Gdy pracownik wyrządzi szkodę
REKLAMA
Pracodawca może domagać się od pracownika odszkodowania w wysokości 3-miesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik swoim zachowaniem spowodował szkodę w mieniu zakładu pracy.
Pracownicy wykonując swoją pracę, nawet wówczas gdy bardzo się starają, mogą pracodawcy wyrządzić szkodę. Zasady odpowiedzialności pracownika za działanie lub niepodjęcie stosownego działania w odpowiednim momencie, których skutkiem jest uszczerbek w mieniu pracodawcy, uregulowane zostały przepisami Kodeksu pracy. Pracownik ma obowiązek naprawienia tylko tej szkody, którą wyrządził pracodawcy w związku z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem swoich obowiązków.
Aby pracownika można było pociągnąć do odpowiedzialności, muszą jednocześnie wystąpić 4 elementy:
• szkoda,
• wina pracownika,
• bezprawność zachowania pracownika,
• związek przyczynowy między działaniem lub zaniechaniem pracownika a powstałą szkodą.
Szkoda
Szkoda o charakterze majątkowym to nic innego jak uszczerbek w składnikach majątkowych osoby poszkodowanej, a więc pracodawcy. Przejawia się ona w różnicy między aktualnym stanem majątkowym pracodawcy a tym, jaki posiadałby, gdyby nie doszło do wyrządzenia szkody.
Szkoda może obejmować nie tylko samą faktyczną stratę w mieniu, ale i utracone na skutek tej szkody korzyści.
Przykład
Z powodu zepsutej maszyny zmniejszeniu ulega na pewien okres wielkość produkcji, a tym samym sprzedaży. Szkodą w tym wypadku będzie nie tylko koszt naprawy lub zakupu nowej maszyny, ale i utracone korzyści związane ze zmniejszeniem produkcji, a tym samym zmniejszone zyski ze sprzedaży.
WAŻNE!
Pracownik ponosi odpowiedzialność za szkodę w granicach rzeczywistej straty poniesionej przez pracodawcę. Oznacza to, że pracodawca nie może dochodzić od pracownika utraconych korzyści.
Obowiązkiem pracownika będzie tylko wyrównanie szkody rzeczywistej.
Wysokość szkody ustala się uwzględniając ceny z daty ustalenia odszkodowania, natomiast, w przypadku gdy odszkodowanie przysługuje w walucie obcej – odszkodowanie ustala się według średniego kursu waluty obowiązującego w dniu ustalania odszkodowania (wyroki SN z 24 lutego1989 r., III PRN 1/89, OSP 1990/7/279; z 19 kwietnia 1983 r., IV PR 65/83, OSP 1984/5/103). Jeżeli wyrządzona szkoda będzie obejmować wyroby (produkty) pracodawcy – jej wysokość ustala się według cen hurtowych (wyrok SN z 31 sierpnia 1979 r., IV PR 229/79, OSNC 1980/2/34).
Wina pracownika
Wina pracownika może występować w dwóch postaciach, tj. jako wina umyślna oraz nieumyślna. Z winą umyślną mamy do czynienia wówczas, gdy pracownik skutki swojego czynu objął bezpośrednim zamiarem wyrządzenia szkody (np. kradzież mienia) lub też przewidując wystąpienie szkody godził się na to.
Wina nieumyślna zaś może przybrać postać lekkomyślności (pracownik zdaje sobie sprawę z możliwości powstania szkody, lecz bezpodstawnie uważa, że jej uniknie) oraz niedbalstwa (pracownik nie przewidział powstania szkody, chociaż mógł i powinien).
Bezprawność działania to niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązków przez pracownika. Zgodnie z art. 100 § 1 k.p. pracownik powinien wykonywać pracę sumiennie i starannie z dołożeniem wszelkich starań, zgodnie z posiadanymi siłami i umiejętnościami. Ponadto art. 100 § 2 pkt 4 k.p. nakłada na pracownika obowiązek dbałości o dobro zakładu pracy i ochrony jego mienia. A zatem obowiązkiem pracownika będzie nie tylko staranne i sumienne wykonywanie obowiązków, ale i poszanowanie mienia pracodawcy, które pozostaje w jego dyspozycji.
Jak podkreśla się w literaturze, nie dojdzie do bezprawności działań, jeżeli pracownik np. nie wykona polecenia sprzecznego z prawem, pracodawca wyraził zgodę na zachowanie pracownika, którego skutkiem było powstanie szkody lub pracownik nie miał możliwości wykonania określonego działania.
Związek przyczynowy
Kolejnym niezbędnym elementem dochodzenia odszkodowania od pracownika jest związek przyczynowy, który musi zachodzić między jego działaniem lub zaniechaniem a powstałą szkodą. W literaturze przedmiotu definiowany jest on jako obiektywna więź między zachowaniem pracownika a uszczerbkiem majątkowym. Kwestie związku przyczynowego uregulowane zostały w art. 115 k.p., w myśl którego pracownik odpowiada tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego wynikła szkoda.
WAŻNE!
Okoliczności, które uzasadniają odpowiedzialność danego pracownika lub pracowników, wykazuje pracodawca.
Kiedy pracownik nie ponosi odpowiedzialności
Pracownik nie ponosi odpowiedzialności za powstałą szkodę w takim zakresie, w jakim pracodawca albo inna osoba przyczyniły się do powstania tej szkody albo jej zwiększenia.
Do osób, które mogą przyczynić się ze strony pracodawcy do powstania szkody, można zaliczyć np. osoby zarządzające lub działające w imieniu pracodawcy.
Pracownik nie ponosi również ryzyka związanego z działalnością pracodawcy, jak też za szkodę, która wynikła w związku z jego działaniem w granicach dopuszczalnego ryzyka. O dopuszczalnym ryzyku możemy mówić wówczas, gdy powstałej szkody nie można przypisać pracownikowi – np. pracownik, który działając w interesie zakładu pracy, poświęca mniejsze dobro dla ratowania większego, nie ponosi odpowiedzialności za zniszczenie dobra mniejszej wartości (wyrok SN z 8 października 1981 r., IV PR 301/81, OSNC 1982/ 2-3/43).
Szkoda wyrządzona przez kilku pracowników
W razie gdy szkodę wyrządzi kilku pracowników, odpowiedzialność ponosi każdy z nich. Jednak tylko za tę część szkody, którą wyrządził – stosownie do wielkości w jakiej przyczynił się do powstania tej szkody oraz stopnia jego winy. Jeżeli ustalenie stopnia winy i przyczynienia się poszczególnych pracowników do powstania szkody jest niemożliwe, wówczas odpowiadają oni w częściach równych.
Ograniczenia odszkodowania
Odszkodowanie ustala się w wysokości wyrządzonej szkody, jednak nie może ono przewyższać kwoty 3-miesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w dniu, w którym została wyrządzona szkoda.
Jeżeli pracownik wyrządził szkodę z winy umyślnej, ma obowiązek naprawienia szkody w pełnej wysokości obejmującej zarówno rzeczywistą stratę, jak i utracone korzyści.
Roszczenia pracodawcy o naprawienie szkody przedawniają się z upływem roku od dnia, w którym pracodawca dowiedział się o wyrządzeniu szkody przez pracownika – jednak nie później niż z upływem 3 lat od jej wyrządzenia. Natomiast w przypadku szkody wyrządzonej umyślnie do przedawnienia roszczeń dojdzie z upływem 10 lat od wymagalności roszczenia.
Beata Naróg
REKLAMA
Źródło:
© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.