Pracownik ma prawo do dni wolnych na poszukiwanie pracy bez względu na to, czy faktycznie zamierza poszukiwać w tym czasie nowego zatrudnienia, czy też chce po prostu odpocząć.
Zgodnie z art. 37 par. 1 k.p. w okresie co najmniej dwutygodniowego wypowiedzenia umowy o pracę dokonanego przez pracodawcę pracownikowi przysługuje zwolnienie na poszukiwanie pracy, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Natomiast wymiar tego zwolnienia wynosi 2 dni robocze – w okresie dwutygodniowego i jednomiesięcznego wypowiedzenia oraz 3 dni robocze – w okresie trzymiesięcznego wypowiedzenia, także w przypadku jego skrócenia na podstawie art. 361 par. 1 k.p.
Wymiar zwolnienia
Pracownik ma prawo do otrzymania dwóch dni wolnych od pracy na poszukiwanie nowego miejsca zatrudnienia, jeśli jego okres wypowiedzenia wynosi dwa tygodnie lub miesiąc. Natomiast w przypadku wypowiedzenia trwającego 3 miesiące pracownikowi przysługuje 3 dni na poszukiwanie nowej pracy, z tym że 3 dni wolne przysługują także w sytuacji, gdy długość okresu wypowiedzenia została skrócona z trzech miesięcy do jednego, w przypadku gdy wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony nastąpiło z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy albo z innych przyczyn niedotyczących pracowników (art. 361 par. 1 k.p.).
Wymiar zwolnienia na poszukiwanie pracy zależy tylko od długości okresu wypowiedzenia, jaki ma pracownik, przy czym zatrudniony ma prawo do dni wolnych bez względu na to, czy faktycznie zamierza poszukiwać w tym czasie pracy, czy też chce po prostu odpocząć.
Gdy wypowiada pracodawca
Udzielanie dni wolnych na poszukiwanie pracy dotyczy tylko sytuacji, gdy wypowiedzenie umowy zostało złożone pracownikowi przez pracodawcę. Oznacza to, że gdy pracownik rozwiązuje umowę za wypowiedzeniem, pracodawca nie ma obowiązku udzielenia mu dni wolnych na poszukiwanie pracy (przykład 1).
PRZYKŁAD 1
Umowę wypowiedział pracownik
Pracownik wypowiedział umowę o pracę swojemu pracodawcy. Następnie w okresie miesięcznego wypowiedzenia zażądał udzielenia mu 2 dni wolnych na poszukiwanie nowej pracy. Pracodawca odmówił, wskazując, że nie ma on takiego uprawnienia.
Dni wolne na poszukiwanie pracy przysługują, zarówno gdy wypowiedzenie przez pracodawcę dotyczy umowy o pracę na czas nieokreślony, jak i umowy na czas określony zawartej na ponad 6 miesięcy i zawierającej klauzulę dopuszczającą wypowiedzenie umowy oraz umowy zawartej na okres próbny wynoszący 3 miesiące. W tych bowiem sytuacjach okres wypowiedzenia może wynosić co najmniej dwa tygodnie. Natomiast zwolnienie na poszukiwanie pracy nie przysługuje w przypadku zatrudnienia pracownika na podstawie umowy na czas usprawiedliwionej nieobecności innego pracownika (umowy na zastępstwo). Wynika to z tego, że w tym przypadku okres wypowiedzenia wynosi tylko 3 dni (art. 331 k.p.).
Pracownicy nie mają prawa do dni wolnych na poszukiwanie pracy, gdy do rozwiązania umowy dochodzi w inny sposób niż za wypowiedzeniem dokonanym przez pracodawcę.
Nowe warunki pracy
Wypowiedzenie zmieniające ma miejsce wówczas, gdy pracodawca zaproponuje pracownikowi na piśmie nowe warunki pracy lub płacy. Stosuje się do niego w sposób odpowiedni przepisy dotyczące wypowiedzenia umowy o pracę (art. 42 par. 1 k.p.). W sytuacji gdy pracodawca złoży pracownikowi wypowiedzenie zmieniające jego warunki pracy lub płacy i pracownik ich nie przyjmie, to wypowiedzenie prowadzi do rozwiązania umowy o pracę. W takim przypadku pracownik może żądać dni wolnych na poszukiwanie pracy.
Prawo do wynagrodzenia
Za dni poświęcone na poszukiwanie pracy pracownik ma prawo do pełnego wynagrodzenia, tak jakby w tym dniu wykonywał pracę. Stosuje się wówczas zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop, z tym że składniki wynagrodzenia ustalane w wysokości przeciętnej oblicza się z miesiąca, w którym przypadło zwolnienie od pracy. Dni wolne na poszukiwanie pracy udzielane są wyłącznie na wniosek pracownika – jeśli nie skorzysta ze zwolnienia, to nie otrzyma żadnego ekwiwalentu (przykład 2).
PRZYKŁAD 2
Bez ekwiwalentu
Księgowa była zatrudniona na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony od 1 marca 2000 r. 13 lipca 2004 r. otrzymała wypowiedzenie umowy o pracę. W okresie wypowiedzenia nie wykorzystała 3 dni wolnych na poszukiwanie pracy. Po rozwiązaniu umowy wystąpiła do sądu z powództwem o ekwiwalent za dni niewykorzystanego zwolnienia od pracy. Sąd oddalił powództwo, gdyż prawo do takiego ekwiwalentu nie przysługuje.
Podstawa prawna
• Rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w kodeksie pracy (Dz.U. nr 62, poz. 289 z późn. zm.).
Ryszard Sadlik
sędzia Sądu Rejonowego w Kielcach