Pracownik sam podejmuje decyzję

Wykonywanie pracy uzgodnionego rodzaju i w określonym rozmiarze należy do podstawowych obowiązków pracownika. W wyjątkowych sytuacjach może on jednak powstrzymać się od wykonywania pracy, nie narażając się na zarzuty ze strony pracodawcy. Jedną z przyczyn uzasadniających odmowę świadczenia pracy jest niedyspozycja pracownika. Chodzi tu o taki stan psychofizyczny, który nie zapewnia bezpiecznego wykonywania pracy i stwarza zagrożenie dla innych osób. Przyczyna niewykonywania pracy leży po stronie pracownika i tym samym jest niezależna od pracodawcy. Konsekwencją tego jest brak prawa do wynagrodzenia za czas jej nieświadczenia.

Prawo nie dla wszystkich

Prawo przerwania pracy z powodu niedyspozycji nie przysługuje każdemu pracownikowi, lecz tylko tym, którzy zatrudnieni są przy pracach wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej. Wykaz rodzajów takich prac zawiera wymienione w podstawie prawnej rozporządzenie.

Warto wiedzieć, że na brak kondycji psychofizycznej nie mogą powołać się osoby, które stale pracują w zagrożeniu zdrowia i życia, a ich pracowniczym obowiązkiem jest ratowanie życia ludzkiego lub mienia (np. strażacy, ratownicy górscy, pracownicy ochrony).

Dwie przesłanki

Prawo do niewykonywania pracy z powodu niedyspozycji psychofizycznej zależy od spełnienia dwóch przesłanek. Pracownik może powstrzymać się od świadczenia pracy, gdy jego stan psychofizyczny nie zapewnia bezpiecznego wykonywania pracy i gdy jednocześnie stwarza to zagrożenie dla innych osób.

Przepisy prawa nie wymagają, aby zagrożenie wynikające z braku dyspozycji pracownika było bezpośrednie. Oznacza to, że nawet potencjalne zagrożenie dla innych osób będzie uzasadniało powstrzymanie się przez pracownika od wykonywania pracy. Kodeks pracy nie zastrzega także, że chodzi tylko o zagrożenie życia i zdrowia tych osób, a więc powstrzymywanie się od pracy może mieć miejsce również w przypadku zagrożenia dla ich mienia.

Zawiadomienie przełożonego

Kierując się obowiązkiem dbałości o dobro zakładu pracy, przed podjęciem decyzji o powstrzymaniu się od wykonywania pracy, pracownik powinien rozważyć, czy nie dysponuje innymi środkami pozwalającymi zmniejszyć czy usunąć stan niesprawności psychofizycznej. Natomiast w każdym przypadku jest on zobowiązany zawiadomić przełożonego o zamiarze odstąpienia od pracy.

PRZYKŁAD:

BEZ PRAWA DO WYNAGRODZENIA

Pracownik zatrudniony jako operator maszyn drogowych przyszedł do pracy przeziębiony. Rozpoczął pracę, ale po kilku godzinach poinformował przełożonego, że chce ją przerwać, gdyż chyba ma gorączkę i bardzo źle się czuje. Zawód, jaki wykonuje, znajduje się w wykazie rodzajów prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej i dlatego może on w przedstawionych okolicznościach powstrzymać się od pracy. Z uwagi na to, że niedyspozycja pracownika jest przyczyną niewykonywania pracy leżącą po stronie pracownika, nie zachowuje on prawa do wynagrodzenia. Należy podkreślić, że przesłanka prawa powstrzymania się od wykonywania pracy ma charakter subiektywny. Decydujące jest tu odczucie pracownika, który sam ocenia, czy jego niedyspozycja fizyczna lub psychiczna stwarza zagrożenie dla innych osób czy też nie.

Ważne!

O powstrzymaniu się od wykonywania pracy trzeba zawiadomić przełożonego

Danuta Klucz

gp@infor.pl

Podstawa prawna

Art. 210 par. 4 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21 poz. 94 z późn. zm.).

Rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 28 maja 1996 r. w sprawie rodzajów prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej (Dz.U. nr 62, poz. 287).