Pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko do lat 14 przysługują w roku kalendarzowym 2 dni zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Prawo to przysługuje zarówno kobiecie, jak i mężczyźnie.
Z art. 1891 kodeksu pracy wynika, że jeżeli oboje rodzice lub opiekunowie dziecka są zatrudnieni, z uprawnienia określonego w art. 188 k.p., czyli dwóch dni zwolnienia od pracy, może korzystać jedno z nich.
Ich prawo do korzystania ze zwolnienia od pracy na opiekę nad dzieckiem potwierdza także par. 6 ust. 2 pkt c rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika. Zawiera on sformułowanie, iż „akta osobowe pracownika składają się z 3 części i obejmują między innymi dokumenty dotyczące nawiązania stosunku pracy oraz przebiegu zatrudnienia pracownika, w tym oświadczenie pracownika będącego rodzicem lub opiekunem dziecka, o którym mowa w art. 148 pkt 3, 178 par. 2 oraz 188 kodeksu pracy, o zamiarze lub o braku zamiaru korzystania z uprawnień określonych w tych przepisach. Posłużenie się przez ustawodawcę określeniem oświadczenie pracownika będącego rodzicem lub opiekunem dziecka pozwala przyjąć, iż z prawa zwolnienia od pracy na opiekę nad dzieckiem mogą korzystać także mężczyźni.
Bez względu na liczbę dzieci
Zwolnienie od pracy na opiekę przysługuje bez względu na liczbę dzieci pracownika dwa dni w roku. Nie zależy od stażu pracowniczego w zakładzie pracy czy od jakichkolwiek innych warunków. Istotny jest jedynie fakt wychowywania dziecka do lat 14. Prawo do zwolnienia przysługuje pracownikowi faktycznie wychowującemu dziecko. Może być to zarówno dziecko własne, jak i przysposobione.
Nie ma też znaczenia, czy partner pracownika nie jest zatrudniony i sprawuje bezpośrednią opiekę nad dzieckiem.
Kiedy pracują oboje rodzice lub opiekunowie dziecka, prawo do wykorzystania 2 dni zwolnienia przysługuje tylko jednemu z nich. Dopuszcza się jednak, aby każdy z nich mógł wykorzystać jeden dzień zwolnienia w roku kalendarzowym.
W przypadku rozwiązania umowy o pracę niewykorzystane dwa dni zwolnienia przysługują u nowego pracodawcy w danym roku kalendarzowym. Nie jest możliwe korzystanie ze zwolnienia u kolejnych pracodawców w roku kalendarzowym. W przypadku niewykorzystania w roku kalendarzowym zwolnienia nie ma możliwości wykorzystania go w kolejnym roku.
Z dniem 1 stycznia
Prawo do zwolnienia pracownik nabywa z dniem 1 stycznia roku kalendarzowego. Nawet gdy dziecko osiągnie w danym roku wiek wyższy niż określony w przepisie, prawo do dwóch dni zwolnienia przysługuje do osiągnięcia tego wieku. Oznacza to, że zwolnienia nie można obliczać proporcjonalnie w ostatnim roku jego przysługiwania (t.j. np. do maja, bo w maju dziecko osiągnie 15 lat i udzielić tylko jednego dnia zwolnienia). Zwolnienie przysługuje do zakończenia przez dziecko 14 roku życia.
Bez zaświadczenia
Korzystanie ze zwolnienia od pracy nie wymaga zaświadczenia o chorobie dziecka. Pracodawca musi go udzielić we wskazanym przez pracownika terminie. Odmowa jego udzielenia może być podstawą dochodzenia swojego prawa na drodze sądowej.
Za okres zwolnienia przysługuje wynagrodzenie jak za urlop wypoczynkowy na podstawie par. 5 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w kodeksie pracy.
Nie jest możliwe korzystanie ze zwolnienia na opiekę nad dzieckiem u kolejnych pracodawców w danym roku kalendarzowym
Podstawa prawna
• Rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (Dz.U. nr 62, poz. 286 z późn. zm.).
• Rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w kodeksie pracy (Dz.U. nr 62, poz. 289 z późn. zm.).
Robert Chmielewski
Robert Chmielewski