Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego stosuje się zasady naliczania podstawy wymiaru zasiłku chorobowego. Istotna różnica polega na tym, że przez cały okres wypłacania zasiłku macierzyńskiego podstawa wymiaru wynosi 100%.
Podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownikowi w ciągu 6 miesięcy przed dniem powstania prawa do zasiłku. Jeżeli wysokość wynagrodzenia ulega znacznym wahaniom, do podstawy wymiaru przyjmuje się przeciętne miesięczne wynagrodzenie z ostatnich 12 miesięcy. Gdy prawo do zasiłku macierzyńskiego powstanie odpowiednio przed upływem 6 lub 12 miesięcy zatrudnienia, przyjmuje się do podstawy wymiaru wynagrodzenie otrzymane za faktycznie przepracowane miesiące.
W podstawie wymiaru zasiłku macierzyńskiego uwzględnia się również wynagrodzenie pracownika otrzymane od zakładu pracy, który został przejęty na podstawie przepisów Kodeksu pracy. Do podstawy wymiaru tego zasiłku wlicza się również wynagrodzenie otrzymane na podstawie kilku następujących po sobie umów, jeżeli nie było między nimi przerwy albo dzień przerwy przypadał na dzień ustawowo wolny od pracy.
Ważne
Zasiłek macierzyński przysługuje z tytułu porodu w trakcie ubezpieczenia chorobowego, bez okresu wyczekiwania.
Obok wynagrodzenia zasadniczego w podstawie wymiaru uwzględnia się składniki wynagrodzenia, od których są odprowadzane składki na ubezpieczenia społeczne, tj. emerytalne, rentowe i chorobowe płacone przez pracownika, stanowiące 18,71% jego przychodu.
Pracownica zatrudniona na czas nieokreślony, od 15 października do 31 grudnia 2004 r. przebywała na zwolnieniu lekarskim. Wypłacałem jej zasiłek chorobowy w wysokości 100% podstawy wymiaru, ponieważ choroba przypadała w okresie ciąży. Pracownica urodziła dziecko 12 stycznia 2005 r. Jak mam ustalić jej podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego?
Gdy pracownica nabyła prawo do zasiłku macierzyńskiego przed upływem 3 miesięcy kalendarzowych od pobierania zasiłku chorobowego, podstawy wymiaru nie ustala się na nowo. Do ustalenia wysokości zasiłku macierzyńskiego przyjmuje się podstawę wymiaru zasiłku chorobowego. Podobnie należy postąpić, gdy zasiłek macierzyński ustala się bezpośrednio np. po zasiłku chorobowym. Podstawę wymiaru świadczenia ustala się na nowo, jeżeli przerwa pomiędzy zasiłkami wyniosła 3 miesiące kalendarzowe.
Przykład
Pracownica chorowała w okresie od 13 lipca 2004 r. do 10 sierpnia 2004 r. Ze względu na to, że niezdolność do pracy powstała w okresie ciąży, wypłacono jej zasiłek chorobowy w wysokości 100% podstawy wymiaru. Następnie pracownica chorowała od 15 grudnia 2004 r. do 10 stycznia 2005 r., a 11 stycznia urodziła dziecko. Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego (która będzie również podstawą wymiaru zasiłku macierzyńskiego) należy ustalić na nowo, ponieważ przerwa między świadczeniami przekroczyła 3 miesiące kalendarzowe.
Nasza pracownica 10 stycznia 2005 r. urodziła dziecko. Jak mam obliczyć podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego, jeżeli wcześniej pracownica ta przebywała od 1 czerwca do 9 stycznia 2005 r. na zwolnieniu lekarskim. Przysługuje jej wynagrodzenie w wysokości 824 zł. Jak ustalać podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego w takim przypadku? Czy świadczenie to należy zwaloryzować?
Podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego stanowi w omawianej sytuacji podstawa wymiaru zasiłku chorobowego. Podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego nie waloryzuje się. Do obliczenia tej podstawy wykorzystujemy kwotę przyjętą za podstawę wymiaru poprzednio pobieranego zasiłku chorobowego.
Przykład
Pracownica przebywała na zasiłku chorobowym w okresie od 10 listopada 2004 r. do 12 stycznia 2005 r., a 13 stycznia 2005 r. urodziła dziecko i z tego tytułu otrzymuje zasiłek macierzyński. Pracownica na zasiłku chorobowym przebywała 64 dni, zatem do podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego należy przyjąć podstawę wymiaru ustaloną dla zasiłku chorobowego. Podstawa ta nie podlega waloryzacji.
