Pracownicy zatrudnieni na stanowiskach samodzielnych mogą mieć prawo do specjalnego dodatku związanego z pełnioną funkcją. Jest on rekompensatą za ich większą odpowiedzialność.
Wynagrodzenie pracownicze mogą uzupełniać różnego rodzaju dodatki związane z warunkami pracy (np. dodatek za szkodliwość, za pracę nadliczbową lub nocną), organizacją pracy (dodatek zmianowy) bądź też niezwiązane bezpośrednio z rodzajem pracy (np. dodatek stażowy).
Składniki wynagrodzenia
Osoby zatrudnione na stanowiskach kierowniczych, oprócz wynagrodzenia zasadniczego, mogą otrzymywać też dodatkowe świadczenie związane z pełnioną funkcją, określane mianem dodatku funkcyjnego. Dodatek ten rekompensuje szerszy zakres odpowiedzialności przypisanej kierownikom, którzy z reguły odpowiadają nie tylko za wyniki własnej pracy, ale i pracy podległych im pracowników.
Dodatek funkcyjny nie ma charakteru powszechnego i może być zarówno składnikiem wynagrodzenia przysługującego pracownikom z mocy prawa, jak również dodatkiem fakultatywnym ustalonym na podstawie zakładowych przepisów płacowych lub wprowadzonym w drodze postanowień umownych.
Dodatek funkcyjny przewidują niektóre pragmatyki służbowe normujące zasady wynagradzania poszczególnych grup pracowniczych, np. pracowników samorządowych, pracowników publicznych zakładów opieki zdrowotnej, prokuratorów czy sędziów. Przepisy te, obok wynagrodzenia zasadniczego, określają stawki dodatku funkcyjnego (kwotowo albo procentowo do wynagrodzenia zasadniczego lub kwoty bazowej), przyjmując z reguły podobne mierniki, tj. rodzaj pracy, jej złożoność, zakres odpowiedzialności i kwalifikacje.
Jeżeli dodatek funkcyjny jest składnikiem wynagrodzenia wprowadzonym fakultatywnie, jego wysokość i zasady przyznawania powinny być ustalone w przepisach płacowych, tj. w regulaminie wynagradzania lub układzie zbiorowym pracy. Nie ma też przeszkód, by świadczenie tego rodzaju wprowadzać w indywidualnych umowach o pracę (przykład).
Bez dodatkowych przesłanek
Dodatek funkcyjny jest na ogół stałym składnikiem wynagrodzenia pracownika na stanowisku kierowniczym, stanowiąc nie tylko ekwiwalent za zwiększony nakład pracy, ale także za szerszy zakres odpowiedzialności za działania własne i kierowanego zespołu oraz większy stopień utrudnienia pracy.
Dodatek funkcyjny stanowi również element płacy związany z wynikami pracy pracownika na stanowisku kierowniczym, choć nie zawsze relacja ta musi być bezpośrednia. Z drugiej strony, przyznanie tego świadczenia uzasadnia większe oczekiwania pracodawcy w zakresie efektywności, lojalności i samodzielności pracownika pełniącego funkcję kierowniczą.
Dodatek funkcyjny różni się od innych dodatków występujących w wynagrodzeniu pracowniczym. Jest on bowiem bezpośrednio związany z pełnioną funkcją, a powstanie do niego prawa nie jest uzależnione, jak to ma miejsce przy innych dodatkach, od dopełnienia przez pracownika dodatkowych przesłanek. Sam bowiem fakt, że pracownikowi powierzono określoną funkcję kierowniczą, uzasadnia jego prawo nie tylko do wynagrodzenia zasadniczego, lecz również do dodatku funkcyjnego, jeżeli obowiązujące przepisy ustawowe lub zakładowe (względnie umowne) przewidują dla tego stanowiska takie świadczenie.
Ważne!
W orzecznictwie SN przyjmuje się, że wynagrodzenie pracownika wynikające z jego osobistego zaszeregowania, oprócz pensji zasadniczej, obejmuje również dodatek funkcyjny
PRZYKŁAD
Dodatek określony w umowie
Regulamin wynagradzania w spółce przewidywał dodatek funkcyjny dla dyrektorów jednostek organizacyjnych i kierowników działów. Pracodawca wprowadził dodatek dla kierowników zespołów w zawieranych z nimi umowach o pracę. Nie ma przeszkód, by pracodawca rozszerzył uprawnienie do dodatku w drodze postanowień umownych. Musi jednak mieć na uwadze, że przyznanie pracownikowi w umowie o pracę dodatku funkcyjnego nieprzewidzianego w przepisach o wynagrodzeniu dla danego stanowiska i nadanie mu charakteru stałego składnika wynagrodzenia nakłada na niego obowiązek jego wypłacania. Zwolnienie się od tego obowiązku może nastąpić w drodze wypowiedzenia zmieniającego, względnie porozumienia zmieniającego.
Danuta Klucz