Nagroda jubileuszowa jest świadczeniem fakultatywnym. Jeżeli przewidują ją zakładowe przepisy płacowe, to zasady nabywania prawa do gratyfikacji mogą być uregulowane dowolnie.
W zasadzie nie ma regulacji, które w sposób powszechny normują problematykę gratyfikacji jubileuszowej. Wprawdzie zarządzenie ministra pracy i polityki społecznej z dnia 23 grudnia 1989 r. w sprawie ustalania okresów pracy i innych okresów uprawniających do nagrody jubileuszowej oraz zasad jej obliczania i wypłacania w wielu przypadkach zachowało moc obowiązującą, to jednak wydane ono zostało na podstawie uchylonego już art. 79 kodeksu pracy.
Ograniczona moc zarządzenia
Zasady wynagradzania za pracę oraz przyznawania innych świadczeń związanych z pracą, wydane na podstawie tego przepisu, zachowały jednak moc do czasu objęcia pracowników, których te przepisy dotyczą i w zakresie w nich unormowanym, postanowieniami układu zbiorowego pracy lub innymi przepisami prawa pracy. Zatem do tej grupy pracowników przepisy zarządzenia mogą być nadal stosowane, a utrata jego mocy obowiązującej wymaga objęcia ich postanowieniami układu zbiorowego pracy.
Inaczej jest w odniesieniu do pracowników, do których przepisy przytoczonego zarządzenia nie miały wcześniej zastosowania. W takim przypadku akt ten nie obowiązuje, ale nagrody jubileuszowe mogą być wprowadzone w drodze zakładowych przepisów płacowych. Prawo do nich może wynikać z regulaminów wynagradzania i postanowień indywidualnych umów o pracę.
Nie w każdej firmie
Gratyfikacja jubileuszowa jest fakultatywnym, dodatkowym składnikiem wynagrodzenia za pracę, należnym z tytułu wieloletniej, najczęściej nieprzerwanej i nienagannej pracy w jednej branży. Jej istota ściśle wiąże się z określonym stażem pracy i na ogół zatrudnieniem w określonej dziedzinie lub jednym zakładzie pracy. Celem tego świadczenia, jak sama nazwa wskazuje, jest nagradzanie pracowników za ich wieloletnią pracę.
Fakultatywność nagrody jubileuszowej oznacza, iż nie każdy pracodawca musi ją wypłacać. Innymi słowy premiowanie pracowników z tytułu wieloletniej pracy nie jest obowiązkiem pracodawcy z mocy prawa, lecz staje się jego powinnością dopiero wówczas, gdy przewidują to układ zbiorowy pracy, przepisy o wynagradzaniu lub przepisy szczególne.
Na gruncie tych przepisów prawo do gratyfikacji jubileuszowej może zostać ukształtowane bardzo różnie. Pracodawca nie musi bowiem wzorować się na przepisach przytoczonego wyżej zarządzenia i może odmiennie ustalić zasady zaliczania poszczególnych okresów zatrudnienia pracownika, ograniczając się, np. do pracy w danej branży czy w zawodzie. Także w zakresie określania wysokości świadczenia i innych zasad nabywania do niego prawa pracodawca ma dowolność.
WAŻNE
W zakładowych przepisach płacowych można odmiennie uregulować warunki nabywania prawa do nagrody jubileuszowej. Niekoniecznie oznacza to, że będą one korzystniejsze dla pracowników niż zasady ustalone w przepisach zarządzenia ministra pracy i polityki społecznej.
PRZYKŁAD
Czytelnik przepracował w firmie 34 lata i 3 miesiące. Z dniem 30 kwietnia 2006 roku umowa została z nim rozwiązana w związku z nabyciem uprawnień emerytalnych. Regulamin wynagradzania przewiduje, że nagroda jubileuszowa przysługuje za 20 lat pracy, a następnie po przepracowaniu każdych pięciu lat. Akt ten nie przewiduje jednak możliwości nabycia prawa do nagrody przed terminem, w przypadku, gdy stosunek pracy został rozwiązany w związku z przejściem na emeryturę lub rentę. W naszym przypadku nie może być brany pod uwagę par. 9 zarządzenia, według którego pracownikom przechodzącym na emeryturę lub rentę w związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową wypłaca się nagrodę wcześniej, jeżeli brakuje im mniej niż 12 miesięcy do dnia nabycia nagrody. Wiążące są bowiem postanowienia regulaminu wynagradzania, który nie odwołuje się w tym zakresie do rozwiązań zawartych w zarządzeniu, lecz samodzielnie kształtuje prawo do przedterminowej wypłaty nagrody. W tym przypadku ma on pierwszeństwo, mimo że kwestię tę normuje mniej korzystnie dla pracowników niż zarzadzenie. Wszystko to oznacza, że pracownik nie nabył prawa do nagrody za 35 lat.
Podstawa prawna
• Zarządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 23 grudnia 1989 r. w sprawie ustalania okresów pracy i innych okresów uprawniających do nagrody jubileuszowej oraz zasad jej obliczania i wypłacania (MP nr 44, poz. 358 z późn. zm.).
Danuta Klucz