Jeżeli pracownica pobierała zasiłek chorobowy powyżej 180 dni, do obliczenia wysokości zasiłku przyjmuje się tę podstawę po wcześniejszym jej zwaloryzowaniu. W 181. dniu pobierania zasiłku chorobowego należy dokonać jego waloryzacji, a później kwotę tę przyjąć również jako podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego.
W omawianej sytuacji przedłużenie wypłaty zasiłku chorobowego ponad 6 miesięcy nastąpiło w IV kwartale kalendarzowym 2004 r. Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego należało zatem podwyższyć o procent wzrostu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w II kwartale 2004 r. w stosunku do IV kwartału ubiegłego roku kalendarzowego.
W razie przyjęcia do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego kwoty minimalnego wynagrodzenia pracowników pomniejszonego o 18,71%, w związku z tym, że faktyczna podstawa wymiaru zasiłku jest niższa od minimalnego wynagrodzenia, należy zwaloryzować faktyczną podstawę wymiaru zasiłku.
Jedna z naszych pracownic jest na urlopie wychowawczym od 15 grudnia 2002 r. W trakcie tego urlopu zaszła w ciążę i zachorowała. Zwróciła się do nas o wypłatę wynagrodzenia za czas choroby, a następnie od 15 stycznia 2005 r. zasiłku macierzyńskiego. Czy pracownicy będącej na urlopie wychowawczym przysługują te świadczenia? Jeśli tak, to jak mam obliczyć podstawę wymiaru tych świadczeń?
W okresie urlopu wychowawczego nie przysługuje pracownicy ani prawo do wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, ani do zasiłku chorobowego. W takim przypadku nie ma potrzeby obliczania podstawy wymiaru wynagrodzenia za czas choroby. Jedynym zasiłkiem, który może być wypłacany w czasie urlopu wychowawczego, jest zasiłek macierzyński.
Jeżeli pracownica przed urlopem wychowawczym otrzymywała wynagrodzenie w stałej miesięcznej wysokości, to do podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego przyjmuje się wynagrodzenie wynikające z umowy o pracę. Jeśli pracownica otrzymywała wynagrodzenie minimalne, podstawą wymiaru zasiłku macierzyńskiego będzie wynagrodzenie minimalne w okresie, za który zasiłek przysługuje. Gdyby jednak wynagrodzenie pracownicy oprócz zasadniczego zawierało również inne składniki, do podstawy wymiaru należy przyjąć je w przeciętnej miesięcznej wysokości wypłaconej pracownikom zatrudnionym na tym samym lub podobnym stanowisku za miesiąc, w którym powstało prawo do świadczenia.
Jeżeli cały okres pobierania zasiłku macierzyńskiego przypada w trakcie urlopu wychowawczego, to pracownica nabędzie prawo do tego świadczenia za okres, który przypada po porodzie, tj. w wymiarze skróconym o 2 tygodnie. Jeżeli pełny wymiar urlopu macierzyńskiego wykracza poza udzielony pracownicy urlop wychowawczy, wówczas przysługuje jej zasiłek macierzyński w pełnym wymiarze, tj. przez okres odpowiednio 18 lub 26 tygodni.
Nasz pracownik zwrócił się o ustalenie prawa do urlopu macierzyńskiego od 17 stycznia 2005 r. Wcześniej 14 tygodni urlopu i zasiłku macierzyńskiego wykorzystała żona pracownika. Jak powinienem obliczyć podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego dla pracownika? Czy należy w tej sytuacji brać pod uwagę podstawę wymiaru świadczenia żony pracownika?
Podstawa wymiaru, według której żona pracownika miała wypłacany zasiłek macierzyński, nie ma żadnego znaczenia i nie jest brana pod uwagę przy ustalaniu wysokości świadczenia należnego pracownikowi. Do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego pracownika należy przyjąć wynagrodzenie, które otrzymał on od Państwa w ciągu ostatnich 6 miesięcy, a jeżeli podlegało ono znacznym wahaniom lub pracownik otrzymał choćby w jednym miesiącu wynagrodzenie prowizyjne albo akordowe, podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego ustala się biorąc pod uwagę wynagrodzenie, które otrzymał w ciągu 12 miesięcy kalendarzowych. Postępowanie to będzie analogiczne jak w przypadku obliczania podstawy wymiaru zasiłku chorobowego.
