Pracodawca, który utraci status zakładu pracy chronionej, powinien niezwłocznie wpłacić do Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych niewykorzystane środki zakładowego funduszu rehabilitacji. Może zachować ten fundusz i zgromadzone na nim środku w jednym przypadku – gdy utrzyma odpowiedni wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych.
W razie likwidacji, upadłości albo wykreślenia z ewidencji działalności gospodarczej prowadzonego przez pracodawcę zakładu pracy chronionej lub utraty statusu zakładu pracy chronionej, niewykorzystane według stanu na dzień likwidacji, upadłości albo utraty statusu zakładu pracy chronionej, środki funduszu rehabilitacji podlegają niezwłocznie przekazaniu do Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.
Niezamortyzowane środki trwałe
W razie likwidacji, upadłości albo wykreślenia z ewidencji działalności gospodarczej prowadzonego przez pracodawcę zakładu pracy chronionej lub utraty statusu zakładu pracy chronionej wpłacie do Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych podlega również kwota odpowiadająca kwocie wydatkowanej ze środków funduszu rehabilitacji na nabycie, wytworzenie lub ulepszenie środków trwałych w związku z modernizacją zakładu, utworzeniem lub przystosowaniem stanowisk pracy dla osób niepełnosprawnych, budową lub rozbudową bazy rehabilitacyjnej, wypoczynkowej i socjalnej oraz na zakup środków transportu – w części, która nie została pokryta odpisami amortyzacyjnymi, ustalonymi przy zastosowaniu stawek amortyzacyjnych wynikających z Wykazu rocznych stawek amortyzacyjnych na dzień zaistnienia ww. okoliczności.
Zwrotowi do Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych podlegają wszystkie niewykorzystane środki zakładowego funduszu bez względu na datę ich wpływu (ujęcia w ewidencji) i niezamortyzowana część środków trwałych bez względu na datę ich zakupu (niezamortyzowane na dzień likwidacji, upadłości lub utraty statusu zakładu pracy chronionej).
• PRZYKŁAD
Pracodawca prowadzi zakład pracy chronionej. Ze względu na złą sytuację gospodarczą firmy zostanie ogłoszona jej upadłość. Pracodawca będzie musiał odprowadzić do Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych niewykorzystane na dzień ogłoszenia upadłości środki zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych oraz część niezamortyzowaną środków trwałych zakupionych z tego funduszu. Wpłaty będzie musiał dokonać do 20 dnia następującego po miesiącu uprawomocnienia się orzeczenia sądu o ogłoszeniu upadłości (art. 49 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych). Zgodnie z art. 52 prawa upadłościowego i naprawczego, datą upadłości jest data wydania postanowienia sądu o ogłoszeniu upadłości. Jednak art. 371 prawa upadłościowego i naprawczego przewiduje możliwość uchylenia postępowania upadłościowego – w razie prawomocnego odrzucenia lub oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości (w wyniku złożenia zażalenia). Dlatego też niewydatkowane środki zakładowego funduszu rehabilitacji oraz niezamortyzowane środki trwałe stają się zobowiązaniem wobec Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych w dniu uprawomocnienia się orzeczenia sądu o ogłoszeniu upadłości.
Co najmniej 25 proc.
Możliwość zachowania zakładowego funduszu rehabilitacji i niewykorzystanych środków tego funduszu mają jedynie pracodawcy, którzy utracili status zakładu pracy chronionej, ale osiągają wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wysokości co najmniej 25 proc. Należy podkreślić, że w tym przypadku nie odwołano się do stanu zatrudnienia ogółem, będącego podstawą do wyliczenia tego wskaźnika.
Ponadto pracodawca osiągający 25-procentowy wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych nie jest również zobowiązany do wpłacenia do Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych kwoty odpowiadającej kwocie wydatkowanej ze środków funduszu rehabilitacji na nabycie, wytworzenie lub ulepszenie środków trwałych w związku z modernizacją zakładu, utworzeniem lub przystosowaniem stanowisk pracy dla osób niepełnosprawnych, budową lub rozbudową bazy rehabilitacyjnej, wypoczynkowej i socjalnej oraz na zakup środków transportu – w części, która nie została pokryta odpisami amortyzacyjnymi, ustalonymi przy zastosowaniu stawek amortyzacyjnych wynikających z Wykazu rocznych stawek amortyzacyjnych.
Pracodawca do zachowanego zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych stosuje te same przepisy jak zakład pracy chronionej. Zobowiązany jest m.in. do prowadzenia ewidencji i rachunku bankowego zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych oraz wydatkowania jego środków w sposób określony w przepisach.
W konsekwencji stosuje się do niego również sankcje, gdy dysponuje środkami funduszu niezgodnie z ustawą o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych i regulaminem zakładowego funduszu rehabilitacji. W takich przypadkach pracodawca jest obowiązany do dokonania:
• zwrotu 100 proc. kwoty tych środków na fundusz rehabilitacji,
• wpłaty w wysokości 30 proc. tych środków na Państwowy Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiło ujawnienie niezgodnego z ustawą przeznaczenia środków funduszu rehabilitacji, w tym także niedotrzymanie terminu do przekazywania środków na rachunek bankowy.
Przejęcie zakładu pracy
Jeżeli likwidacja zakładu następuje w związku z przejęciem zakładu przez inny zakład pracy chronionej lub w wyniku połączenia z takim zakładem, niewykorzystane środki zakładowego funduszu podlegają przekazaniu w ciągu 3 miesięcy na fundusz rehabilitacji zakładu przejmującego zakład likwidowany.
Ewa Brożyna
PODSTAWA PRAWNA
• Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. nr 123, poz. 776 z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz.U. nr 60, poz. 535 z późn. zm.).