Wszyscy, którzy wybierają się w najbliższym czasie na emeryturę lub rentę, powinni do końca lutego wstrzymać się ze złożeniem wniosku o te świadczenia do ZUS. Od 1 marca wzrośnie prawie o 74 zł tzw. kwota bazowa, która ma wpływ na ich wysokość. Wyniesie ona 1903,03 zł.
W ubiegłym roku dużo zamieszania wzbudzał nowy sposób obliczania kwoty bazowej, która służy do ustalania wysokości emerytur i rent wypłacanych przez ZUS (w jaki sposób – patrz ramka). Do końca lutego 2004 r. była ona równa 100 proc. przeciętnego wynagrodzenia (pomniejszonego o składki na ubezpieczenia społeczne) w kwartale poprzedzającym termin waloryzacji. Oznaczało to, że w 2003 r. była wyliczona na podstawie wynagrodzenia z ostatniego kwartału 2002 r. Tę zasadę jednak zmieniono. Teraz opiera się ona o wartość 100 proc. przeciętnego wynagrodzenia, ale nie z poprzedniego kwartału, lecz z całego roku poprzedzającego waloryzację. Zmiana ta spowodowała, że kwota bazowa w okresie marzec 2003 r. – luty 2004 r. była niższa (wynosi aktualnie 1829,24 zł) niż obowiązująca w tym samym okresie w latach 2002 – 2003 (1862,62 zł).
Według najnowszego komunikatu GUS kwota bazowa, która będzie obowiązywać w okresie marzec 2005 r. – luty 2006 r., wyniesie 1903,03 zł. Oznacza to jej wzrost o 73,79 zł, w porównaniu z obowiązującą obecnie. Wszystkie osoby, które mają zamiar w najbliższym czasie przejść na emeryturę lub rentę, powinny więc wstrzymać się ze złożeniem wniosku o to świadczenie. Jeśli bowiem wniosek taki wpłynie do ZUS do końca lutego, Zakład wyliczy im świadczenie ze starą, niższą kwotą bazową, obowiązującą obecnie.
Należy spodziewać się, że kwota bazowa będzie w następnych latach rosnąć, gdyż nie zapowiada się, aby polska gospodarka przeżyła kryzys, który zahamowałby wzrost wynagrodzeń. Osoby, które mogą już w najbliższym czasie skorzystać z emerytury, powinny wobec tego rozważyć, czy nie warto pozostać na rynku pracy i oprócz skorzystania z wyższej kwoty nabywać dłuższy staż ubezpieczeniowy. Każdy rok pracy zwiększa staż, istnieje też prawdopodobieństwo, że płace będą rosnąć – stąd ewentualna wyższa podstawa wymiaru.
Trzeba też zauważyć, że przy wyliczaniu emerytur z nowego systemu emerytalnego (pierwsze od 2009 r.) nie będzie się już brało pod uwagę kwoty bazowej. Wysokość emerytury będzie zależeć od kapitału zgromadzonego na emeryturę (w ZUS i OFE) i momentu przejścia na świadczenie (ze względu na przewidywaną dalszą długość życia).
Jak kwota bazowa wpływa na wysokość emerytury
W formule wyliczania emerytury (patrz poniżej) kwota bazowa stanowi jeden z jej składników – bierze się pod uwagę 24 proc. jej wartości w tzw. części socjalnej świadczenia, jak i przy ustalaniu tzw. podstawy wymiaru (podstawę wymiaru ustala się w ten sposób, że porównuje się indywidualne wynagrodzenie otrzymywane w trakcie pracy zawodowej do wynagrodzenia przeciętnego w poszczególnych latach, a wynik tej operacji mnoży się przez kwotę bazową). Im zatem wyższa kwota bazowa, tym wyższy składnik socjalny emerytury, ale też, co ważniejsze, podstawa wymiaru świadczenia. To oznacza, że im wyższa kwota bazowa, tym wyższe świadczenie.
Emerytura = 24 proc. kwoty bazowej + (1,3 proc. lat składkowych + 0,7 proc. lat nieskładkowych) x podstawa wymiaru
Zaniżona kwota bazowa
Kwota bazowa nie zawsze stanowiła 100 proc. przeciętnego wynagrodzenia – tak jest od stycznia 1999 r. Wcześniej od 1993 r. rosła sukcesywnie od 91 proc. tego wynagrodzenia do 100 proc. (patrz tabela). Spowodowało to powstanie tzw. starego portfela emerytalnego – osoby o dokładnie takim samym stażu pracy i takich samych uzyskiwanych w trakcie aktywności zawodowej wynagrodzeniach otrzymują z ZUS różnej wysokości świadczenia. Likwidacja starego portfela ma się rozpocząć w marcu br. i potrwa do 2010 r.