Jestem w 8 miesiącu ciąży, pracuję na umowę o pracę na 1/4 etatu z wynagrodzeniem 600 zł miesięcznie i równocześnie prowadzę działalność gospodarczą, z tytułu której od września 2004 r. opłacam składkę na ubezpieczenie chorobowe. Mój zakład pracy zatrudnia 30 pracowników. Czy należą mi się dwa zasiłki macierzyńskie? Do kogo powinnam zwrócić się o ustalenie prawa do tych świadczeń?
Nabędzie Pani prawo do dwóch zasiłków macierzyńskich ze względu na podlegania ubezpieczeniu chorobowemu z dwóch tytułów.
W przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność ubezpieczenie chorobowe jest ubezpieczeniem dobrowolnym, a więc takim, do którego można zgłosić się tylko i wyłącznie w sytuacji, gdy dana osoba podlega z tego tytułu obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.
Przykład
Pracownica, która 15 stycznia 2005 r. urodziła dziecko, równocześnie prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą. Z tytułu prowadzonej działalności opłaca składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne, tj. emerytalne i rentowe, nie opłaca natomiast składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. Pracownicy przysługuje zasiłek macierzyński z tytułu zatrudnienia, nie będzie natomiast miała prawa do zasiłku macierzyńskiego w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą.
W zakładzie pracy, gdzie jest zatrudnionych 30 pracowników, ustalenie prawa i wysokości zasiłku macierzyńskiego należy do zakładu pracy, natomiast z tytułu prowadzonej działalności prawo do świadczenia ustala ZUS.
Jeżeli w zakładzie jest zatrudnionych nie więcej niż 20 pracowników, wówczas właściwa jednostka ZUS będzie ustalała prawo uprawnionej osoby do zasiłku macierzyńskiego zarówno z tytułu zatrudnienia, jak i prowadzonej działalności gospodarczej.
Zatrudniam pracownicę w ramach umowy o pracę. Dodatkowo zawarliśmy z nią umowę zlecenia. Od obydwu umów odprowadzane są składki na ubezpieczenia społeczne. Jak obliczyć podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego?
Jeśli pracownica ma zawartą ze swoim pracodawcą oprócz umowy o pracę również umowę zlecenia, wówczas przychód osiągany z tytułu tych umów podlega zsumowaniu i jest traktowany jak przychód ze stosunku pracy. Warunkiem jest jednak to, aby umowa zlecenia obowiązywała także w dniu powstania prawa do zasiłku macierzyńskiego.
Gdyby umowa zlecenia została rozwiązana z tą pracownicą przed nabyciem prawa do zasiłku macierzyńskiego, wówczas przychód z tej umowy należy wyłączyć z podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego.
Podstawa prawna:
• art. 29 ust. 1–3, 4a–6, art. 31, art. 36 ust. 1–2, art. 44 ust. 1 pkt 4, art. 45, art. 47 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU nr 60, poz. 636 ze zm.),
• art. 8 ust. 2a, art. 14 ust. 1-1a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU nr 137, poz. 887 ze zm.),
• § 1 rozporządzenia z 18 sierpnia 1999 r. w sprawie określenia przypadków, w których za podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przyjmuje się wynagrodzenie z 12 miesięcy kalendarzowych (DzU nr 70, poz. 790),
• § 1 rozporządzenia z 14 września 2004 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2005 r. (DzU nr 201, poz. 2062).
Orzecznictwo uzupełniające:
• W sytuacji gdy powstanie prawa do zasiłku macierzyńskiego następuje w okresie pobierania zasiłków chorobowych – podstawą wymiaru zasiłku macierzyńskiego, zgodnie z § 14 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 14 lutego 1995 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalenia podstawy wymiaru i obliczania zasiłków z ubezpieczenia społecznego (DzU nr 19, poz. 95) stanowi podstawa wymiaru pobieranych dotychczas zasiłków chorobowych. Przepis § 4 cytowanego rozporządzenia nie ma w takim przypadku zastosowania jako dotyczący ustalenia na nowo podstawy wymiaru świadczeń dla pracowników nielegitymujących się wymaganym okresem pracy. (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 31 marca 1999 r., III AUa 118/99, OSA 1999/4/20)
Anna Michalska