Pracownik, nawiązując stosunek pracy, zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Stanowi o tym art. 22 § 1 k.p. Jak zatem widać, z tego przepisu wynika zasada odpłatności za pracę, pracownik ma bowiem prawo do zapłaty za dobrze wykonaną pracę. Natomiast art. 80 k.p. określa bliżej, że pracownikowi przysługuje wynagrodzenie za pracę wykonaną. Za czas niewykonywania pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia tylko wówczas, gdy przepisy prawa pracy tak stanowią. Należy jednak zwrócić uwagę na treść art. 82 k.p.
Zgodnie z tym przepisem za wadliwe wykonanie z winy pracownika produktów lub usług wynagrodzenie nie przysługuje. Jeżeli wskutek wadliwie wykonanej pracy z winy pracownika nastąpiło obniżenie jakości produktu lub usługi, wynagrodzenie ulega odpowiedniemu zmniejszeniu (§ 1). W przypadku gdy wadliwość produktu lub usługi została usunięta przez pracownika, przysługuje mu wynagrodzenie odpowiednie do jakości produktu lub usługi, z tym że za czas pracy przy usuwaniu wady wynagrodzenie nie przysługuje (§ 2). Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 20 listopada 1997 r., sygn. akt III APa 63/97, uznał że usuwanie następstw wadliwie wykonanej pracy usterek nie należy do czasu pracy pracownika. Praca tego rodzaju nie stanowi pracy w godzinach nadliczbowych.
Warto podkreślić, że konsekwencje wynikające z art. 82 k.p. dotyczą wszelkich rodzajów winy pracownika, a więc zarówno jego winy umyślnej, jak i nieumyślnej, w tym także przypadków najlżejszego niedbalstwa. Między wykonaniem wadliwego produktu lub świadczeniem wadliwej usługi a zawinionym zachowaniem się pracownika musi istnieć związek przyczynowy, w tym sensie, że wady te muszą stanowić normalne następstwo nagannego zachowania się pracownika. Należy też pamiętać, że to na pracodawcy spoczywa obowiązek wykazania winy pracownika oraz związku przyczynowego między powstałą wadą produktu lub usługi a zawinionym zachowaniem pracownika.
Tak więc pracownik zobowiązany jest wykonywać swoją pracę starannie i sumiennie, powinien dbać o jej jakość. Wadliwe wykonanie produktu lub usługi pociąga za sobą nieotrzymanie wynagrodzenia, co jest z kolei konsekwencją niewywiązania się pracownika z prawidłowego wykonania powierzonych mu obowiązków. Ponadto, jeżeli pracodawca poniósł szkodę z tytułu wadliwego wykonania produktu lub usługi przez pracownika, może dochodzić od niego odszkodowania na zasadach przewidzianych dla pracowniczej odpowiedzialności majątkowej. Ta konsekwencja ma miejsce tylko w przypadku, gdy winę za wadliwość pracy ponosi pracownik.
Pracownik zachowuje wynagrodzenie za pracę wykonaną wprawdzie wadliwie, ale nie ze swej winy. Inaczej mówiąc: jeżeli wadliwa praca jest następstwem, za które pracownik odpowiedzialności nie ponosi, pracodawca nie może obniżyć mu wynagrodzenia.
Bogdan Jóźwicki
Podstawa prawna:
art. 22, 80 i 82 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn.zm.).