieczenia, tj. 90% wysokości minimalnego wynagrodzenia (od 1 stycznia 2005 r. – 764,10 zł) po odliczeniu 18,71% tych kwot,
• 690,15 zł – w trzecim roku ubezpieczenia i w latach następnych, tj. 100% wysokości minimalnego wynagrodzenia (od 1 stycznia 2004 r. – 849 zł) po odliczeniu 18,71% tych kwot.
Minimalna podstawa wymiaru zasiłku powinna być ustalona na miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy w następujący sposób:
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.gdzie:
Z – minimalna podstawa wymiaru zasiłku,
m – kwota minimalnego wynagrodzenia,
r – liczba dni roboczych w miesiącu, w którym powstała niezdolnośc do pracy,
U – liczba dni roboczych trwania umowy (umów), z tytułu której powstało prawo do zasiłku.