Umowa na czas wykonania określonej pracy przypomina w pewnym sensie cywilnoprawną umowę o dzieło, oczywiście z tym zastrzeżeniem, że ryzyko gospodarcze w związku z jej wykonaniem nie może być przerzucone na pracownika. Jej zakończenie następuje w momencie wykonania określonej pracy (np. wyremontowanie domu). Termin ten musi być pewny, nie może być uzależniony od zmiennej sytuacji ekonomicznej pracodawcy. Wraz z jego nadejściem umowa na czas wykonania określonej pracy wygasa. Warto podkreślić, że wypowiedzenie tego rodzaju umowy jest praktycznie niemożliwe. W przypadku zawarcia nowej umowy bezpośrednio po ustaniu poprzedniej pracodawca nie musi wydać pracownikowi świadectwa pracy, skierować na badania lekarskie czy szkolenie w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.
Zgodnie z art. 251 par. 1 k.p. zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony jest równoznaczne w skutkach prawnych z zawarciem umowy o pracę na czas nieokreślony, jeżeli poprzednio strony dwukrotnie zawarły umowę o pracę na czas określony na następujące po sobie okresy, o ile przerwa między rozwiązaniem poprzedniej a nawiązaniem kolejnej umowy o pracę nie przekroczyła jednego miesiąca. Celem wprowadzenia tego przepisu było przeciwdziałanie sytuacjom, w których pracodawca wielokrotnie przedłużał okres obowiązywania umów na czas określony, przez co pracownicy nie mieli poczucia stabilizacji życiowej a pracodawca nie musiał stosować rygorów dotyczących trybu wypowiadania umowy zawartej na czas nieokreślony (art. 38 k.p.), jak również podawać przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie (art. 45 k.p.).
Sąd Najwyższy w wyroku z 6 listopada 2001 r. (I PKN 672/00, OSNP 2003/19/458)stwierdził, że czym innym jest umowa na czas określony, a czym innym jest umowa na czas wykonania określonej pracy, co uniemożliwia w konsekwencji jej przekształcenie w umowę na czas nieokreślony. W tezie tego wyroku Sąd Najwyższy uznał, że umowa zawarta na czas wykonywania określonej pracy, ze wskazaniem miejsca jej wykonywania, nie przekształca się w umowę na czas nieokreślony, nawet wtedy, gdy pracownik świadczył pracę zarówno w ustalonym miejscu pracy, jak i i w innym miejscu wskazanym przez pracodawcę. Sąd Najwyższy stwierdził ponadto, że co prawda zarówno umowa na czas określony, jak i umowa na czas wykonania określonej pracy są ograniczone bądź terminem albo nadejściem umówionego zdarzenia, to jednak ustawodawca nie objął ich pojęciem umów terminowych ani też pojęciem umów zawartych na czas określony, dlatego pojęcia te należy rozumieć w sposób bardzo ścisły.
W związku z tym nie jest możliwe uznanie, że zawarcie w krótkich odstępach trzech kolejnych umów na czas wykonania określonej pracy powoduje przekształcenie ostatniej z nich w umowę na czas nieokreślony.
PAWEŁ KRZYKOWSKI
prawnik w kancelarii Salans
PODSTAWA PRAWNA
• Art. 25, art. 251 par. 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).