Odszkodowanie zapłaci spadkobierca

Śmierć pracodawcy powoduje wygaśnięcie umowy o pracę, gdy jest on osobą fizyczną. Jeżeli pracodawca jest osobą prawną, np. spółką prawa handlowego czy też jednostką organizacyjną, śmierć, np. wspólnika, czy dyrektora generalnego nie ma wpływu na trwałość stosunku pracy. Wówczas pracownik nie świadczy pracy na rzecz konkretnej osoby, ale na rzecz np. spółki.

Przejęcie pracownika

Z dniem śmierci pracodawcy umowa nie wygasa w razie przejęcia pracownika przez nowego pracodawcę. Przez nowego pracodawcę należy rozumieć zarówno spadkobierców, jak i np. osobę, która przejmuje zakład w wyniku masy spadkowej.

W tym miejscu warto przytoczyć uchwałę Sądu Najwyższego z 22 lutego 1994 r., zgodnie z którą w razie śmierci pracodawcy prowadzącego działalność gospodarczą w oparciu o wpis do ewidencji takiej działalności, jego spadkobiercy wstępują w prawa i obowiązki pracodawcy w ramach stosunku pracy z pracownikami zatrudnionymi przez zmarłego. Nie dotyczy to sytuacji, w której w skład spadku nie wchodzi zakład pracy i w wyniku dziedziczenia nie dochodzi do przejęcia zakładu pracy w całości lub w części w rozumieniu art. 23¹ par. 1 k.p. (I PZP 1/94, OSNAPiUS 1994/2/23).

Wysokość odszkodowania

Pracownicy, których umowa o pracę wygasła, mają na podstawie kodeksu pracy prawo do odszkodowania w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. Wysokość odszkodowania uzależniona jest od wysokości pobieranego dotychczas wynagrodzenia oraz od rodzaju umowy o pracę i długości okresu wypowiedzenia. W przypadku pracowników zatrudnionych na podstawie umowy na czas nieokreślony wysokość odszkodowania wynosi od dwóch tygodni do trzech miesięcy. Natomiast w przypadku zawarcia umowy na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres dwóch tygodni. Odszkodowanie z tytułu wygaśnięcia umowy o pracę zawartej na okres próbny odpowiada wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. Zdaniem prof. W. Muszalskiego pracownikowi zatrudnionemu na okres próbny przysługuje wynagrodzenie za okres wypowiedzenia, jednakże nie na podstawie art. 63² k.p., ale na podstawie art. 8 k.p. odwołującego się do zasad współżycia społecznego(Komentarz do Kodeksu pracy, Wydawnictwo C.H. BECK, Warszawa 2005 r., str. 174).

Zobowiązania spadkobiercy

Przepisy kodeksu pracy nie wskazują w sposób jednoznaczny, od kogo byli pracownicy mogą w razie wygaśnięcia umowy o pracę dochodzić roszczeń odszkodowawczych. Niewątpliwie zobowiązanymi do zapłaty odszkodowania będą spadkobiercy zmarłego pracodawcy.

Sytuacja komplikuje się, gdy trudno określić, kto odziedziczył spadek, lub gdy zostanie on odrzucony przez spadkobierców, np. z powodu zbyt wysokich długów. Wówczas spadek dziedziczy gmina ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Jeżeli spadkobiercy lub w razie ich braku gmina przejmują spadek z dobrodziejstwem inwentarza, oznacza to, że za długi spadkowe odpowiadają tylko do wartości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku. Tak więc w sytuacji, gdy długi spadkowe przewyższają wartość spadku, pracownicy dochodzący roszczeń odszkodowawczych zostaną zaspokojeni co najwyżej częściowo.

Może wystąpić też sytuacja, że wskutek ogromnego zadłużenia pozostawionego przez pracodawcę nie uda się w ogóle uzyskać jakiegokolwiek odszkodowania. Jest to tym bardziej realne, że byli pracownicy nie mogą liczyć na wypłacenie odszkodowania przez Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, ponieważ nie zostało ono przewidziane w ustawie z 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (Dz.U. nr 158, poz. 1121).

PRZYKŁAD:

ŚMIERĆ WSPÓLNIKA SPÓŁKI CYWILNEJ

Zygmunt S. pracuje jako mechanik w warsztacie samochodowym prowadzonym przez dwóch wspólników spółki cywilnej. Jeden z pracodawców zmarł kilka dni temu. Pracownik postanowił domagać się od drugiego wspólnika odszkodowania z powodu wygaśnięcia umowy o pracę. Postępowanie pracownika nie jest prawidłowe. W razie śmierci jednego ze wspólników spółki cywilnej nie dochodzi bowiem do wygaśnięcia stosunku pracy. Pracodawcą w opisywanej sytuacji nie jest osoba fizyczna, ale spółka cywilna. Tak więc Zygmunt S. nadal pozostaje pracownikiem warsztatu samochodowego.

ANNA SZEWCZYK

anna.szewczyk@infor.pl

Podstawa prawna

Art. 23¹, art. 63² ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.).

Art. 935 par. 3, art. 1031 par. 2 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.).